Het bordje van de juf ligt overvol

In groep 4 op de Van Brienenoordschool in Rotterdam betekent dat: meer knuffels mee naar school, extra geduim, een meisje dat even haar hoofd op de tafel legt en stuiterjongetjes die net even meer stuiteren. Jufjufjufjufjufjufjufjufjuf, mijn pen is op! Kouwenhoven: Dan pak je een andere. O ja.

De werkdruk in het basisonderwijs is volgens 80 procent van de leerkrachten zeer hoog, blijkt uit een onderzoek dat onderwijsvakbond CNV vrijdag uitbrengt. Naarmate de zomervakantie nadert, komt dat gevoel tot een kookpunt. Van de ruim 700 leden die aan het onderzoek meededen, zegt 93 procent meer uren te werken dan waar ze voor zijn aangenomen. Tweederde van alle ondervraagden denkt dat lestaken in het gedrang komen door andere klussen, zoals de uitgebreide administratie van de vorderingen die kinderen maken.

geoliede machine

Rond half negen stromen dertig kinderen bij Kouwenhoven binnen. Ze krijgen allemaal een eigen begroeting. Dag Virgil, Esra, Giovanni, Lucas, Jade, Abdel. Dan gaat de les snel van start. De kinderen zijn bij elk lesonderdeel in kleurgroepjes naar hun niveau ingedeeld. Wie is er allemaal blauw, vingers? Dan een klassikaal moment voor de woordenschat. In koor: Kwitantie, garantie, imitatie, ovatie, navigatie.

Het is een geoliede machine. Giovanni, je hebt je potlood nog niet in beweging. In de anderhalf uur voor het speelkwartier komt tussendoor nog een stagiair die het password van de printer wil weten (juf Angela is hoofd ICT) en trakteert Quiyano op chips voor zijn achtste verjaardag. Naast het taal- en rekenonderwijs komen er in de loop van het jaar veel extras bij, zegt Kouwenhoven. Zo had de Van Brienenoord behalve Sinterklaas en Kerst, ook de Koningsspelen, een sponsorloop voor nieuwe klimrekken, de Boekenweek en de Avondvierdaagse. En dat zijn nog de leuke dingen, zegt Kouwenhoven.

handelingsplannen

De gestegen werkdruk komt vooral op conto van de toegenomen administratieve taken. Handelingsplannen, groepsplannen en leerlingvolgsystemen. In het kort: we moeten meer bijhouden en meer toetsen. De zeven kinderen die moeite hebben met taal in de groep van Kouwenhoven kan ze niet zomaar op de gang extra laten oefenen. Ze moet opschrijven waarom deze kinderen extra aandacht nodig hebben, welke woorden ze gaan leren, waarom op deze manier en hoe ze gaat controleren of het heeft gewerkt.

Niet alle administratie is voor ons, zegt een woordvoerder van de Onderwijsinspectie in een reactie op de klachten. We verwachten dat een school goed in de gaten houdt hoe het met leerlingen gaat. Maar hoe een school dat inricht, is aan de school zelf. Het moet geen registratie om de registratie zijn. Als leerkrachten dat wel zo ervaren, moeten ze met de schoolleiding in gesprek gaan.

Ik zeg niet dat die dingen niet nuttig zijn, maar je kunt niets doen zonder uitvoerig verslag te doen, zegt Kouwenhoven tijdens het speelkwartier, terwijl ze wegduikt voor een bal die langs haar hoofd suist. Een pleinwacht hebben we niet meer, geen klassenassistent en volgend jaar ook geen remedial teacher. Een huilend jongetje verschijnt naast Kouwenhoven. Hij heeft een bal op zijn neus gehad.Als voornaamste oorzaak van de verhoogde werkdruk noemt ze de zogenoemde stille bezuinigingen, waar in het onderwijs al enige tijd over wordt geklaagd. Omdat de bekostiging per leerling vanuit de overheid niet meegroeit met de kosten die scholen maken, zien ze zich genoodzaakt de conciërge of de gymleraar te ontslaan. Het zijn taken die dan op het bord van de leerkrachten terechtkomen.

Tot kwart over drie is Kouwenhoven er non-stop voor de kinderen. Alleen tijdens haar halfuur lunchpauze trekt ze het lokaal even dicht. Om haar yoghurt te eten. En om na te kijken.

maatschappelijke problemen

De werkdruk op leerkrachten komt van allerlei kanten, blijkt uit het dikke rapport dat onderwijsvakbond CNV presenteert. Voor het onderzoek zijn ruim zevenhonderd vakbondsleden bevraagd. Van hen rept 80 procent van een zeer hoge werkdruk.

Vingers wijzen naar de Inspectie, die om uitgebreide verslaglegging vraagt van vorderingen van leerlingen; naar ministers en Kamerleden, die steeds nieuwe taken voor scholen verzinnen; naar ouders, die veel extras van de school eisen zo vertelt een van de ondervraagde leerkrachten dat een ouder verbaasd was dat er geen buitenlandreis tot het schoolprogramma hoort.

De Tweede Kamer heeft inderdaad de neiging een maatschappelijk probleem op het bordje van het onderwijs wil schuiven, zegt een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs. Maar de bewindspersonen hoeden zich daar volgens haar juist voor. Wel zijn er veel maatschappelijke organisaties die allerlei lespakketten aan scholen aanbieden. Het is aan de scholen zelf om daar wel of niet iets mee te doen. Wij zitten daar als ministerie helemaal niet tussen.