Hoogopgeleiden overleven kanker vaker
ROTTERDAM - Hoogopgeleiden met kanker worden anders behandeld dan laagopgeleiden en hebben een betere overlevingskans. Of er sprake is van klassengezondheidszorg, is nog onduidelijk.
Hoogopgeleide kankerpatiënten krijgen vaker dan laagopgeleide patiënten een ingrijpende medische behandeling, die bovendien vaker gericht is op genezing. Dat blijkt uit onderzoek van epidemioloog Mieke Aarts van het Integraal Kankercentrum Zuid, waarop zij gisteren promoveerde aan het Erasmus MC.
Ze onderzocht de gegevens van ruim 250 duizend patiënten die tussen 1990 en 2008 kanker kregen. Van alle hoogopgeleide mannen die een vorm van kanker kregen, was de helft na vijf jaar nog in leven. Bij de lageropgeleide mannen bleek een derde vijf jaar later nog in leven te zijn. Aarts ontdekte ook dat laagopgeleide patiënten met prostaatkanker vaker hormoonbehandelingen krijgen en gewone, uitwendige bestraling, terwijl hoogopgeleiden vaker geopereerd worden en inwendige bestraling krijgen.
Dat hoog- en laagopgeleiden anders worden behandeld, komt volgens Aarts mogelijk doordat hoogopgeleiden beter kunnen communiceren met hun arts. 'Doordat zij een vergelijkbaar opleidingsniveau hebben, worden behandelingsopties wellicht makkelijker besproken. Bovendien zullen hoogopgeleiden zelf eerder met voorstellen voor (experimentele) behandelingen komen.'
Ze benadrukt dat uit haar onderzoek niet blijkt dat hoogopgeleiden een betere behandeling krijgen. 'Een minder agressieve behandeling kan beter zijn', zegt ze. Dat hoogopgeleiden een hogere overlevingskans hebben, betekent volgens haar ook niet per se dat de behandeling beter is geweest. De hogere overlevingskans kan te maken hebben met verschillen tussen hoog- en laagopgeleiden. 'Het zou interessant zijn daar vervolgonderzoek naar te doen.'
roken
Bekend is dat er leefstijl- en gezondheidsverschillen zijn tussen hoog- en laagopgeleiden. Zo roken mensen met een lage sociaaleconomische status vaker, bewegen ze minder en eten ze vaak ongezonder. Daardoor krijgen ze vaker diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.
Laagopgeleiden gaan later naar de huisarts, maar komen er wel vaker. En daar liggen kansen, volgens Aarts. 'Omdat ze vaker bij de huisarts komen, heeft die vaak de kans ze te wijzen op hun ongezonde leefstijl, voor zover dat nog niet gebeurt.'
De gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden zijn in Nederland overigens relatief klein, zegt Aarts. 'Bijvoorbeeld in Amerika en in Engeland zijn die verschillen veel groter. Nederland doet het zeker niet slecht in vergelijking met andere landen.'
Stan Vermeer van KWF Kankerbestrijding vindt het 'zorgelijk' dat hoog- en laagopgeleiden verschillend worden behandeld. 'Iedereen heeft recht op een gelijkwaardige behandeling', zegt hij. 'Bij kanker zijn vaak verschillende behandelingen mogelijk. Het gevaar bestaat dat artsen te weinig tijd nemen om met laagopgeleide patiënten de verschillende opties bespreken. Het kan makkelijk zijn om te zeggen: behandeling A is het beste voor u, zonder behandeling B en C te noemen.' Hij hoopt dat artsen iets gaan doen met de uitkomsten van het onderzoek en dat er in de opleiding aandacht is voor de communicatie met de verschillende doelgroepen.
'Artsen moeten zich wel even achter de oren krabben en zich afvragen of ze - misschien onbewust - met laagopgeleiden anders communiceren dan met hoogopgeleiden', vindt ook hoogleraar kankerepidemiologie Bart Kiemeney, verbonden aan het UMC St Radboud in Nijmegen. 'Het kan zijn dat artsen zich door een goed geïnformeerde patiënt sneller laten verleiden om een extra stapje te zetten.' Het is volgens hem nieuw dat er in Nederland behandelverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden worden aangetoond. 'We kennen het wel uit de Verenigde Staten.'
