Vogelconcert na vierhonderd jaar stilte
De 26 verschillende vogelsoorten op Het Vogelconcert worden wakker geschud door vogelkenner Nico de Haan. Aan het eind zingen, schreeuwen en kwinkeleren ze een symfonie. Het is het letterlijke hoogtepunt van de eerste Nationale Vogelweek, georganiseerd door Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek. Er worden door het hele land ruim honderd activiteiten georganiseerd waarbij vogels in Nederland centraal staan.
Verantwoordelijk voor het bijzondere concert in de Hermitage zijn Els en Nico de Haan. Nico de Haan is ambassadeur van Vogelbescherming Nederland en brengt het prachtige genreschilderij van Snyders (Antwerpen 1579-1657) tot leven. Snyders was een gekend schilder van vogels, stillevens en bloedige jachttaferelen.
geluiden
Zijn tijdgenoot Rubens deed regelmatig een beroep op hem om bepaalde specifieke onderdelen van zijn doeken te schilderen niet ongebruikelijk in de zeventiende eeuw. Er zijn drie versies van Vogelconcert bekend, het fraaiste hangt tot eind augustus in Amsterdam. Daarna gaat het weer naar Sint-Petersburg. Voor Nico de Haan is het schilderij een boeiende kluif. Hij werd eind vorig jaar benaderd door het museum om in kleine kring te vertellen over het werk.
Aangezien zijn echtgenote Els veel van kunstgeschiedenis weet, werd zij zijn bondgenote. Els weet wat de symbolische betekenis is van de aanwezigheid van soorten. Daar wist ik niks van. Dat Nico de Haan ook iets met de geluiden van de vogels wilde doen, stond van meet af aan vast. Dankzij de medewerking van geluidstechnici van omroep MAX hebben we het concert kunnen monteren.
groenvleugelara
De Haan vertelt over de bonte pluimage die Snyders heeft samengebracht. Er zijn gewone soorten als pimpelmees, boerenzwaluw, zanglijster, ekster en kauw, maar ook exotische vogels als de grote groenvleugelara en de blauwvoorhoofdamazone.
Die soorten komen uit Latijns-Amerika, een werelddeel dat, op het moment dat Snyders het doek in 1630 schilderde, nog maar zon anderhalve eeuw ontdekt was. Er waren dus toen al opgezette vogels naar Europa gebracht, aldus De Haan. De lezing en het vogelconcert in kleine kring waren zon succes dat besloten werd om deze in de eerste Nationale Vogelweek te herhalen.
einde der tijden
Maximaal tweehonderd mensen kunnen er vrijdag bij aanwezig zijn. De 26 vogelsoorten (de 27e soort op het schilderij is een vleermuis, red) zijn volgens De Haan ornithologisch gezien erg goed afgebeeld. Ook al zie je de patrijs en kleine zwaan nooit in een boom zitten, maar dat deed Snijders natuurlijk voor de compositie.
Hij kon echt goed vogels schilderen. Op veel schilderijen zie je dat de poten er fout onderstaan, of dat er onnatuurlijke zaken zijn. Hier is dat niet het geval. Volgens Els en Nico de Haan is Het Vogelconcert opgebouwd rond de uil, een ransuil of een velduil, die afgebeeld is met een boek. Mogelijk kondigt hij het einde der tijden aan, aldus Els de Haan.
belichaming
Vandaar waarschijnlijk ook de vleermuis en de woeste roofvogels als de zeearend en de bruine kiekendief. Ook is opvallend dat twee eksters in het donkerste hoekje, rechtsonder staan afgebeeld. Die hadden toen ook al een kwalijke reputatie, grinnikt De Haan. De pauwen staan voor hoogmoed, de distelvink of putter is een vogel die staat voor het lijden van Christus, omdat hij een doornenkroon op kreeg gezet.
Toch wist Els de Haan niet voor elke afgebeelde vogelsoort een logische verklaring te vinden die past bij de onheilsboodschap. Zo is de zwaluw juist een brenger van goed nieuws. Bij de Romeinen was de boerenzwaluw de belichaming van de zielen van overleden kinderen. Die kwamen op die manier ieder jaar terug.
niet alle antwoorden
Er blijven veel vragen openstaan. Maar de lezing Het Vogelconcert naar het werk van Snyders is dan ook niet bedoeld om op alles een antwoord te geven. Het is gewoon een leuke en andere manier om met vogels bezig te zijn, aldus De Haan, die uitgenodigd is om eind dit jaar de lezing nogmaals te geven. Maar dan in de echte Hermitage in Sint-Petersburg.
honderd activiteiten
Met rond honderd activiteiten is de eerste Nationale Vogelweek al voordat deze afgelopen zaterdag van start ging een groot succes. Door het hele land worden activiteiten gehouden. Vaak gaat het om wandel- of fietsexcursies en lezingen, maar er worden ook workshops vogelfotografie of vogels tekenen gehouden. Verder zijn er speciale activiteiten voor kinderen. Alle informatie is te vinden via de website www.vogelweek.nl.
Bijwonen van de lezing Het Vogelconcert op 18 mei is gratis. Er is plaats voor maximaal tweehonderd mensen. Het begint om 13.30 uur. Adres: Amstel 51 in Amsterdam. Aanmelden kan via de website www.vogelweek.nl.