De egel is al uit zijn winterslaap
Niet alleen in Nederland, maar ook elders in Europa stijgt het kwik naar abnormale waarden voor de tijd van het jaar. Zo werd het eerder deze week in het Spaanse Valencia al warmer dan 25 graden.
Het Nederlandse weer wordt momenteel bepaald door een brede zuidwestelijke stroming, over de flank van een hogedrukgebied boven de Alpen en het zuiden van Europa. De winter is verdrongen naar het oosten en noorden van Europa. Ook in de Alpen is het erg zacht.
In De Bilt kwam de temperatuur dinsdag uit op 16,1 graden, een warmterecord voor deze tijd van het jaar. Weerman Jan Versteegt wijst ook op de ,,superwarme nachten''.
De komende dagen wordt het volgens de weerman overigens aanzienlijk kouder. ,,De mogelijkheid bestaat zelfs dat we zondag een enkele winterse bui krijgen. Dan staan we weer met beide benen op de grond. De zeer zachte sfeer zullen we best een keer moeten bekopen; de kou moet immers de lucht uit. Het is niet te hopen dat de natuur daarmee wacht tot april, dat kan erg schadelijk zijn voor de natuur'', aldus Jan Versteegt.
Bioloog Arnold van Vliet van de Wageningse Universiteit maakt zich zorgen over de hoge temperaturen. ,,Het fluitenkruid bloeit al, terwijl de plant dat pas in april hoort te doen. Het kleine koolwitje, een vlinder, fladdert te vroeg rond en de egel is ontwaakt uit zijn winterslaap, terwijl het diertje nog enkele maanden mag uitslapen. Wat nu gebeurt, heb ik nog nooit meegemaakt. Het is zorgwekkend'', zegt Van Vliet.
Te warme en vaak natte winters zijn de laatste jaren heel gewoon. De Elfstedentocht lijkt inmiddels folklore uit een grijs en koud verleden. De natuur verlegt haar grenzen als gevolg van de extreme weersomstandigheden van de afgelopen jaren.
Van Vliet registreert de verschijnselen die daarmee samenhangen, op de Natuurkalender, een samenwerkingsverband van 12 organisaties. Meer dan 3000 vrijwilligers leggen sinds 2001 dagelijks vast wat er in de Nederlandse natuur verandert.
De waarnemers krijgen het steeds drukker in de winter en vallen volgens Van Vliet van de ene verbazing in de andere. Ze zien te vroege krokussen en sneeuwklokjes en horen het roffelen van de bonte specht.
Volgens Van Vliet kunnen die veranderingen nadelig uitpakken voor sommige soorten, omdat het natuurlijk evenwicht wordt verstoord. Zo kunnen trekvogels die naar Nederland terugkeren na overwintering in warme oorden, een gebrek aan voedsel krijgen. De insecten die als voedsel dienen, komen door het warme winterweer te vroeg tevoorschijn en zijn schaars als de vogels hier arriveren. Mestkevers scharrelen normaal pas in april rond, maar zijn nu al gesignaleerd.
Het is nog te vroeg om te zeggen dat sommige plant- en diersoorten het de komende jaren zullen afleggen, vindt Van Vliet. Daar is nog onderzoek voor nodig.
Toch maakt de Wageningse bioloog zich zorgen. Het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschift Nature meldde onlangs dat door klimaatveranderingen bepaalde soorten zullen uitsterven. ,,Aan de andere kant zullen nieuwe soorten in deze streken hun intrede doen. Het zijn voor een bioloog spannende tijden. Ik wil niet doemdenken, maar we moeten wel goed opletten wat er allemaal gebeurt in de natuur.''