'Vanaf nu is uw adres geblokkeerd'
Interventieteams in Rotterdam opereren op de rand van de wet. De burger moet tot in zijn eigen woonkamer wijken voor de controlerende overheid. Wie weigert, verliest zijn rechten. Kafka aan de Maas.
ROTTERDAM - Het is eind juli, kwart over acht 's avonds, als de overheid onaangekondigd de eerste slag uitdeelt. Een felrode kaart van het interventieteam van de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven valt op de deurmat. ,,Wij troffen u niet thuis. Wij verzoeken u vriendelijk om op bovengenoemde datum aanwezig te zijn.'' In de kolom 'nieuwe afspraak' staat 21/8/7.
Samenwerking Op Maat , is de slogan van het interventieteam. Maar samenwerken met de overheid blijkt geen vrije keuze. Niet meewerken is strafbaar, staat onder aan de rode kaart, en kan problemen geven met het verkrijgen van paspoorten en rijbewijzen, verzekeringen en uitkeringen.
Een interventieteam bestaat doorgaans uit ambtenaren van gemeente en deelgemeente, twee politieagenten en een vertegenwoordiger van het energiebedrijf. Ze komen onaangekondigd. Bewoners weigeren zelden. Ze voelen zich overvallen of zijn bang voor de consequenties. Dat de privacy van de eigen woning een grondrecht is en de overheid er feitelijk niets te zoeken heeft, wordt opzij gezet.
De middag van 21/8/7 breekt aan: de nieuwe 'afspraak'. Het interventieteam laat telefonisch weten wat er die avond moet gebeuren: ,,We willen constateren dat iedereen die in de woning is, ook staat ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie, de GBA'', legt een ambtenaar uit. ,,U moet daarvoor minimaal een GBA-ambtenaar en een agent binnenlaten. Dat moet, ja. We willen zelf kijken, om zeker te weten dat er geen twintig matrassen om de hoek liggen.''
Om acht uur 's avonds staan de ambtenaren en agenten voor de deur. Een aanbod om hun, in plaats van hen binnen te laten, een paspoort te laten zien, wordt afgewezen. ,,Als u ons niet binnen laat, start een onderzoek naar u vanuit het stadhuis'', zegt de GBA-ambtenaar. ,,Vanaf nu is uw adres geblokkeerd. U kunt geen rijbewijs, paspoort of uitkering aanvragen.''
Een brief van de gemeente Rotterdam zegt het een paar weken later kil, maar duidelijk: ,,Met ingang van vermelde datum staat u niet meer als ingezetene van Rotterdam geregistreerd. Dit heeft als direct gevolg dat er geen documenten, zoals een paspoort of rijbewijs, kunnen worden verstrekt.''
Ophouden
De overheid verandert een Rotterdammer die geen zin heeft om zomaar agenten en ambtenaren in zijn huis te laten, in een '31-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats'. En zonder fundamentele rechten. Mag dat zomaar?
,,Burgers hebben de wettelijke plicht mee te werken door de overheid juiste gegevens te verstrekken'', zegt professor staats- en bestuursrecht Lodewijk Rogier van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
,,Maar dat geeft de overheid niet het recht om binnen te treden. Het inzetten van interventieteams staat in geen verhouding tot het doel.''
,,De wet geeft ons de opdracht het bevolkingsregister op orde te houden'', luidt het verweer van Barend Rombout, hoofd van de gemeentelijke interventieteams. ,,In een portiek kan ik niet zien wie er binnen wonen. Een bewoner moet dus meewerken en ons binnenlaten. Als mensen achteraf die toestemming liever niet hadden gegeven, tja... dan kunnen we wel ophouden met de hele overheid en allemaal iets voor onszelf gaan doen.,,
