Fietsen langs bebouwde kust

1 Hoe bijzonder is de Nederlandse kust?

‘Die is uniek door de landschappen van duinen en zeedijken in combinatie met de steden die er vlakbij liggen. Tussen de dichtbevolkte plekken is veel ruimte gelaten voor ongerepte natuur en lege stranden. Tegelijkertijd ligt de cultuurhistorie voor het oprapen en ook dat verdient het om behouden te blijven. Neem de Deltawerken en de Afsluitduik. Die ingenieurskunst is Unesco-waardig.’

2 Waarom raken de gemoederen zo verhit als het gaat over bouwen aan de kust?

‘Tegenstanders vrezen dat de schoonheid van het landschap ten koste gaat van economische belangen. De grondprijzen liegen er niet om en gemeenten en projectontwikkelaars hebben daarom belangen bij bouwen aan de kust. Een paar maanden geleden wakkerde die discussie aan toen minister Melanie Schultz van Infrastructuur en Milieu voorstelde het landelijk bouwbeleid langs de kust op te heffen en de verantwoordelijkheid daarvoor primair bij de gemeenten te leggen. Daar werd fel op gereageerd, meer dan honderdduizend mensen zetten hun handtekening om de kust met rust te laten. Dat zorgde voor onnodige polarisatie. Naar mijn idee is het te veel een zwart-witdiscussie geworden: sommigen vinden dat er ‘Belgische toestanden’ ontstaan en dat we helemaal moeten stoppen met bouwen. Terwijl het best mogelijk is te bouwen zonder het landschap aan te tasten. De nieuwe parkeergarage in Katwijk, die onder de duinen ligt, is daarvan een goed voorbeeld. En in Oostvoorne is een restaurant neergezet dat zich voegt in het landschap.’

3 Er geldt een bouwverbod in de kuststreek, en toch wordt er gebouwd. Hoe kan dat?

‘Bestaande bestemmingsplannen geven ruimte om te bouwen. Dat gaat vaak sluipenderwijs: waar al wat staat, wordt iets groters neergezet. Zo worden campings en stacaravanlocaties in de duinen omgebouwd tot luxe huisjesparken op plekken waar dat zonde is van het landschap. Dat verdient aandacht, maar een landelijk bouwverbod zoals dat nu geldt, heeft dus niet zoveel zin.’

4 Zijn vakantiehuisjes een grote bedreiging voor het aanzien van de kust?

‘Vakantiehuisjes zijn beperkt in hoogte, dus met de horizonvervuiling valt het wel mee. Het gaat om de verhouding; die vakantieparken moeten ondergeschikt blijven aan het landschap. De best geslaagde voorbeelden zijn landschappen waar de huisjes te gast zijn, in plaats van dat er rijen huisjes worden neergezet met daar tussendoor hier en daar een boompje. Ook bij strandhuisjes is het een kwestie van verhoudingen. Al kan ik me het gevoel voorstellen van mensen die al jarenlang op zo’n strand komen en zich ineens bekeken voelen door de gasten in die huisjes.’

5 Welk gebouw langs de kust moet als eerste worden afgebroken?

‘In Cadzand-Bad is een behoorlijke hoogbouwslag gaande. De gebouwen zijn te hoog ten opzichte van het landschap en het dorpje wat eraan vastzit. Het is een vorm van stedelijkheid die in dat landschap niet wenselijk is. Het doet een beetje denken aan de kustlijn van Oostende, België, die volgebouwd is met flatgebouwen. Appartementeigenaren genieten van het uitzicht, maar blokkeren het uitzicht voor anderen.’

6 U fietst langs de Nederlandse kust. Hoe draagt dat bij aan een goed debat?

‘Al fietsend bekijken we de kust en maken filmpjes van mooie en lelijke plekken. We nodigen bestuurders, stedenbouwkundigen, ontwikkelaars, bewoners en huisjesexploitanten uit mee te fietsen en voor de camera te zeggen wat zij vinden van die plekken. Zo ontstaat er een reeks filmpjes, die de discussie voeden over bouwen aan de kust. Overal waar interesse is voor deze kustbebouwingsproblematiek zullen we ze tonen: bij gemeenten, provincies, waterschappen, waterleidingbedrijven en beheerders van de kust. Het gesprek over kwaliteit moet op gang blijven en dit is daarvoor een goed middel. Filmpjes boeien meer en geven meer inzicht dan de rapporten die hier sinds jaar en dag over worden geschreven.’

7 Wat vindt u zelf het allermooiste plekje langs de Nederlandse kust?

‘Dat is moeilijk kiezen, het gaat niet per se om mooi of lelijk. Ik ben geboren in Delfzijl. Als kind keek ik vanuit de flat van mijn opa en oma uit over de Waddenzee, daar heb ik zeker iets mee. Maar vakanties in Zeeland zijn ook erg prettig. Domburg vind ik de beste badplaats van Nederland, tegelijk maak ik me zorgen over de hoeveelheid bebouwing die daar wordt toegevoegd ten opzichte van het dorp. De Oosterscheldekering vind ik ook indrukwekkend, daar beleef je de kracht van de natuur.’

Martijn Oosterhuis, architect en adviseur ruimtelijke kwaliteit: ‘Appartementeigenaren genieten van het uitzicht, maar blokkeren het uitzicht voor anderen.’