Mark is 'manny': een mannelijke gastouder

Amsterdam

‘Poep!’, zegt het meisje, terwijl ze naar een molshoop wijst. Gastouder Mark Jansen (32) gaat op zijn hurken naast het peutertje zitten. ‘Dat is geen poep, dat is van de mol’, legt hij uit. ‘Wil je het zand vasthouden? De mol graaft gangen en dan komt de grond naar boven.’ Het meisje begint met haar handjes de molshoop af te graven. Een paar meter verderop gaat een jongetje onbekommerd in de modder zitten. ‘Kijk, wat lekker’, zegt Jansen genietend.

Hij is mogelijk de enige zelfstandig werkende mannelijke gastouder in Nederland, is zijn conclusie na een zoektocht op internet. Hij heeft ze in elk geval niet kunnen vinden. ‘Er zijn wel wat mannen die samen met hun vrouw gastouder zijn.’ Er is meer bijzonder aan Mark the Manny, de naam waaronder hij werkt – manny is een woordspeling op nanny, Engels voor oppas. Hij heeft een uitgesproken visie. Hij gaat veel naar buiten met de kinderen, twee keer per dag, ook als het regent of koud is. Ze zoeken de natuur op in Amsterdam: met de bakfiets rijden ze naar het Westerpark, waar een kinderboerderij is en een natuurspeeltuin. Of ze gaan naar de buurtmoestuin waarvan Jansen beheerder is, zoals vandaag.

‘Zullen we wormen zoeken?’, vraagt hij aan de kindjes. Hij tilt twee tegels van een paadje in de moestuin omhoog. ‘Ja, hier zijn wormen!’, zegt hij. Hij legt ze op zijn hand en doet dat ook bij de kinderen. ‘Nee, niet opeten’, zegt hij snel als een jongetje zijn hand richting mond beweegt.

‘De natuur is iets magisch’, vindt Jansen. ‘De buitenlucht prikkelt de kinderen. De natuur verandert met de seizoenen – zo voelt zand anders aan als er regen op is gevallen.’

Een mevrouw die twee kleine hondjes uitlaat, reageert enthousiast op de peuters in overalletjes in de moestuin. ‘Leuk joh, dat jij met kinderen omgaat’, zegt ze, als ze hoort dat Jansen gastouder is.

De hondjes blaffen ondertussen keihard en de kinderen wijzen er vermaakt en een beetje onder de indruk naar. ‘Daarom ga ik graag naar buiten met hen: ze beleven wat.’

Vier peutertjes van rond de anderhalf jaar heeft Jansen sinds kort onder zijn hoede. In november kwam het eerste kindje, de andere drie in januari. ‘Het is zo mooi dat de ouders mij dit vertrouwen geven’, vindt hij.

Hij heeft de pabo gedaan en tot maart vorig jaar werkte hij op de naschoolse en tussenschoolse opvang van een internationale school in Amsterdam.

behoedzaam

Toen in 2011 aan het licht kwam dat Robert M. bij kinderdagverblijf ’t Hofnarretje kinderen had misbruikt, veranderde er veel in de kinderopvang, vertelt Jansen. ‘Het heeft veel indruk op mij gemaakt. Ik kan me herinneren dat er ouders waren die zeiden: alle mannen moet eruit.’

Ook op de naschoolse opvang waar Jansen werkte, werden maatregelen genomen om het risico op seksueel misbruik te verkleinen. ‘Het vier­ogenprincipe werd ingevoerd, je mocht nooit alleen zijn met kinderen, er werden ramen in deuren gemaakt en er kwam een opendeurenbeleid.’

Hij werd behoedzamer, om maar geen verdenkingen op zich te laden. ‘Je gaat ernaar leven. Als je een kind op je knieën hebt, doe je dat op de punt van je knieën. En als je een kind troost, positioneer je jezelf zo, dat als er een ouder binnenkomt, ze meteen zien dat je aan het troosten bent en niet aan het knijpen.’ Hij had al een vertrouwensband met het team en de ouders en die was niet ineens weg na de misbruikzaak bij ’t Hofnarretje. ‘Maar je hebt zeker bij nieuwe ouders wel het gevoel dat je 1-0 achterstaat omdat je een man bent.’

twijfels

Maart vorig jaar was het voor Jansen tijd om zijn eigen avontuur aan te gaan. ‘De school was in die zes jaar gegroeid van 12 naar 26 groepen. Het werd mij allemaal te groot. Kinderen hebben vooral in de beginfase van hun leven aandacht en rust nodig’, is zijn overtuiging. ‘Ik ben gaan zoeken naar een kleinere organisatie, waar iedereen je bij je naam kent. Een vriendin zei: waarom word je niet gastouder?’

Hij had twijfels: ‘Kan het bij ons thuis en is er markt voor een mannelijke gastouder?’ Jansen woont met zijn vriendin in een appartement van 52 vierkante meter en de misbruikzaak bij ’t Hofnarretje lag nog vers in het geheugen, zeker in Amsterdam.

‘Een vriendin postte op Facebook: een vriend van mij wil gastouder worden, wat vinden jullie daarvan? Er kwamen veel positieve reacties, dus ik dacht: ik ga gewoon laten zien waar ik voor sta. Ik heb aan ouders die mij kenden, gevraagd om op mijn LinkedIn-pagina hun ervaringen met mij te delen en ik ben gaan flyeren.’

Hij maakte duidelijk waar hij voor staat: veel buiten spelen, kinderen de natuur leren kennen en structuur en duidelijkheid bieden. ‘Mijn kracht is dat ik ontzettend veel geduld heb. Elke dag is een nieuwe dag. Een kind heeft een antennetje en voelt de energie die je uitstraalt. Daar kunnen alle ouders over meepraten: als je naar buiten wil in vijf minuten, lukt dat niet.’

Jansen had de vier plaatsen die hij beschikbaar stelde heel gauw vol. Drie ouderparen kwamen via-via bij hem en één ouderpaar werd aan hem gematcht via antroposofisch gastouderbureau Drakenpit in Utrecht. Hij wilde zich inschrijven bij een Amsterdams gastouderbureau, maar kreeg daar te horen dat ze geen mannen inschreven.

Hij wil het appartement dat hij in 2012 met zijn vriendin kocht, niet klein noemen. ‘Het is maar hoe je het bekijkt, vroeger woonden er gezinnen in.’ Het huis is slim ingericht, met onder andere een opklapeettafel en een bank met bergruimte waarin ’s avonds, als de gastkinderen weg zijn, het speelgoed kan worden opgeborgen. Er is voor de kinderen genoeg speelruimte in de woonkamer, die in open verbinding staat met de slaapkamer. Een grote kast dient als afscheiding. ‘Mensen zeggen vaak: wat bijzonder dat je vriendin dit toelaat.’ Maar ze merkt er weinig van: zij werkt op de dagen dat Jansen de kinderen opvangt.

Als het goed weer is, kunnen de schuifdeuren open en spelen de kinderen in de achtertuin met natuurlijke materialen: schelpen, takken, modder en stenen. ‘Er komen nog een zandbak en een moestuin bij’, zegt Jansen.

wilder

‘Ik leef op. Ineens ben ik alleen met het kind, zonder dat ik dat eerst tegen een collega hoef te zeggen. Die puurheid en vertrouwen, dat vind ik mooi. Ik sta voor beter en persoonlijker contact met de ouders. Als je zestig kinderen in de naschoolse opvang hebt, horen daar 120 ouders bij. Je kent ze eigenlijk niet, zegt alleen ‘‘hoi’’ en ‘‘doei’’ bij het brengen en halen en één keer per jaar heb je een vijfminutengesprek. Ik werk nu met vier families. De ouders denken mee over hoe de dag eruitziet en wat er gegeten wordt. We doen het samen. Ik ben zelf van structuur en duidelijkheid. Ik vertel alles wat ik doe. De kinderen weten wat er komen gaat, waardoor er rust ontstaat.’

Het zou goed zijn als er in de kinderopvang meer mannen werken, vindt Jansen. Mannen kunnen ook als gastouder aan de slag, zo bewijst hijzelf. ‘Het is fijn om een mix te hebben. Ieder heeft een eigen karakter, maar er is ook verschil tussen man en vrouw. Ik ben in mijn handelen luchtiger, makkelijker en wilder dan een moeder is. Mannen laten vaak iets meer toe. Als een kind op een stoeltje klimt, hoor je de moeder vaak zeggen: doe dat maar niet. Ik zie het wel, maar denk: ga maar. Ik houd wel in de gaten of het goed gaat.’

Hij vindt het geweldig om met kinderen te werken. ‘Het zijn levensjaren die je meeneemt naar later. Je wordt gevormd als je jong bent. Ik weet dat ik veel energie heb gekregen van bepaalde personen. Van meester Jan bijvoorbeeld, mijn meester in groep 7. Hij heeft me laten ontwikkelen tot wie ik ben. Ik hoop dat ik ook voor deze kinderen zo iemand ben.’ <