Luister naar

We zijn nog lang niet van mensenhandel af

Nieuws
Maandag 30 juli is het de Werelddag tegen de Mensenhandel. Volgens de Verenigde Naties (VN), organisator van deze dag, worden wereldwijd zo’n 21 miljoen mensen als handelswaar behandeld. Mensenhandel komt overal voor: in derdewereldlanden, maar ook in Nederland. Hier zijn jaarlijks duizenden mensen slachtoffer van moderne slavernij. Op lokaal niveau wordt er weinig aan gedaan, schrijft de nationaal rapporteur: ruim 95 procent van de gemeenten heeft geen specifiek beleid om mensenhandel tegen te gaan.
Rimme Mastebroek Rimme Mastebroek
zaterdag 28 juli 2018 om 03:00

wat is mensenhandel?

Mensenhandel, mensensmokkel en moderne slavernij zijn termen die vaak door elkaar heen gebruikt worden. Volgens arbeidsorganisatie International Labour Office (ILO), onderdeel van de VN, is iedere vorm van uitbuiting onder druk van bedreiging, geweld, afpersing, misleiding of machtsmisbruik moderne slavernij. Mensen kunnen bijvoorbeeld als arbeidskracht of seksueel worden uitgebuit. Sinds vorig jaar telt de ILO ook gedwongen huwelijken mee, waarmee het wereldwijde aantal slachtoffers stijgt van 21 naar ruim 40 miljoen mensen.

Moderne slavernij is dus een overkoepelende term; slachtoffers van mensenhandel worden ook wel moderne slaven genoemd. Ze kunnen niet ontsnappen bij hun werkgever omdat ze compleet afhankelijk van hem zijn of zelfs letterlijk worden vastgehouden. Bij mensensmokkel – het illegale en grensoverschrijdende transport van mensen – ligt dit anders. In eerste instantie legt degene die naar een ander land gesmokkeld wil worden vrijwillig contact met de smokkelaar en is er geen sprake van dwang. Dat wil overigens niet zeggen dat later in het proces geen mensenrechten worden geschonden.

hoe zit het met mensenhandel in Nederland?

Corinne Dettmeijer, de nationaal rapporteur mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen, schreef in haar laatste rapport dat er in 2017 6.250 slachtoffers van mensenhandel in Nederland waren. Dit getal is een optelsom van alle meldingen van mensenhandel die bij de instanties bekend zijn. Het werkelijke getal ligt waarschijnlijk een stuk hoger, omdat lang niet alle misbruikgevallen gerapporteerd worden of in beeld zijn bij, bijvoorbeeld, de politie. Volgens een schatting van de Global Slavery Index 2016 werden in Nederland 17.500 mensen tot arbeid gedwongen.

hoe zit het met kinderen?

Kinderen zijn in bovenstaande cijfers niet meegeteld. Uit onderzoek van ILO blijkt dat, naast de 40 miljoen ‘volwassen’ moderne slaven, er ook nog eens 152 miljoen slachtoffers onder de 18 jaar zijn. Meer dan 70 procent van hen werkt in de landbouw. Een op de vijf uitgebuite kinderen is Afrikaans. Bijna de helft van deze 152 miljoen kinderen is tussen de 5 en 11 jaar oud. Het merendeel is jongen. Dit is de wereldwijde trend. In Nederland ligt dit anders. Hier zijn de minderjarigen relatief vaker meisjes en gedwongen actief in de seksindustrie. Ruim twee op de tien slachtoffers van mensenhandel in Nederland is minderjarig.

wat zijn lokale voorbeelden van mensenhandel?

Mensenhandel komt voor in het hele land, van het Friese Leeuwarden tot het Limburgse Venlo. Zo werd in oktober vorig jaar een 42-jarige Leeuwarder veroordeeld tot negen jaar celstraf voor jarenlange seksuele uitbuiting van deels minderjarige vrouwen. Tussen 2003 en 2016 dwong hij vele ­vrouwen tot het verkopen van hun lichaam, waarbij een aanzienlijk deel van de opbrengst in de portemonnee van de Leeuwarder verdween. Volgens de ChristenUnie Leeuwarden ‘gaat er veel mis’ op De Weaze – het red light district van de Friese hoofdstad. ‘Op de Weaze is er, vanwege de grote doorstroom van vrouwen, nauwelijks controle op welke vrouwen er werken en onder welke omstandigheden’, blogt Carlijn Niesink op de website van de ChristenUnie Leeuwarden. ‘Natuurlijk is het te controleren of de vrouwen vrijwillig op de Weaze werken, maar veel verhalen geven aan dat dit niet zo is. Het is van groot belang dat we er alles aan doen om zicht te krijgen op de omvang van mensenhandel op de Weaze. Een aantal vrouwen die het gered hebben om uit de prostitutie te stappen, geven aan dat vele vrouwen in Leeuwarden aan het werk zijn met een pooier die hen uitbuit. Daarnaast zijn er ook gevallen bekend van vrouwen die onder andere voorwaarden naar Nederland en Leeuwarden zijn gekomen maar hier in de handen van mensenhandelaren vallen en achter de ramen verdwijnen.’

Dagblad De Limburger deed in 2016 intensief onderzoek naar de zogenaamde ‘slaven op wielen’. Een Venloos transportbedrijf, Martin Wismans BV, zette op grote schaal Filipijnse truckers in en buitte hen op diverse manieren uit. De Filipijnse mannen werd gouden bergen beloofd, maar de praktijk was een stuk grimmiger. Chauffeurs ­zaten wekenlang achter elkaar op de weg, voor een maandloon van 690 euro. Vaak werden daar nog ‘boetes’ van afgetrokken. Ook hebben de Filipijnen nog maanden achterstallig salaris tegoed.

De Federatie Nederlandse Vak­beweging (FNV) houdt dit soort praktijken nauwlettend in de gaten. De organisatie heeft een zwarte lijst met daarop bedrijven die dubieuze dingen doen met hun personeel en allerlei ondoorzichtige, buitenlandse constructies hanteren.

De transportsector is bovenge­middeld vaak vertegenwoordigd op deze lijst. Naast Filipijnen, zijn ook Oost-Europeanen regelmatig slachtoffer van dergelijke praktijken.

wie zijn de slachtoffers in Nederland?

Mensenhandel discrimineert niet, maar vrouwen en meisjes zijn extra kwetsbare groepen. 99% van de slachtoffers van seksuele uitbuiting en 58% van de slachtoffers van overige arbeidsuitbuiting is vrouw of meisje, blijkt uit een vorig jaar verschenen rapport van de International Labour Office. CoMensha, het Nederlandse expertisecentrum op het gebied van mensenhandel, meldt op zijn website: ‘Van de geregistreerde slachtoffers in 2016 werd 60 procent uitgebuit in de seksuele dienstverlening, 20 procent in de ‘gereguleerde’ arbeid of dienstverlening, 5 procent in gedwongen criminaliteit, 1 procent in gedwongen bedelarij (...)’

De meeste slachtoffers komen uit Nederland zelf: ‘Ongeveer 28 procent had de Nederlandse nationaliteit. Andere landen waar veel slachtoffers vandaan kwamen, ­waren Roemenië, Polen, Bulgarije, Nigeria, Hongarije, Vietnam, Uganda, Sierra Leone en Guinee. 22 procent van alle geregistreerde slachtoffers was minderjarig.’

Fairwork, een stichting die mensenhandel in Nederland bestrijdt en veel samenwerkt met CoMensha, schrijft: ‘In sectoren als de tuinbouw, de horeca of in de havens krijgen mensen soms veel te weinig betaald en worden ze op diverse manieren afhankelijk gehouden. Denk bijvoorbeeld aan paspoorten afnemen. Ook dit is mensenhandel. In de prostitutie zijn mensen extra kwetsbaar voor uitbuiting. Volgens recente schattingen is tot 80 procent van de prostituees onvrijwillig aan het werk.’

wie doet er wat aan?

In maart dit jaar kondigden vier hulporganisaties aan een vuist tegen mensenhandel te maken door hun medewerkers te trainen in het herkennen van de juiste signalen van ‘moderne slavernij’. Het gaat om het Rode Kruis, het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA), VluchtelingenWerk Nederland en CoMensha. Op papier mogen de cijfers over slachtoffers van mensenhandel dalen, toch komen de hulporganisaties in actie, omdat ze vermoeden dat die cijfers niet de werkelijke situatie weergeven. ‘We willen er alerter op zijn. Juist in de periode 2012 tot 2016 was er in Nederland een groter aantal asielzoekers en migranten. Deze groep is extra kwetsbaar voor mensenhandel’, meldde woordvoerder Lisa van Leeuwen van het Rode Kruis destijds in deze krant.

Het verzet tegen mensenhandel moet vooral van dit soort organisaties komen. De lokale politiek heeft de problemen niet scherp op het netvlies, weet nationaal rapporteur Corinne Dettmeijer. In 35 procent van de gemeenten heeft men geen idee of mensenhandel voorkomt. En liefst 95 procent heeft geen specifiek bestrijdingsbeleid. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is bekend met deze cijfers en verklaart dat mensenhandel ‘op dit moment meer regionaal opgepakt wordt’. In de nabije toekomst moet dit echter anders. ‘In het regeerakkoord staat dat gemeenten over vier jaar beleid moeten hebben om mensenhandel aan te pakken’, aldus een woordvoerder van de VNG. ‘We hebben in een brief aan de Tweede Kamer beloofd dat er na de zomer een plan van aanpak omtrent mensenhandel klaarligt.’ De aandacht voor mensenhandel zal de komende jaren toenemen, weet de VNG. ‘Daarbij wordt intensief samengewerkt tussen de Rijksoverheid, CoMensha en de VNG.’

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.