Luister naar

Natuurman Kees de Heer is er trots op dat hij ooit een hop heeft gezien in Nederland

Nieuws
De doorsnee Amsterdammer kent twee soorten vogels: sijsjes en drijfsijsjes. Maar vogelkenners turven in ons land wel vijfhonderd vogelsoorten en zij onderscheiden vijf belangrijke groepen: standvogels, broedvogels, doortrekkers, wintergasten en dwaalgasten.
-
zaterdag 5 oktober 2019 om 03:00
Op onze camping scharrelde een hop, die af en toe zijn kuif opzette.
Op onze camping scharrelde een hop, die af en toe zijn kuif opzette. Kees de Heer

Twee keer in mijn leven heb ik een hop gezien. Mijn eerste keer was in Spanje, waar op onze camping een kleurrijke hop rondstapte die zich gewillig liet fotograferen. Af en toe zette hij zijn enorme kuif op, zodat we zijn oranje veren met zwart-witte toppen konden bewonderen.

Mijn tweede keer was op Texel, in het gezelschap van een horde vogelliefhebbers die allemaal een glimp van het dier wilden opvangen. De hop scharrelde in de buurt van de vuurtoren en ik zag hem twee seconden, terwijl hij een paadje overstak om van het ene bosje in een ander struikgewas te komen. Maar dankzij die twee seconden kon ik de hop bijschrijven op de lijst van soorten die ik in Nederland heb gezien.

Ik heb in Nederland bijna tweehonderd vogelsoorten gevonden, maar ik weet dat er genoeg landgenoten zijn die al bijna vijfhonderd verschillende soorten hebben geturfd. Op de website www.dutchbirdalerts.nl vind je een ranglijst, want de leden van Dutch Birding maken er een echte competitie van. Wie heeft de meeste soorten geturfd in Nederland of in een provincie, op één dag of in een heel jaar? Het wereldrecord vogels tellen staat op naam van Arjan Dwarshuis die in 2016 maar liefst 6852 vogelsoorten heeft gezien.

Arjan Dwarshuis, reisde van 2 januari tot 31 december 2016 de hele wereld over en hij bezocht ongeveer veertig landen om zijn record te kunnen vestigen. Maar als je in Nederland driehonderd vogelsoorten wilt turven, ben je er niet als je alle broedvogels en wintergasten hebt gevonden, zelfs met alle doortrekkers uit het voorjaar en najaar kom je bij lange na niet in de buurt. Je moet dan achter alle dwaalgasten aan. Af en toe raken vogels uit Noord-Amerika of uit Azië verzeild in onze contreien. Zodra er ergens een dwaalgast is ontdekt, wordt vogelminnend Nederland opgepiept en komen daar duizenden vogelaars op af.

Ik waag me niet aan de Oosterse tortelduif uit Azië en evenmin aan de Alaskastrandloper of Noordse waterlijster die per ongeluk weleens de Atlantische Oceaan oversteken. Maar ik vind het wel leuk dat ik een hop heb gescoord, want amper een eeuw geleden was dit nog een bekende broedvogel in ons kikkerlandje. ?

rode wouw is een trekvogel

De rode wouw is een grote roofvogel, iets groter dan een buizerd. Het dier is te herkennen aan zijn lange, gevorkte staart. Zijn staart en een groot deel van het lichaam kleuren oranjerood; dat is een belangrijk verschil met de zwarte wouw, die vrijwel geheel donkerbruin is.

Je kunt de rode wouw ’s zomers treffen langs onze oostgrens. Er zijn enkele broedgevallen in de Achterhoek, in Twente, in Salland, op de Veluwe en in Zuid-Limburg, maar het gaat om minder dan tien broedparen. Tijdens de wintermaanden zie je ze amper in Nederland, want rode wouwen overwinteren in Frankrijk, Spanje of nog verder naar het zuiden.

Je ziet de meeste rode wouwen tijdens de trekperiode in het voorjaar of najaar. Ze trekken door Nederland tussen begin maart en half mei, op weg naar hun broedterritoria. In oktober vliegen ze weer terug naar het zuiden.

succesrijke broedvogel

Nederland ligt aan de noordgrens van het broedareaal van de lepelaar, maar deze vogel kan prima uit de voeten in ons waterrijke landje. Eind jaren zestig was het aantal broedparen gezakt tot onder de honderdvijftig, maar daarna ging het weer beter in de kolonies op de Waddeneilanden. Het aantal broedparen wordt nu geschat op 2500 tot 3000 paar.

Bijna alle ‘Nederlandse’ lepelaars overwinteren in Frankrijk, Spanje en Portugal, een klein deel vliegt door naar Afrika, naar Mauritanië of Senegal. In ons land overwinteren slechts 80 tot 180 lepelaars. Volgens de kenners gaat het vooral om onvolwassen vogels en dan juist de laatst uitgevlogen jongen, die blijkbaar geen kans zien om aan de lange trektocht te beginnen.

Veel jonge lepelaars worden uitgerust met kleurringen, zodat de onderzoekers ze individueel kunnen volgen. De gekleurringde onvolwassen vogels die in Nederland bleven, waren gemiddeld twee weken later geringd en uitgevlogen dan de juvenielen die in het zuiden overwinterden. De sterfte onder de jonge vogels die in Nederland bleven, is duidelijk hoger dan de sterfte onder de juvenielen die buiten Nederland overwinterden.

huismus is een standvogel

De vogelspecialisten van Sovon Vogelonderzoek Nederland zorgden dit voorjaar voor een nieuw standaardwerk, de Vogelatlas van Nederland. In dit zeshonderd pagina’s tellende boekwerk worden al onze vogels geportretteerd, met de resultaten van de meest recente tellingen.

Het aantal broedparen van de huismus wordt geschat op 600.000 tot een miljoen. Het aantal in ons land overwinterende huismussen wordt geschat op twee à drie miljoen. De populatie in de winter is dus bijna gelijk aan het aantal paren dat in het voorjaar start met het broedseizoen.

De huismus is een schoolvoorbeeld van een ‘standvogel’. Volwassen, eenmaal gevestigde vogels zijn enorm plaatstrouw en vliegen enkel korte afstanden. De jonge vogels zijn iets zwerflustiger. Zij struinen in de nazomer in groepen rond, op zoek naar een geschikt territorium. Maar het merendeel van de jonge huismussen vestigt zich op minder dan één kilometer van hun geboorteplek.

kolgans is talrijke wintergast

De kolgans is een van onze talrijkste wintergasten. Deze vogel broedt op de Russische toendra’s, vooral ten westen van de Oeral en op het eiland Kolguyev in de Barentszee. Begin oktober vliegen 880.000 tot 970.000 kolganzen naar Nederland om hier te overwinteren. Ze foerageren vooral op graslanden, soms op akkers met wintergranen of oogstresten van mais of suikerbieten. In februari en maart vertrekken vrijwel alle kolganzen weer naar hun broedgebieden.

Maar de vogelonderzoekers tellen zelfs midden in de zomer nog steeds 6100 kolganzen, met 420 tot 700 broedparen. Deze overzomerende ganzen zijn nazaten van aangeschoten dieren en van losgelaten of verwilderde lokvogels, die ooit door jagers werden gehouden.

natuurtip: Euro Birdwatch

De vogeltrek is in volle gang. Vandaar dat vogelliefhebbers vandaag overal in Europa overvliegende vogels tellen. Vijfendertig landen doen mee aan ‘Euro Birdwatch’. In Nederland zijn honderdvijftig telposten ingericht en alle resultaten zijn te volgen via de website www.trektellen.nl.

Nederland ligt op een belangrijke trekroute voor vogels, de ‘East Atlantic Flyway’. Tussen half september en half oktober vliegen veel vogels uit Scandinavische landen en Noordoost-Europa via ons land naar het zuiden. Vorig jaar werden in Nederland tijdens de Euro Birdwatch maar liefst 1.373.866 vogels geteld, met 207 soorten in totaal. Vink, spreeuw en graspieper vormden de top drie van meest getelde vogels.

Als je zelf meer soorten wilt leren kennen, neem dan eens een kijkje op de website van Vogelbescherming Nederland, voor de gratis herkenningscursus die je online kunt volgen via www.vogelbescherming.nl/vogelcursus.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.