De hypotheekrente stijgt. Moeten we ons zorgen maken? En wat betekent dat voor starters?

Wat speelt er op de hypotheekmarkt? 

‘De hypotheekrente was jarenlang heel laag omdat de Europese Centrale Bank (ECB) veel meer dan anders geld leende aan Europese landen’, legt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis uit. ‘Overheden konden dat geld op hun beurt weer uitlenen aan bedrijven om de economie te stimuleren en het negatieve effect van de coronacrisis te dempen, maar die negatieve effecten bleven uit en daarom kondigde de ECB vorig jaar aan de steunmaatregelen af te bouwen. Daardoor is er nu minder geld beschikbaar en wordt het voor landen duurder om te lenen. De hypotheekrente stijgt ook ook door de toenemende inflatie.’

Hoewel de hypotheekrente nog relatief laag is met gemiddeld 1,74 procent per jaar, verwacht hoogleraar huisvesting Peter Boelhouwer aan de TU Delft een verdere stijging komende tijd. ‘De ECB is niet van plan om dit beleid te veranderen. Bovendien is de hypotheekrente nog steeds historisch laag.’

Welke invloed heeft een hogere hypotheekrente op de woningmarkt? 

‘Op dit moment is de invloed op starters heel klein’, zegt De la Porte. ‘De rente is gestegen van gemiddeld 1,58 procent naar 1,74 procent per jaar. Voordat mensen er iets van merken, moet de rente verder stijgen. Daarnaast hebben de meeste huiseigenaren hun hypotheek al overgesloten naar een lagere rente en zitten ze 15 tot 20 jaar vast aan hetzelfde lage maandbedrag. Zij merken er voorlopig niets van.’

Dat wordt anders als de rente gaat stijgen naar drie tot vijf procent, betoogt Boelhouwer. ‘Waarschijnlijk geeft dat wel enig effect op de woningmarkt. Denk aan een minder snelle stijging of juist een daling van de prijs van een huis. Starters hebben hier echter weinig aan, omdat ze ook minder kunnen lenen. Voor doorstromers is een minder hoge huizenprijs een voordeel. Zij kunnen hun hypotheek met lage rente namelijk meenemen naar dat goedkopere huis. Doorstromers gaan een beetje huizen ruilen met elkaar.’
De stijgende hypotheekrente kan ook andere bewegingen op de woningmarkt teweegbrengen. Zo bestaat de kans dat beleggers hun kapitaal op een andere manier willen vermeerderen. Huizen worden voor hen als beleggingsobject minder aantrekkelijk, omdat ze meer rente moeten betalen. De kans bestaat dat ze daar niet langer in willen investeren. Zij zullen zich dan wellicht gaan richten op andere mogelijkheden als het investeren in staats- of bedrijfsobligaties.

Er was ook iets met de hypotheekrenteaftrek. Hoe zit dat ook alweer? 

Om de aankoop van huizen te stimuleren, krijgt een huiseigenaar een deel van de te betalen rente op de hypotheek terug via de Belastingdienst. De overheid heeft eerder besloten dit voordeel stapsgewijs te beperken en bouwt het af naar maximaal 37,05 procent in 2023. ‘Het effect van een stijgende hypotheekrente en een tegelijk verder dalende hypotheekrenteaftrek maakt het voor starters niet per se voordeliger om te beginnen op de woningmarkt’, aldus Boelhouwer. ‘Het belangrijkste is dat er nu vooral meer betaalbare huizen bijgebouwd worden zodat er meer ruimte komt voor doorstromers en starters op de woningmarkt.’ 

Waarom stijgt de hypotheekrente wel, maar de spaarrente niet? 

‘Verhoging van spaarrentes worden door banken vaak later doorberekend dan verhoging van de hypotheekrente,’ legt Boelhouwer uit: ‘Dat is een verdienmodel van banken. Ze zijn altijd sneller met het verhogen van de te heffen rente, zoals bij hypotheken, dan het bieden van hogere spaarrente. Maar het is te verwachten dat de spaarrente in de toekomst ook gaat stijgen.’ <