Nog geen versoepelingen na tussentijds OMT-advies • Tot nu toe bijna 2,5 miljoen boosterprikken gezet

Tot dusver zijn er ongeveer 2,5 miljoen boosterprikken gezet, laat demissionair coronaminister Hugo de Jonge weten. Daarmee komt de algehele vaccinatiegraad van geboosterde mensen op 16,4 procent.

In totaal zijn er ruim 1,8 miljoen boosters gezet door de GGD en hebben ongeveer 130.000 mensen met een afweerstoornis een derde prik gekregen. Ook zijn er ruim een half miljoen vaccins gezet door andere uitvoerders, zoals ziekenhuizen.

Afgelopen week zijn er ruim 900.000 boosters gezet. De week daarvoor waren dat er ongeveer 780.000.

Het is de bedoeling alle 18-plussers voor 1 februari geprikt te hebben. De Jonge zei eerder deze week bij een bezoek aan de GGD te verwachten dat dit doel wordt gehaald. ‘De GGD heeft ons nog nooit teleurgesteld.’

Er komen nog geen versoepelingen van de coronamaatregelen, na een tussentijds OMT-advies. De eerste onderzoeken over de besmettelijkere omikronvariant lijken weliswaar positief, maar toch verwachten de medisch experts dat rond de jaarwisseling het aantal ziekenhuisopnames gaat toenemen door deze coronavariant. Vanwege de onzekerheid rondom omikron houdt het kabinet vast aan de huidige lockdown.

Volgens onderzoeken uit onder meer het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Zuid-Afrika lijkt het erop dat patiënten minder snel in het ziekenhuis komen door omikron dan door de tot dusver dominante deltavariant. In het Verenigd Koninkrijk zouden mensen besmet met omikron ongeveer 20 tot 25 procent minder kans hebben om in het ziekenhuis te belanden.

Maar het OMT benadrukt dat er nog geen uitsluitsel is, mede omdat de onderzoeken bij slechts kleine groepen patiënten zijn uitgevoerd. Ook is de bevolking van bijvoorbeeld Zuid-Afrika jonger dan de Nederlandse, wat het beeld verder kan vertekenen. Jonge mensen hebben ook bij de deltavariant een kleinere kans om ernstig ziek te worden. Volgens het OMT is er dan ook ‘onvoldoende zekerheid over de eigenschappen van de omikronvariant om aanpassingen van het huidige maatregelenpakket te adviseren’.

Het volgende ‘weegmoment’ is op 3 januari. Dan kijkt het kabinet wat mogelijk is in het onderwijs. Vooralsnog is het onderwijs tot zeker 9 januari gesloten. De lockdown die nu geldt, blijft tot 14 januari van kracht.

Veel winkels die door de lockdown dicht moeten blijven, kunnen geen aanspraak maken op financiële steun van de overheid. Het kabinet kondigde afgelopen zaterdag aan niet-essentiële winkels zeker vier weken te sluiten, maar de periode waarin ondernemers hun omzetverliezen moeten berekenen wordt door de jaarwisseling in tweeën gehakt. Daardoor komen veel van hen niet aan het vereiste minimum van 20 procent omzetverlies om loonsubsidies of een tegemoetkoming in de vaste lasten te krijgen.

Voor de loonsubsidies, ook wel bekend als NOW-steun, wordt voor omzetverliezen gekeken naar de maanden november en december. Bij de tegemoetkoming vaste lasten (TVL) wordt per kwartaal gekeken hoe groot het verlies aan inkomsten is. Beide periodes eindigen 31 december. ‘In die laatste twee weken van het jaar haal je die 20 procent omzetverlies voor het hele kwartaal niet’, zegt accountant Wim Driessen, die erop wijst dat winkeliers het in de eerste weken van december vaak abnormaal druk hebben. ‘En op 1 januari begint de teller opnieuw. En dan kom je weer niet aan die 20 procent.’

Driessen verzorgt de boekhouding voor 130 boekhandels van Bruna en Read Shop, die vrijwel allemaal te maken hebben met de gedwongen sluiting. ‘Ik schat dat zo’n 95 procent van die winkels niet in aanmerking komt voor de steun.’ Hij legt uit dat vorige winter, toen het kabinet ook in december besloot winkels te sluiten, ondernemers voor de NOW nog een schatting konden opgeven voor het verwachte omzetverlies in de aaneengesloten periode van december, januari en februari.

Uitkeringsinstantie UWV heeft in twee weken tijd 20.000 aanvragen voor loonsteun binnengekregen wegens de nieuwe, strenge lockdown. Bijna 12.000 van de aanvragers hebben een voorschot ontvangen voor een totaalbedrag van 369 miljoen euro.

Om in aanmerking te komen voor de steun, beter bekend als de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), moeten ondernemers minimaal 20 procent omzetverlies hebben. Onlangs breidde de regering de steunregeling uit omdat sinds zaterdag een volledige lockdown geldt. De compensatie wordt onder andere berekend op basis van het omzetverlies, maar voorheen konden ondernemers maximaal 80 procent van de gederfde inkomsten opgeven. Dat is nu verruimd naar 90 procent.

Het zevende loket voor de loonsteun werd op 13 december geopend. Het UWV heeft het nu veel drukker dan bij het vorige NOW-pakket, toen werkgevers voor de periode van juli tot en met september een aanvraag konden doen. Toen kreeg de uitkeringsinstantie in de eerste twee weken 9000 aanvragen binnen.

Amerikaanse journalisten hebben het Witte Huis gevraagd om dagelijkse persbijeenkomsten voortaan online te houden. De White House Correspondents’ Association (WHCA) vreest dat verslaggevers in of rond de perszaal het risico lopen de besmettelijke omikronvariant van het coronavirus op te lopen, schrijft The Washington Post.

De WHCA, die journalisten vertegenwoordigt, heeft voorgesteld de pers in het vervolg via een programma als Zoom bij te praten. Dat lijkt voorlopig niet te gaan gebeuren. Regeringswoordvoerster Jen Psaki heeft laten weten dat in haar ogen een fout signaal wordt afgegeven als de 49 zetels tellende persruimte wordt gesloten. Volgens het Witte Huis zijn al voldoende maatregelen genomen om verspreiding van het virus tegen te gaan. De persorganisatie is daar niet gerust op en heeft journalisten gevraagd om zoveel mogelijk weg te blijven. Ook zou door de WHCA worden overwogen om maximaal veertien verslaggevers tegelijk te laten komen, zodat het makkelijk wordt om afstand te houden.

De organisatie heeft geen zeggenschap over welke journalisten toegang krijgen tot het Witte Huis, maar gaat wel over de zetelverdeling in de persruimte. Daar was het donderdag erg rustig, mogelijk ook vanwege de naderende feestdagen. Woordvoerster Psaki grapte dat alleen bijzonder dappere journalisten haar briefing kennelijk nog persoonlijk durven bij te wonen. Sommige verslaggevers denken volgens The Washington Post dat de regering meer waarde hecht aan beeldvorming dan medische noodzaak. Als de regeringswoordvoerster vragen van journalisten via videoverbinding zou beantwoorden, zou het beeld kunnen ontstaan dat de autoriteiten de corona-uitbraak mogelijk niet meer in de hand hebben.

Het wordt mogelijk voor mensen om te kiezen voor het eiwitvaccin Nuvaxovid van fabrikant Novavax. Demissionair zorgminster Hugo de Jonge schrijft aan de Tweede Kamer dat hij op z’n vroegst eind februari of begin maart de eerste levering verwacht.

Wel blijft hij niet-gevaccineerde mensen adviseren om voor hun eerste prikserie een mRNA-vaccin, zoals Pfizer of Moderna, te nemen. Hierin volgt hij de Gezondheidsraad. Sommigen hebben bezwaar tegen dit soort nieuwe vaccins. Nuvaxovid is gebaseerd op oudere technieken voor vaccinproductie.

Voor het vaccin van Novavax zijn twee prikken nodig, met daartussenin drie weken. Het vaccin bevat een nagemaakt ‘spike-eiwit’ van het coronavirus. Dit zijn uitsteeksels van het virus waar het immuunsysteem op reageert.

De effectiviteit van Nuvaxovid ligt tussen de 60 en 90 procent, schrijft De Jonge. Dat is volgens de Gezondheidsraad vergelijkbaar met de mRNA-vaccins toen die werden toegelaten op de markt. Wel is het volgens de raad aannemelijk dat Nuvaxovid, net zoals mRNA-vaccins, minder goed beschermt tegen de delta- en omikronvariant.

Het vaccin van Novavax is alleen beoordeeld voor eerste en tweede vaccinatie en niet voor een boosterprik. Ook is nog niet bekend of er mogelijk zeldzame bijwerkingen zijn, omdat het vaccin nog niet op grote schaal is toegepast.

De Amerikaanse regering heft de reisbeperkingen op die sinds eind vorige maand zijn ingesteld voor acht landen in zuidelijk Afrika. Het Witte Huis nam destijds deze maatregelen uit vrees voor de zeer besmettelijke omikronvariant van het coronavirus, die voor het eerst opdook in het zuiden van Afrika. Nederland heeft donderdag het vliegverbod voor landen in die regio opgeheven.

Buitenlanders die tot veertien dagen voorafgaande aan hun vertrek naar de VS verbleven in Zuid-Afrika, Botswana, Zimbabwe, Namibië, Lesotho, Eswatini, Mozambique en Malawi zijn vanaf 31 december weer welkom, bevestigt een woordvoerder van het Witte Huis. Het besluit is volgens hem genomen op aanbeveling van de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. ‘De beperkingen gaven ons de tijd om omikron te begrijpen en we weten dat onze bestaande vaccins werken tegen omikron.’

Een hoge functionaris van het Witte Huis laat aan persbureau AFP weten dat nu omikron wereldwijd en in de VS alom aanwezig is, internationale reizigers uit de acht landen uit zuidelijk Afrika nagenoeg geen impact hebben op het aantal besmettingen in de Verenigde Staten.

De VS hebben de testregels voor internationale reizigers die naar het land komen eerder al verscherpt. Zo moeten ze een negatieve coronatest kunnen overleggen. Ook geldt er een verplichting voor het dragen van mondkapjes in vliegtuigen en op luchthavens.

Het aantal coronabesmettingen neemt nog steeds af. De daling stokte woensdag even toen het gemiddelde aantal positieve tests vrijwel gelijk bleef. Maar sinds donderdag gaat de afname verder.

Afgelopen zeven dagen kwamen er bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gemiddeld 12.688 nieuwe coronabesmettingen per dag binnen. Aan het begin van deze week, op maandag, lag dat aantal nog op gemiddeld 14.022 positieve testuitslagen per dag.

Het RIVM kreeg tussen donderdagochtend en vrijdagochtend 12.517 meldingen van positieve tests. Het aantal coronabesmettingen lag een week eerder aanzienlijk hoger. Op die vrijdag werden er ruim 15.000 besmettingen bevestigd.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is in de afgelopen 24 uur met 95 gedaald. Er liggen nu 2126 mensen met Covid-19 in het ziekenhuis, blijkt uit de cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Op de verpleegafdelingen zijn er nu 1580 coronapatiënten opgenomen, 77 minder dan een dag eerder. En 546 coronapatiënten zijn er zo slecht aan toe, dat ze op de intensive care worden verzorgd. Dat zijn er 18 minder dan donderdag.

Het aantal nieuwe mensen op de verpleegafdelingen is 145 en op de intensive care 24, maar doordat er ook patiënten van beide afdelingen werden ontslagen of overleden, pakken de totalen toch lager uit.

De Gezondheidsraad adviseert het ministerie van Volksgezondheid om ‘vooralsnog’ het coronavaccin van Janssen niet in te zetten als boosterprik. Een boosterprik met de vaccins van Pfizer of Moderna lijkt beter te werken, vooral voor mensen die eerder gevaccineerd werden met Janssen, zo stelt de raad.

Bovendien geeft het Janssen-vaccin een risico op een zeldzame vorm van trombose, voegt de raad toe.

Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) oordeelde eerder dat het vaccin van Janssen ingezet kan worden als booster. Het ministerie vroeg daarop advies aan de Gezondheidsraad.

Bewoners van verpleeghuizen kunnen deze Kerst over het algemeen gewoon bezoek ontvangen. Tehuizen waar een bezoekverbod geldt, zijn – ook wanneer er bewoners besmet zijn met het coronavirus – een uitzondering.

De Nationale Vaccinatieraad in Oostenrijk heeft een vierde inenting tegen het coronavirus aanbevolen voor mensen die vanwege hun werk of persoonlijke situatie veel kans hebben om in aanraking met het virus te komen. Het gaat dan onder meer om zorgmedewerkers die coronapatiënten behandelen. Volgens de raad is er nog niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor het nut van een vierde prik om dat voor de hele bevolking aan te bevelen.

De vierde prik zou volgens de raad zes maanden na de derde prik gegeven moeten worden. De boostercampagne is op dit moment in volle gang in Oostenrijk.

Oostenrijk is onlangs uit een lockdown gekomen, toch worden de maatregelen met het oog op de omikronvariant van het coronavirus na de kerst weer aangescherpt. Zo zijn er inreisbeperkingen die onder meer voor Nederlanders gelden. Rond de feestdagen zijn de maatregelen iets versoepeld, zodat ook ongevaccineerden hun naasten kunnen bezoeken.

Fransen moeten hun boosterprik al drie maanden na volledige vaccinatie kunnen krijgen, beveelt de Franse gezondheidsautoriteit HAS, het Franse RIVM, vrijdag aan. Ook dienen jongeren tussen 12 en 17 jaar die tot een risicogroep behoren een boosterprik te krijgen, staat in een advies van de HAS.

Frankrijk kampt met een forse opleving van het coronavirus. Donderdag werden in het land bijna 92.000 besmettingen in 24 uur tijd vastgesteld. Dat was het hoogste aantal sinds het begin van de pandemie.

President Emmanuel Macron hoopt met een boostercampagne het tij te keren. Tegen kerst moeten 22 miljoen tot 23 miljoen Fransen hun booster hebben gekregen. Tot aan woensdag hadden 20 miljoen mensen een boosterprik gekregen.

De Britse premier Boris Johnson noemt coronavaccinaties een ‘onzichtbaar cadeau van onschatbare waarde’. In zijn kersttoespraak die via sociale media is gedeeld sprak de premier ook zijn waardering uit voor alle zorgmedewerkers en alle Britten die zich aan de coronaregels houden.

‘We weten dat het moeilijk blijft, maar ik hoop dat deze Kerstmis voor miljoenen families in het land stukken beter is dan de vorige kerst, omdat we het nu samen kunnen vieren met onze geliefden’, aldus Johnson. ‘Laten we oog hebben voor de mensen die een goede buur zijn, bijvoorbeeld door in de zorg te werken tijdens kerst of mensen die oog hebben voor iemand die een geliefde heeft verloren en anders alleen zou zijn. Dat is in de geest van Jezus Christus en zijn geboorte staat aan de grondslag van deze feestdag die zo groots wordt gevierd.’

‘Hoewel de tijd om cadeaus te kopen afloopt, is er een mooi cadeau dat je je naasten kunt geven. En dat is je laten inenten. Zo kunnen de feestdagen volgend jaar nog beter zijn dan dit jaar’, aldus de regeringsleider, die afsloot met iedereen fijne kerstdagen te wensen.

De GGD Zeeland heeft een speciaal telefoonnummer geopend voor 70-plussers die een afspraak willen maken voor een boosterprik tegen het coronavirus. ‘Het maken van een afspraak blijkt voor mensen uit die leeftijdscategorie soms erg lastig’, aldus de GGD.

Wie wil bellen voor het maken van een prikafspraak moet wachten tot de uitnodigingsbrief voor de boosterprik binnen is. Het maken van een afspraak online kan vaak al veel eerder. ‘Maar voor veel ouderen is het moeilijk om via internet een afspraak in te plannen’, stelt de GGD Zeeland.

Ook ouderenbond ANBO wees er al op dat sommige senioren het moeilijk vinden om online een afspraak in te plannen, omdat ze het aanmeldproces via DigiD lastig vinden of het beantwoorden van de vragenlijst een gedoe is. De landelijke GGD heeft ouderen opgeroepen om hulp te zoeken bij het inplannen van een afspraak, maar de GGD Zeeland heeft nu dus een eigen oplossing gevonden.

De afsprakenlijn speciaal voor ouderen (telefoonnummer 0115-455000) is van maandag tot en met vrijdag van 08.30 tot 16.30 uur bereikbaar. Deze vrijdag kan er tot 16.00 uur worden gebeld en op 31 december ook.

De afsprakenlijn is ‘uitsluitend voor het maken van een afspraak voor 70-plussers woonachtig in Zeeland’, benadrukt de GGD. De bellijn is opgezet in samenwerking met de gemeente Terneuzen. Medewerkers van de gemeente helpen de ouderen bij het inplannen van hun prikafspraak.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldde deze week dat een miljoen 60-plussers nog een afspraak voor een boosterprik moeten maken. Dit terwijl het kabinet zoveel mogelijk 60-plussers nog dit jaar een boosterprik willen laten halen. De 60-plussers zonder afspraak worden dan ook opgeroepen voor het einde van het jaar een afspraak te maken.

De maximale groepsgrootte die geldt voor mensen thuis tijdens de feestdagen is voor de politie moeilijk te handhaven. De politie zegt vooral op te treden tegen illegale feesten en excessen.

Op kerstavond, op eerste en tweede kerstdag en tijdens de jaarwisseling mogen mensen maximaal vier gasten ontvangen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Ook buiten geldt tijdens de feestdagen een maximale groepsgrootte van vier. ‘Strikt volgens de wet valt de groepsgrootte niet te handhaven. Dat is ook niet de insteek waarmee de politie de straat op gaat’, zegt politiechef Willem Woelders.

‘De regels gelden. Maar we hebben samen met het Openbaar Ministerie gekeken wat te handhaven is en wat niet. Als agenten op straat aanlopen tegen een groep, zullen we ze wijzen op de regels. Hoe groter de groep, hoe eerder dat zal gebeuren. We gaan geen mensen in groepjes tellen. Dat soort politie willen we niet zijn en daar kan het OM ook niets mee.’

‘De praktijk zal zijn dat we met name ingrijpen op feestjes en locaties waar grote groepen bij elkaar zitten. Het uitgangspunt is het gezondheidsrisico. Als de politie dingen ziet gebeuren waarbij de kans op besmetting groot is, dan zullen collega’s optreden. Niet met het doel boetes uit te delen, maar om een eind te maken aan dat soort activiteiten.’

De politie beëindigt nog geregeld illegale feesten. Woelders: ‘Die feesten zijn er nog steeds, al is er minder aandacht voor in de media. Zeker op zakelijke locaties treden we daartegen op. Ingewikkelder zijn de feestjes thuis, omdat we geen grond hebben om bij iemand thuis binnen te stappen. We zullen steeds kijken naar excessen en reageren op klachten.’

Woelders’ boodschap aan de samenleving luidt: ‘Iedereen is alle beperkingen rond corona zat. Maar gebruik je gezonde verstand. De regels hebben te maken met de gezondheid van jezelf en iedereen. Laat dat het richtsnoer zijn voor wat je met oud en nieuw doet. Houd rekening met je naaste en jezelf, dan hoeven wij zo weinig mogelijk in te grijpen.’

Het Rode Kruis hervat deze week de campagne #skipdecoronadip. Hiermee wil de hulporganisatie jongeren oppeppen tijdens de lockdown. De actie is een vervolg op de campagne die het Rode Kruis eerder dit jaar hield.

Bijna twee jaar na het begin van de coronapandemie voelen nog altijd 8 op de 10 jongeren tussen de 16 en 30 jaar, maar ook mensen in andere leeftijdsgroepen, zich weleens angstig en maken ze zich zorgen over de toekomst. Dat blijkt uit een volgens het Rode Kruis representatieve enquête onder ruim 1000 Nederlanders.

Uit de enquête blijkt dat mensen behoefte hebben aan minder verharding en meer begrip. Maar ze worstelen ermee met hoe ze begrip kunnen tonen. Het Rode Kruis gaat jongeren met #skipdecoronadip motiveren om de coronaperiode door te komen, en handvatten bieden om het gesprek aan te gaan. De noodhulporganisatie stelt een telefonische Hulplijn en een WhatsApp-Hulplijn voor anderstaligen open voor een luisterend oor.

Bij de groep van 16 tot 30 jaar is de stemming het somberst, maar ook mensen in andere leeftijdsgroepen maken zich zorgen. Zo ervaart 37 procent van alle ondervraagden af en toe eenzaamheid. Ook zijn ze bezorgd over de toekomst en onzeker over de afloop van de coronacrisis. Bij jongeren tussen de 16 en 30 (68 procent) en 70-plussers 61 procent) zijn die zorgen het sterkst. Van de ondervraagden kent driekwart wel eens een gevoel van onzekerheid of corona ooit voorbij zal gaan.

Verzekeraar Interpolis meldt dat inbrekers dit jaar tot nu toe 21.619 keer toesloegen. Dat is 23 procent minder vaak dan vorig jaar. In totaal verwacht de verzekeraar dit jaar 22.500 inbraken, dat is een laagterecord. De daling hangt samen met de coronalockdowns.

In de maanden dat bijna alles dicht was, bleef het aantal woninginbraken laag. Vooral in Drenthe (-34 procent) en Flevoland (-33 procent) daalde het aantal inbraken hard. In Groningen (-6 procent), maar ook in Brabantse steden zoals Tilburg (+9 procent) en Den Bosch (-4 procent) daalde het aantal inbraken in 2021 niet zo hard of steeg het zelfs, blijkt uit de meest recente InbraakBarometer van Interpolis.

In het najaar liep het aantal inbraken weer op, richting de traditionele eindejaarspiek. Maar door de nieuwe lockdown is die stijging in de afgelopen weken weer stilgevallen.

Toch worden nog steeds wekelijks meer dan 500 woninginbraken gepleegd, dus het blijft opletten als je van huis gaat, waarschuwt de verzekeraar. ‘En rond kerst en oud en nieuw zeker’, zegt Mireille van den Boom, bij Interpolis verantwoordelijk voor de InbraakBarometer. ‘Dan is het aantal inbraken doorgaans drie keer zo hoog als in de rest van het jaar. Door de lockdown blijven mensen mogelijk vaker thuis. Maar ook bij het vieren van feestdagen in kleine kring bij familie of vrienden zullen inbrekers hun kans schoon zien bij verlaten woningen.’ Laat daarom bijvoorbeeld de kerstboomverlichting branden, zet wat halfvolle glazen op tafel en laat de gordijnen open, tipt Van den Boom.

Voor komend jaar verwacht Interpolis dat het aantal inbraken niet meer zal dalen.

De uitgaven die de Nederlandse overheid doet voor coronamaatregelen zijn in het derde kwartaal van dit jaar flink gedaald. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) werd er ruim 5 miljard euro uitgegeven aan pandemie-gerelateerde kosten. Dat is circa 1 miljard euro minder in vergelijking met het voorgaande kwartaal en het laagste bedrag sinds het begin van de crisis.

Sinds de pandemie toesloeg heeft de regering al 47 miljard euro aan kosten gemaakt die direct aan de coronacrisis zijn toe te schrijven. De grootste kostenpost is de NOW-loonsubsidieregeling. In het derde kwartaal van dit jaar ging daar 1 miljard euro naartoe. Dat is de helft minder dan een kwartaal eerder. Sinds de regeling is opgetuigd is via de NOW-regeling 20 miljard euro uitgekeerd.

Verder zijn de tegemoetkoming in vaste lasten via de TVL en aan het begin van de crisis de vaste uitkering van 4000 euro per onderneming via de TOGS een grote kostenpost. Tot en met het derde kwartaal van dit jaar is met die regelingen 7 miljard euro gemoeid. Via de TOZO-zelfstandigenuitkering werd tot en met het derde kwartaal van dit jaar 2,6 miljard euro uitgekeerd. De TOZO is op 1 oktober gestopt.

Voor het eerst in veertig jaar stijgt het aantal kinderen en jongeren met psychiatrische problemen. Voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie Elnathan Prinsen pleit daarom voor een heropening van de scholen direct na de kerstvakantie.

De Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen United Airlines en Delta Air Lines hebben samen ruim tweehonderd vluchten op kerstavond geannuleerd. Als reden geven de luchtvaartmaatschappijen de omikronvariant die bij veel bemanningsleden voor besmettingen heeft gezorgd.

Dagelijks vliegen er duizenden vliegtuigen over de Verenigde Staten, maar door de annuleringen zullen op het laatste moment toch reizigers stranden.

Delta-topman Ed Bastian stelde eerder deze week aan de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC voor om de verplichte quarantaine voor volledig gevaccineerden te verkorten van 10 naar 5 dagen na een besmetting. Dat zou ervoor zorgen dat minder personeel thuis moet blijven.

Demissionair premier Mark Rutte trekt in zijn traditionele kerstinterview met De Telegraaf het boetekleed aan. Tegenover de krant erkent hij vrijdag dat Nederland eerder had kunnen beginnen met een boostercampagne en dat de maatregelen die het demissionaire kabinet in november nam om de pandemie in te dammen niet ver genoeg gingen. Mede daardoor zit Nederland nu in een lockdown. Ook zegt hij dat hij communicatiefouten heeft gemaakt.

Gevraagd naar hoe het komt dat het vertrouwen van burgers in het coronabeleid is gekelderd, stelt Rutte vast dat mensen genoeg hebben van leven met alle beperkingen, maar dat dat ook een te gemakkelijke verklaring is. ‘Ik heb fouten gemaakt, in de communicatie’, bekent hij. ‘Ik heb in het begin te veel nadruk gelegd op de eigen verantwoordelijkheid van mensen en te weinig op de verplichte maatregelen. Het tweede is dat het me niet gelukt is om in voldoende mate mensen te overtuigen van de basismaatregelen.’

Omdat de omikronvariant in Nederland terrein wint, voert Oostenrijk strengere inreisregels in voor wintersporters uit Nederland. Welke regels gelden momenteel in Nederlands favoriete wintersportbestemmingen?

Polarisatie rond corona of vaccinatie gaat aan zorgverleners niet voorbij. Regelmatig hebben zij te maken met intimidatie of bedreiging. Een ic-verpleegkundige en huisarts in opleiding over zorgen in woelige tijden. ‘We moesten de ic via de achterdeur verlaten om familieleden te ontlopen.’

Mensen lijken na een besmetting met de omikronvariant van het coronavirus beduidend minder risico te lopen op een ziekenhuisopname dan na een besmetting met delta. Tot die conclusie komt de Britse gezondheidsdienst UKHSA, die waarschuwt dat de hoge besmettelijkheid van omikron nog steeds tot gevolg kan hebben dat veel mensen een medische behandeling nodig hebben.

De kans dat mensen met omikron opgenomen worden in ziekenhuizen, ligt volgens voorlopige cijfers 50 tot 70 procent lager. UKHSA-topvrouw Jenny Harries noemde dat een ‘bemoedigend signaal dat mensen die de omikronvariant oplopen mogelijk relatief minder risico lopen op ziekenhuisopname dan mensen die besmet raken met andere varianten’.

Harries benadrukte wel dat het gaat om voorlopige onderzoeksresultaten. Er is volgens haar meer onderzoek nodig voordat definitieve conclusies getrokken kunnen worden. Het zeer besmettelijke omikron heeft ondertussen in sommige landen de deltavariant al verdrongen als dominante vorm van het virus.

Het Verenigd Koninkrijk geeft volwassenen in hoog tempo boosterprikken zodat ze beter zijn beschermd tegen de nieuwe variant. Een boosterprik geeft mensen volgens het onderzoek meer bescherming tegen het oplopen van omikron, maar die neemt wel sneller af dan bij delta. UKHSA zegt dat de bescherming van zo’n extra prik na 10 weken afneemt met 15 tot 25 procent.

Mensen kunnen ook tijdens de kerstdagen en op oudejaarsdag en nieuwjaarsdag een boosterprik krijgen. De vaccinatiecampagne wordt niet stilgezet voor de feestdagen. Maar sommige locaties gaan wel dicht, en andere plekken zijn korter open dan anders.

De GGD in Hollands Midden sluit zijn vaccinatielocaties op 25 en 31 december en op 1 januari. De prikplekken in Leiden en Gouda zijn op tweede kerstdag drie uur lang open, de rest is ook die dag dicht. ‘Onze mensen hebben de afgelopen tijd zo’n topdrukte gehad, ze zijn moe. Af en toe moeten ze een dag vrij hebben, een adempauze om bij te tanken, net als iedereen. Bovendien kan het, voor de boostercampagne maakt het niet uit’, laat een woordvoerster weten.

In Gelderland-Midden zijn alle vaccinatielocaties op eerste kerstdag en nieuwjaarsdag dicht. Die ruimte is er, zegt de regio: ‘We hebben een doel, iedereen voor half januari een boostervaccinatie aanbieden. Dat gaat ons op deze manier lukken. Met deze planning en deze openingstijden. Het is dan niet nodig om onze mensen te vragen om ook op deze dagen te gaan werken.’ In de regio Zuid-Holland Zuid (Dordrecht en omstreken) zijn alle vaccinatielocaties op eerste kerstdag dicht.

Korter open

De vaccinatielocaties in Amsterdam en Rotterdam zijn op 24, 25, 26 en 31 december en op 1 januari wel open, maar korter dan gebruikelijk. De vaccinatielocatie in het World Forum in Den Haag en die in Zoetermeer zijn tijdens de kerstdagen en op nieuwjaarsdag dicht.

De regio’s Zuid-Limburg en Groningen hebben tijdens de kerstdagen en op nieuwjaarsdag één vaccinatielocatie open. In Limburg gaat het om het MECC in Maastricht, in Groningen om Hanze Plaza in de stad Groningen. Alle andere prikplekken in de regio’s zijn dan dicht. In de regio Noord- en Oost-Gelderland (Veluwe en de Achterhoek) zijn meerdere vaccinatielocaties op eerste kerstdag dicht, maar mensen kunnen dan terecht bij een andere prikplek.

Boosteren gaat gewoon door

De GGD in de regio Limburg-Noord verandert niets aan de openingstijden van de vier vaccinatiecentra in Venlo, Roermond, Venray en Weert. Ook in Twente gaat het boosteren ‘gewoon door’ tijdens de kerstdagen en Oud en Nieuw. In de provincie Utrecht verandert er evenmin iets. De twee belangrijkste vaccinatielocaties van Zaanstreek-Waterland, in Purmerend en Zaandam, zijn tijdens de kerstdagen net zo lang open als anders. Ze sluiten wel iets eerder op oudejaarsavond.

In Drenthe kunnen mensen eveneens elke dag terecht voor een boosterprik. ‘De openingstijden voor de booster vermelden we niet op onze website om inloop te voorkomen. Mensen zien de afspraakmogelijkheden zodra ze online een afspraak maken. Zonder afspraak kunnen we geen booster geven. Ook niet als je partner wel een afspraak heeft en je dan mee komt’, aldus de Drentse GGD.

Volwassenen die nog niet zijn gevaccineerd tegen het coronavirus en bezwaren hebben tegen de zogeheten mRNA-vaccins die nu standaard worden gebruikt, moeten wat de Gezondheidsraad betreft de mogelijkheid krijgen om voor het nieuwe vaccin van Novavax te kiezen. 

De raad schrijft dat in een advies aan demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge.

De lijn van de corona-epidemie gaat weer omlaag. De daling stokte woensdag even, het gemiddelde aantal positieve tests bleef toen vrijwel gelijk, maar op donderdag gaat de afname verder. Ook het aantal gemelde sterfgevallen blijft voorlopig dalen.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) kreeg tussen woensdagochtend en donderdagochtend 13.400 meldingen van positieve tests. Dat is iets hoger dan de voorgaande dagen, maar het is aanzienlijk lager dan vorige week donderdag. Toen waren er meer dan 16.000 besmettingen bevestigd.

In de afgelopen zeven dagen registreerde het RIVM 91.728 nieuwe gevallen. Dat is het laagste niveau sinds 12 november, meer dan een maand geleden. Gemiddeld komt het neer op 13.104 positieve tests per dag. Dat gemiddelde daalt voor de achttiende dag op rij.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het reisadvies voor Oostenrijk aangescherpt. Op de informatiepagina Nederland wereldwijd wordt nu gewaarschuwd voor de strenge inreisregels in dat land vanwege het coronavirus. Voor het land geldt nog altijd code geel.

Oostenrijk scherpte woensdag de regels aan. Wie niet geboosterd is, moet vanaf zaterdag in quarantaine. Wie wel een extra prik heeft gehad, moet een recente negatieve PCR-test laten zien. Die mag niet ouder dan 48 uur zijn, in plaats van 72 uur die eerder gold. Het reisadvies voor het land bevat nu de meest actuele informatie uit het onder wintersporters populaire land, zegt het ministerie.

Een geel advies wil zeggen dat reizigers het betreffende land wel kunnen bezoeken, maar dat ze voorzichtig moeten zijn vanwege veiligheids- of gezondheidsrisico’s. Inreisbeperkingen alleen zijn geen reden voor een oranje beoordeling, waarbij reizen helemaal ontraden worden.

De pillenkuren waarmee een corona-infectie in een vroeg stadium behandeld kan worden, komen op zijn vroegst in januari beschikbaar in Nederland. Er komen vooralsnog twee medicijnen aan, van Pfizer en MSD. Die hebben al een voorlopige goedkeuring van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA), maar Nederland kiest ervoor om het definitieve oordeel af te wachten. Dat is op zijn vroegst in januari binnen, is nu de verwachting. Ook deals over de aankoop zijn nog niet rond.

Hoewel de onafhankelijke deskundigen van EMA nog aan hun beoordelingen werken, besloten ze de medicijnen alvast een voorlopige goedkeuring te geven. Dat gebeurde om noodgebruik toe te staan ‘in het licht van stijgende besmettingscijfers en sterfgevallen door Covid-19’. De pillen verkleinen de kans dat iemand die het virus heeft opgelopen ernstig ziek wordt en moet worden opgenomen.

Minister De Jonge ziet het echter niet zitten om het middel al in te zetten op basis van de voorlopige goedkeuring, schreef hij vorige week aan de Tweede Kamer. Hij wilde na overleg met medische organisaties wachten tot er een volledige beoordeling is. Het lijkt erop dat die nog enkele weken op zich zal laten wachten, waarna er een besluit over genomen wordt. Dat zal dan ‘zo snel mogelijk’ gebeuren, zegt het ministerie.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is afgelopen etmaal verder afgenomen. Op dit moment houden nog 2221 mensen met Covid-19 een ziekenhuisbed bezet, zo staat in de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecenrum Patiënten Spreiding (LCPS). Dat zijn er 34 minder dan woensdag.

Zorgmedewerkers van de verpleegafdelingen behandelen momenteel 1657 coronapatiënten, zeventien minder dan woensdag. Er werden 162 nieuwe coronapatiënten in de klinieken opgenomen, maar doordat er meer mensen de afdelingen verlieten daalde de bezetting toch.

Op de intensive cares liggen donderdag 564 coronapatiënten, ook een afname van zeventien patiënten ten opzichte van een etmaal eerder. Er werden 25 nieuwe mensen op de ic’s opgenomen met Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Doordat er meer mensen overleden of de afdelingen mochten verlaten, ging de bezetting toch omlaag.

Zelfs als de omikronvariant van het coronavirus beduidend minder ziekmakend is dan de deltavariant, zoals diverse onderzoeken suggereren, vrezen deskundigen dat de komende tijd nog altijd veel besmette mensen in het ziekenhuis zullen belanden. ‘De eerste en tweede prikken van coronavaccins beschermen niet goed meer tegen omikron’, stelt viroloog en microbioloog Bert Niesters. ‘En we zijn te laat begonnen met de boostercampagne.’

Het Imperial College in Londen meldde woensdag op basis van voorlopige cijfers dat patiënten met omikron 20 tot 25 procent minder vaak naar het ziekenhuis hoeven dan patiënten met delta. De kans om langer dan een dag in het ziekenhuis te moeten verblijven ligt zelfs 40 tot 45 procent lager. Onderzoeken uit Schotland en Zuid-Afrika duidden op nog lagere kansen op ziekenhuisopname. Aan de andere kant laat het tempo waarop omikron zich verspreidt duidelijk zien dat deze variant veel besmettelijker is dan delta.

Italië gaat de geldigheid van het coronatoegangsbewijs inkorten van negen maanden naar zes maanden na de tweede inenting. Daarna is een boosterprik nodig om de zogeheten groene pas geldig te houden. Dat is een van de maatregelen die de regering donderdag neemt om het aantal nieuwe coronagevallen te beperken.

De groene pas is in Italië nodig om toegang te krijgen tot onder meer horecagelegenheden, voetbalstadions en skipistes. Er komt ook weer een mondkapjesplicht in de buitenlucht.

In een verklaring van de regering staat dat ook wordt overwogen om discotheken en nachtclubs te sluiten tot en met oud en nieuw, maar dat besluit staat nog niet vast. De regering is tot deze maatregelen gekomen na overleg, maar ze moeten nog officieel worden vastgelegd.

Dat het aantal bezoeken aan Nederlandse podia sterk is gedaald, laat zien dat steun hard nodig is. Dat zegt het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in reactie op cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In het coronajaar 2020 trokken podia samen 5,3 miljoen bezoekers, ruim 14 miljoen minder dan in 2019. ‘De culturele en creatieve sector is hard geraakt’, aldus een zegsvrouw van het ministerie.

Volgens haar benadrukken de cijfers ‘wat we al wisten’. ‘Door de coronacrisis en lockdowns is er veel minder publiek naar de podia gegaan. Daarom hebben we gedurende de hele crisis ingezet op specifieke steunpakketten voor cultuur - bij elkaar ruim 1,9 miljard - naast de generieke pakketten, om zoveel mogelijk in stand te kunnen houden.’

Volgens het CBS halveerde het aantal voorstellingen en concerten. De inkomsten vanuit het publiek (zoals onder meer kaartverkoop en opbrengsten uit horeca) daalden met 69 procent. De totale opbrengsten namen met 27 procent af, tot 663 miljoen euro. Dat er ook bijna een derde minder aan kosten was, maakte de terugval in inkomsten niet goed.

De meeste podia konden hun balans door de overheidssteun toch positief afsluiten, aldus het CBS. Van alle toegekende coronasteun ging 68 procent naar de grote podia met meer dan duizend plaatsen voor publiek. Die hadden over het algemeen ook de hoogste personeels- en huisvestingskosten en moesten de meeste inkomsten missen.

De evangelische spreker Jan Pool wil onder de noemer ‘Ik kniel neer’ samen met duizenden andere christenen op 2 januari gaan bidden en vasten voor Nederland. ‘We hebben in deze coronacrisis Gods kracht, liefde en wijsheid nodig.’

‘Na twee jaar is de vijand, het coronavirus, nog niet verslagen, en zitten we weer in lockdown. De pijn, de frustratie en het verdriet daarvan ervaar ik ook. Mensen zijn murw geslagen. Als christenen hebben we een geweldig middel: gebed. We onderschatten vaak de enorme kracht daarvan. Natuurlijk zijn er al christenen die bidden, maar ik wil een dag nemen om met elkaar te bidden en te vasten voor ons land, de regering en de kerk in Nederland.’

Rusland heeft de grens van 600.000 coronasterfgevallen gepasseerd, meldt persbureau Reuters op basis van eigen berekeningen. Het dodental is alleen hoger in de Verenigde Staten (813.000) en Brazilië (618.000).

De laatste sterfgevallen zijn het gevolg van infecties met de deltavariant van het coronavirus. Tot dusver bekend is de besmettelijkere variant omikron in Rusland nog niet wijdverspreid. Hoewel het land zelf vijf coronavaccins heeft ontwikkeld, willen veel inwoners zich niet laten inenten. Minder dan 48 procent van de bevolking is volledig gevaccineerd.

Reuters baseert zich op data van het statistiekbureau Rosstat en de gezondheidsautoriteiten in Rusland. Rosstat heeft tot dusver alleen cijfers tot en met oktober gepubliceerd in maandoverzichten waarbij oversterfte wordt berekend. Voor november en december heeft Reuters gegevens van de gezondheidsautoriteiten gebruikt. Die melden dagelijks hoeveel officiële coronadoden er zijn gemeld.

Door het hele land worden momenteel militairen ingezet bij test- en vaccinatielocaties van de GGD. Een deel van de 1500 militairen die Defensie heeft aangeboden voor hulp is op verschillende plaatsen actief, een deel staat nog stand-by. Dat aantal kan iedere dag afnemen, legt een woordvoerder van Defensie uit, afhankelijk van de hulpvraag.

Zo’n 540 militairen helpen momenteel al bij de boostercampagne en 255 worden ingezet in de GGD-teststraten.

In de de GGD-regio Hollands-Midden helpen momenteel 18 militairen bij de teststraten, aldus een woordvoerder. Bij de vaccinatiestraat in Leiden helpen daarnaast militairen bij de uitbreiding van de parkeercapaciteit. Ze leggen metalen matten op een naast de priklocatie gelegen paardenweitje, dat zo dienst kan doen als parkeerplek.

Middenin alweer de derde coronawinter gonst het van de halfware roddels en desinformatie over het virus en de vaccins ertegen. Tijd voor een stand van zaken in vogelvlucht, van A tot Z. Handig voor als het hoog oploopt tijdens het kerstdiner.

De omikronvariant is in Amsterdam al de meest voorkomende variant van het coronavirus. Volgens de meest recente steekproef van de GGD en Amsterdam UMC bevatte 59 procent van een partij testmonsters die dinsdag werd onderzocht de extra besmettelijke variant, die zich razendsnel verspreidt. In totaal ging het in 63 van de 106 onderzochte positieve coronatesten om omikron.

De cijfers verschenen op het Twitteraccount van het samenwerkingsverband ARGOS, dat staat voor Amsterdam Regional Genomic epidemiology and Outbreak Surveillance. Een woordvoerster van Amsterdam UMC bevestigt dat de daar gepubliceerde gegevens kloppen.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verwacht dat de omikronvariant ook snel in de rest van het land dominant zal worden. Het instituut verwacht dat dit ergens tussen kerst en Nieuwjaar zal gebeuren.

De variant is een stuk besmettelijker dan de deltavariant, die de afgelopen maanden nog veruit het meest voorkwam in Nederland. Volgens voorlopige onderzoeksresultaten, onder meer uit Engeland en Zuid-Afrika, lijkt omikron wel minder vaak tot ernstige ziekte te leiden dan delta. Als veel meer mensen besmet raken, kan dat op korte termijn echter nog altijd leiden tot meer ziekenhuisopnames, waarschuwen onderzoekers.

ME’ers die tijdens de komende jaarwisseling worden ingezet krijgen voorrang bij het zetten van boostervaccinaties. ‘We proberen zo snel mogelijk iedereen de boosters te laten halen om ze inzetbaar te houden’, zegt politiechef Willem Woelders, die bij de Nationale Politie aan het hoofd staat van de crisisstaf die de jaarwisseling voorbereidt.

Woelders ziet dat het ziekteverzuim bij de politie-eenheden momenteel hoger ligt dan aan het begin van de coronacrisis. ‘Toen bedroeg het ziekteverzuim 5 tot 6 procent. Dat was redelijk uniek en lager dan vóór corona. We zitten bij sommige eenheden nu rond de 10 procent.’

Net als aan het begin van de vaccinatiecampagne krijgen ME’ers, ruiters en arrestatieteams prioriteit bij het halen van een booster. ‘We hebben wel belang bij zo snel mogelijk boosteren en gelukkig is die prioritering opnieuw gehonoreerd door de minister’, zegt Woelders. ‘De rest van de collega’s gaat gewoon mee in de normale boostercampagne die nu plaatsvindt.’

De politiechef ziet om zich heen dat agenten zich ziek melden omdat ze met corona besmet zijn geraakt of omdat ze in quarantaine zitten wegens een besmet gezinslid. Officiële besmettingscijfers binnen de politie zijn niet bekend. Woelders: ‘Ik sluit ook niet uit dat de mentale vermoeidheid bij sommige mensen toeslaat.’ 

De jaarwisseling is voor de politie verreweg de drukste nacht van het jaar, bij alle eenheden wordt maximaal opgeschaald. ‘We zullen met alle eenheden massief aanwezig zijn met collega’s op straat’, zegt Woelders. ‘Aan het begin van het jaar houden we in de planning al rekening mee dat we rondom de jaarwisseling meer mensen inzetten dan op een reguliere dag. Dit jaar staat die capaciteit wel enorm onder druk, omdat coronamaatregelen en persoonsbeveiliging ook prioriteit kregen. Het is een wankel evenwicht.’ 

Als gevolg van een flinke toename van het aantal coronabesmettingen in de afgelopen dagen heeft Curaçao nieuwe maatregelen ingevoerd. Zo zijn evenementen met meer dan honderd personen verboden, zijn dansfeesten niet langer toegestaan en mogen mensen in de privé-sfeer maximaal met vier personen bijeenkomen.

De Curaçaose regering maakte de maatregelen woensdag bekend. Het aantal nieuwe besmettingen op het eiland steeg van 23 nieuwe gevallen op zondag naar 181 op woensdag. In totaal stonden er woensdag 452 actieve besmettingen geregistreerd. Elf patiënten liggen in het ziekenhuis, waarvan vijf op de intensive care. Er zijn nog geen besmettingen met de omikronvariant vastgesteld op het eiland.

Zestigplussers op Curaçao kunnen sinds kort een boostershot krijgen. Op korte termijn moet dat ook mogelijk zijn voor iedereen boven de achttien jaar. Nederland stuurt hiervoor donderdag nieuwe vaccins, maakte premier Gilmar ‘Pik’ Pisas woensdag bekend.

De huidige avondklok tussen 03.00 uur en 04.30 blijft van kracht. Ook is het verplicht om een mondkapje te dragen bij bezoek aan winkels, kappers en casino’s, in het openbaar vervoer en bij begrafenissen.

Bijna de helft van de mantelzorgers heeft geregeld het gevoel de zorg voor hun naaste niet meer aan te kunnen, nu door de coronacrisis professionele zorg als dagbesteding of logeeropvang zijn afgeschaald.

Een derde van de circa vijf miljoen mantelzorgers heeft het extra zwaar gekregen door de coronacrisis, waarschuwt belangenorganisatie MantelzorgNL op basis van een peiling via het Nationaal Mantelzorgpanel. Het gaat om de groep die voor een naaste zorgt die tevens te kampen heeft met tijdelijk verminderde professionele zorg. Dagbesteding, logeeropvang, verpleging en verzorging kwamen te vervallen, of zijn versoberd om het besmettingsrisico op corona te verkleinen. 

Ook de komende week is heel Nederland donkerrood op de kaart van coronabesmettingen in Europa. Het aantal positieve tests daalt snel, maar in geen enkele provincie gaat de afname ver genoeg om het hoogste waarschuwingsniveau te verlaten. Het is de zesde week op rij dat het hele land donkerrood kleurt.

Limburg heeft naar verhouding weer de meeste positieve tests, maar is nu ook de snelste daler. In de afgelopen twee weken zijn daar ruim 18.700 inwoners positief getest. Dat komt neer op 1681 gevallen op elke 100.000 mensen, ruim 27 procent minder dan bij de kaart van vorige week. Zeeland staat daar vlak achter. In de afgelopen twee weken zijn 1651 op elke 100.000 Zeeuwen positief getest, een daling van zo’n 20 procent in een week tijd. Ook in Noord-Brabant en Gelderland daalt het aantal gevallen met ongeveer 20 procent.

Nederland is al tijden een van de grootste coronabrandhaarden in Europa, samen met Slowakije en Tsjechië. Op de ranglijst van vorige week stond Limburg op de vijfde plaats en Zeeland negende van de meer dan 200 regio’s in Europa.

De coronakaart wordt elke donderdag vastgesteld door het ECDC, de Europese gezondheidsdienst waar onder meer het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bij aangesloten is. De organisatie kijkt naar het aantal en het percentage positieve tests in de twee vorige kalenderweken. Voor de nieuwe kaart is dat de periode van 6 tot en met 19 december. De Europese coronakaart heeft vier kleuren. Van laag naar hoog zijn dat groen, oranje, rood en donkerrood.

Vanwege de grote vraag naar boostervaccins is het topdrukte op prullenbakvaccin.nl. Via die website kunnen mensen die gevaccineerd willen worden, zien of een praktijk bij hen in de buurt vaccindoses over heeft. Zo stonden er woensdagavond bij een huisarts in Den Haag binnen tien minuten honderd mensen voor de deur voor een overgebleven coronavaccin, vertelt Marlies Schijven, hoogleraar chirurgie aan ziekenhuis Amsterdam UMC en een van de initiatiefnemers van de website.

Een groep artsen heeft de website aan het begin van de vaccinatiecampagne in het leven geroepen om te voorkomen dat overgebleven coronavaccins aan het einde van de dag worden weggegooid. Sinds een kleine week neemt de vraag naar de zogenoemde ‘prullenbakvaccins’ weer toe. Onder meer de GGD Amsterdam ziet dat de overgebleven vaccins gretig aftrek vinden, aldus Schijven.

Volgens Schijven willen mensen om uiteenlopende redenen zo snel mogelijk een boosterprik. ‘Het gaat bijvoorbeeld om kwetsbare mensen die nog niet de leeftijd hebben dat ze nu al een booster krijgen. Of mensen met een kwetsbare partner. Ook mensen die willen reizen of gewoon beschermd willen zijn, zijn op zoek naar een boostershot’.

Landkaart

Op de website is een landkaart te zien met de daarop beschikbare praktijken voor de prullenbakvaccins. Als huisartsen vaccins over hebben, kleuren ze blauw op de kaart. Mensen kunnen dan in de rij gaan staan, er is geen garantie dat ze ook een vaccin krijgen. ‘Het kan zijn dat de vaccins toch ‘op’ zijn als u aankomt’, staat op de site. ‘Het principe is heel simpel: wie het eerst komt om de mogelijke vaccins, die het eerst maalt.’

De site houdt zich aan het vaccinatieprogramma van de overheid, benadrukt Schijven. ‘Het is niet zo dat mensen recht hebben op een vaccin. Uiteindelijk is het aan de huisarts in samenspraak met de persoon. Wij proberen alleen overgebleven vaccins te redden van de prullenbak.’

De Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit (FDA) heeft het gebruik van de coronapillen van farmaceut Pfizer goedgekeurd. Het is daarmee het eerste geneesmiddel tegen Covid dat in de Verenigde Staten gebruikt mag worden, zij het wel alleen voor patiënten met een hoog gezondheidsrisico die ouder zijn dan 12 jaar.

Het middel heet Paxlovid en mag sinds kort ook al in Europa worden ingezet. Paxlovid bestaat uit twee pillen. De ene pil bevat de stof PF-07321332, de andere ritonavir. Ze moeten twee keer per dag samen worden ingenomen en dat vijf dagen lang.

De FDA noemde de goedkeuring ‘een grote stap voorwaarts in de strijd tegen deze wereldwijde pandemie’. Officieel is Paxlovid nog niet helemaal door de screening van de FDA heen, maar de experts vinden het Pfizer-middel veilig genoeg om alvast in te zetten.

Naar verwachting zal de FDA op korte termijn ook goedkeuring geven voor het gebruik van een pil van concurrent Merck, dat in Europa actief is onder de naam MSD. Dat middel heet molnupiravir.

Winkelen mag in België na Kerstmis nog maar met twee personen en bioscopen, concertzalen en theaters gaan dicht. Met die veel lichtere maatregelen dan Nederland heeft genomen hoopt België het voorlopig af te kunnen tegen de oprukkende omikronvariant van het coronavirus.

België staat er wat beter voor dan Nederland, doordat het land een stuk verder op streek is met het geven van boosterprikken. Ook zijn er wat meer bedden beschikbaar op de intensive care. Toch dringen virologen aan op hardere maatregelen, omdat omikron nog veel besmettelijker is en de nu wat dalende druk op de ziekenhuizen razendsnel kan keren.

‘We kunnen geen risico nemen’, zegt premier Alexander De Croo na overleg met de verantwoordelijke ministers. Hij wijst erop dat omikron al goed is voor drie op de tien coronabesmettingen en de komende dagen de deltavariant zal verdringen. Er zijn volgens hem extra maatregelen nodig om ervoor te zorgen dat in ieder geval kinderen na de kerstvakantie weer naar school kunnen. En die maatregelen moeten er nu al komen, omdat de noodzaak steeds pas zichtbaar wordt als het te laat is.

Drukte

Die maatregelen zijn er vooral op gericht drukte te voorkomen. De winkelstraten en horecapleinen liepen de afgelopen dagen soms gevaarlijk vol, ook met Nederlanders die de lockdown in eigen land ontvluchtten. Shoppen mag straks slechts getweeën, al tellen kinderen niet mee. Kerstmarkten blijven toegestaan, maar alleen in de open lucht.

De maatregelen gaan op Tweede Kerstdag in en gelden voorlopig tot 28 januari. Begin volgend jaar houden de ministers ze tegen het licht.

Aruba krijgt voorlopig geen coronasteun meer van Nederland, en ook met Curacao en Sint-Maarten ligt Nederland wederom op ramkoers. De eilanden willen nog niet akkoord gaan met het opzetten van een speciale autoriteit die de coronasteun en bijbehorende hervormingen reguleert. Demissionair staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties) maakt zich daar zorgen om, en stopt tot nader order met steun.

Knops en de eilanden onderhandelen al bijna twee jaar over de oprichting van het zogeheten COHO (Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling). Dit orgaan moet ervoor zorgen dat de eilanden hervormingen kunnen uitvoeren en in ruil daarvoor financiële steun krijgen. Knops was in de veronderstelling dat de eilanden in de afgelopen weken definitief akkoord zouden geven, omdat er afgelopen juli al overeenstemming over was. Maar tot dusver blijft het stil.

‘Dat is lastig te begrijpen gelet op eerdere afspraken en baart mij grote zorgen’, aldus Knops. Totdat hij antwoord heeft van de eilanden, worden nieuwe voorstellen voor bijvoorbeeld coronasteun niet meer behandeld in de Rijksministerraad. Daaronder vallen ook nieuwe steunpakketten die de eilanden krijgen vanwege corona.

Het is niet de eerste keer dat Knops en de eilanden botsen over de coronasteun en de voorwaarden die daaraan zijn verbonden. Sint-Maarten kreeg maandenlang geen steun vanwege wanbestuur rondom het vliegveld aldaar. Daarvoor werd steun aan het eiland stopgezet, omdat Sint-Maarten een aanklacht wegens racisme tegen Nederland had ingediend bij de Verenigde Naties. Nederland zou zich ‘koloniaal’ opstellen met de steunvoorwaarden.

Voor het eerst zijn in het Verenigd Koninkrijk in 24 uur tijd meer dan 100.000 nieuwe coronabesmettingen vastgesteld. Woensdag werden om precies te zijn 106.122 nieuwe gevallen gemeld, schrijven Britse media op basis van de jongste overheidsgegevens.

Dat is ruim meer dan het vorige dagrecord van vorige week vrijdag. Toen ging het om ruim 93.000 nieuwe gevallen. Dinsdag waren het er ruim 90.000.

In het Verenigd Koninkrijk grijpt de nieuwe omikronvariant snel om zich heen. Wel zei premier Boris Johnson dinsdag nog dat de Britten gewoon kunnen doorgaan met hun plannen voor Kerstmis, na tal van speculaties dat het Verenigd Koninkrijk mogelijk in lockdown zou gaan. Hij maande wel tot voorzichtigheid.

De verplichte quarantaine voor Nederlanders die naar Oostenrijk reizen is teleurstellend voor mensen die naar het Alpenland op vakantie wilden, laten verschillende reisorganisaties weten. Duizenden Nederlanders worden de komende weken door de nieuwe maatregel getroffen.

Zo heeft TUI het over bijna 3000 reizigers die tot en met 6 januari naar Oostenrijk op vakantie zouden gaan. Bij Sunweb gaat het naar eigen zeggen om ongeveer 15.000 mensen. Beide grote reisorganisaties melden dat getroffen reizigers geld terug krijgen of kosteloos kunnen omboeken naar een andere locatie of een ander tijdstip.

Sinds dinsdag de eerste berichten over de verplichte quarantaine naar buiten kwamen, werden de reisorganisaties al veel gebeld en gemaild. Ook reisorganisator ANWB herkent dat en zag daarnaast dat de reiswijzer van de organisatie veel bezocht werd. Bij Sunweb kwamen ook vragen binnen van mensen die eerder weg wilden om zo al voor de quarantaineverplichting in Oostenrijk te zijn.

VillaVibes

Het Utrechtse VillaVibes dat groepsreizen voor alleenstaanden organiseert, moet 150 mensen teleurstellen die tijdens de feestdagen in Oostenrijk vakantie zouden vieren. ‘Dat is extra zuur’, vindt groeidirecteur Roy van Ammers. ‘Die mensen wilden wat leuks doen tijdens de Kerst en oud en nieuw, maar zitten nu alsnog thuis.’

Net als grote reisorganisaties moet VillaVibes snel alle klanten op de hoogte stellen. ‘We zitten hier in totaal met tien mensen. Die gaan allemaal mensen afbellen’, aldus Van Ammers.

ANVR

Brancheorganisatie ANVR vindt het ‘dramatisch voor vele tienduizenden Nederlanders die naar Oostenrijk zouden gaan’, maar ook voor reisorganisaties, laat directeur Frank Oostdam weten. ‘Het is ook onbegrijpelijk, ik vind het echt schandalig hoe er met reizigers wordt omgesprongen.’ Hij wijst erop dat vrijwel heel Europa donkerrood is op de Europese kaarten en dat er al meer dan 80 landen zijn waar de omikronvariant aanwezig is.

De ANVR hoopt dat er weer meer lijn komt in het Europese beleid. ‘Het is nu een lappendeken en mensen weten nauwelijks waar ze aan toe zijn.’

Testresultaten van laboratoria duiden erop dat de omikronvariant van het coronavirus zich zoals verwacht snel verspreidt in Nederland. Bijna 3000 testmonsters van laboratoria die samenwerken met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bevatten aanwijzingen dat het om de extra besmettelijke variant gaat.

Gegevens van de labs die het instituut heeft gepubliceerd bevestigen de trend dat omikron op weg is om de dominante variant te worden. Het RIVM verwacht dat het door de snelle verspreiding waarschijnlijk nog voor de jaarwisseling de meest voorkomende coronavariant in Nederland zal zijn.

Om de virusvarianten in de gaten te houden doet het RIVM onder meer aan kiemsurveillance. Iedere week worden 1500 tot 2000 positieve testmonsters aan een nadere analyse onderworpen. Zo wordt duidelijker welke varianten in welke mate rondgaan. Die kiemsurveillance ligt echter een paar weken achter op de werkelijkheid.

Speciale PCR-test

Als aanvulling gebruikt het RIVM ook gegevens van laboratoria die met een speciale PCR-test al kunnen laten zien dat een testmonster vermoedelijk deze variant bevat. Het bewijs is dan niet zo hard als met de zogeheten sequentie-analyses, maar het geeft wel een goede indicatie. Een groot voordeel is dat de gegevens heel actueel zijn.

Laboratorium Synlab heeft tot nog toe in 1610 testmonsters aanwijzingen voor omikron gevonden, Saltro in 413 monsters en een samenwerkingsverband van GGD Amsterdam, Amsterdam UMC en Inbiome in 270 monsters.

Synlab

Bij Synlab bevatte woensdag bijna een kwart (23,3 procent) van de positieve testen mogelijk de omikronvariant: 222 van de 954. GGD Amsterdam meldde woensdagochtend al dat het in de hoofdstad in bijna de helft van de besmettingen om omikron gaat. Het samenwerkingsverband bekeek maandag 95 testen, waarvan er 46 aanwijzingen bevatten voor de oprukkende variant.

Het RIVM durft tot nog toe niet te zeggen hoe ziekmakend omikron is. Enkele buitenlandse onderzoeken duiden op een lager aantal ernstige ziektegevallen, maar volgens topepidemioloog Jaap van Dissel van het RIVM zijn er nog veel onzekerheden over.

Door de aangescherpte lockdown is het maandag weer rustiger geworden op de weg en in het openbaar vervoer. Dat blijkt uit cijfers van Translink en door Dat.Mobility verstrekte gegevens van het Nederlands Verplaatsingspanel (NVP). In november namen de coronabesmettingen snel toe en begon de verkeersdrukte al af te nemen. Die ontwikkeling zet dus door.

Afgelopen maandag zaten Nederlanders gemiddeld zo’n 27 minuten in de auto. Dat is bijna 6 procent minder dan een week eerder en de rustigste maandag sinds begin april, zo laten gegevens van het NVP zien. De daling was het grootst tijdens de ochtendspits. Onderzoekers hebben hiervoor de verplaatsingen van 10.000 mensen gemeten met een app. Mensen brachten bovendien 3 procent minder tijd door op de fiets, terwijl zij 6 procent meer te voet buiten waren.

Eind november ging het land door de zogenoemde avondlockdown grotendeels op slot vanaf 17.00 uur. Afgelopen zondag gingen strengere maatregelen in vanwege de snelle verspreiding van de omikronvariant van het coronavirus. Onder meer sportscholen, horeca en kappers gingen weer de hele dag dicht.

Op zondag, de eerste dag met strengere maatregelen, was het beeld wisselend. Mensen zaten meer in de auto en op de fiets en gingen ook meer wandelen, maar reisden minder met het openbaar vervoer.

Verzekeraars houden uitsluitend rekening met officiële reisadviezen van de overheid. Dat zegt het Verbond van Verzekeraars, dat daarmee reageert op het initiatief van tientallen reisbureaus die met eigen reisadviezen zijn gaan werken. Bij de verzekeraars kwamen naar eigen zeggen veel vragen van klanten binnen over het initiatief reisadvies.nu.

De reisondernemers hebben kritiek op de wijze waarop Nederland landen op bijvoorbeeld oranje zet, een advies waarmee alleen naar dat land afgereisd zou moeten worden als dat strikt noodzakelijk is. De adviezen op reisadvies.nu zijn iets soepeler. De organisaties stellen de adviezen samen op basis van diverse bronnen, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en wetenschappelijk instituut Johns Hopkins dat besmettingsdata wereldwijd bijhoudt.

Verzekeraars waarschuwen dat de reisadviezen van de reisbranche consumenten op het verkeerde been kunnen zetten. Daarom wordt aangeraden de reisadviezen van Buitenlandse Zaken op te volgen en ook goed naar de polisvoorwaarden te kijken.

Eerder was de Consumentenbond al kritisch over het initiatief van de reisorganisaties. De website lijkt qua opmaak bijvoorbeeld sterk op de Nederlandse overheidswebsite. De consumentenorganisatie heeft ook melding gemaakt bij toezichthouder ACM. De bond waarschuwde ook dat reizigers die toch gaan naar door de reisorganisatie veilig geachte gebieden die dat volgens de overheid niet zijn, op zichzelf zijn aangewezen als ze in de problemen zouden komen.

Een niet gering aantal Nederlanders lijkt nog vandaag of morgen halsoverkop naar de wintersport in Oostenrijk te vertrekken. Zij hopen daar te arriveren voordat zaterdag strenge inreisregels gaan gelden voor Nederlanders. Oostenrijk besloot woensdagmiddag dat Nederlanders die nog geen boosterprik hebben gehad vanaf zaterdag tien dagen in quarantaine moeten. ‘Wie zaterdag al in Oostenrijk is, houdt zich netjes aan de regels en ontloopt de quarantaine’, aldus de Nederlandse Ski Vereniging.

De vereniging ziet op hun onlineforum dat veel wintersporters aan die mogelijkheid denken. ‘Het kan nu ook makkelijker, omdat de scholen al dicht zijn. Best veel mensen hebben er de kosten van drie extra overnachtingen voor over om de geplande wintersportvakantie door te kunnen laten gaan’, zegt een woordvoerder. Het onlineforum stroomt woensdag vol met ‘woedende’ en ‘wanhopige’ reacties.

De telefoon van de skivereniging staat sinds woensdag roodgloeiend met bellers die niet weten wat ze moeten doen, nu de voorgenomen vakantie zo kort voor de start niet door dreigt te gaan. De vereniging raadt onmiddellijk vertrek niet speciaal aan. Wel krijgen bellers het advies om te proberen hun reis te verzetten naar Frankrijk, Zwitserland of Italië. ‘Daar zijn de regels een stuk gematigder’, weet de woordvoerder. ‘Maar het blijft een behoorlijke uitdaging om nog iets anders te regelen nu het zo kort dag is.’

Volgens de Ski Vereniging waren vele tienduizenden Nederlanders van plan om de kerstvakantie in Oostenrijk door te brengen. Oostenrijk is in Nederland het populairste wintersportland. ‘Dat dit gebeurt is heel zuur. Het zag er tot nu goed uit qua lockdownbeleid en coronaregels. Wintersporters hebben hier echt geen rekening meer mee gehouden.’

Het opschalen van het aantal dagelijkse coronatests bij de GGD naar 200.000 is geen probleem. Dat zegt een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid. De Volkskrant schreef eerder dat de capaciteit volgend jaar nog 100.000 PCR-testen per dag is, maar volgens het ministerie is er voorlopig genoeg analysecapaciteit in de laboratoria.

Met de huidige contracten met labs kunnen nog dagelijks 180.000 PCR-testen worden beoordeeld. Het verschil met 200.000 wordt opgevangen omdat er altijd mensen zijn die een testafspraak maken, maar niet komen opdagen, zegt de woordvoeder. In een nieuwe aanbesteding staan echter 100.000 testanalyses per dag, wat dus lager is dan de opschaling die de GGD wil. Het ministerie kijkt nu hoe dat moet worden opgelost, maar voorlopig dekken huidige contracten het verschil af.

Na de hoge druk op de testcapaciteit in de eerste coronagolven werden er contracten gesloten met buitenlandse megalabs. Daardoor konden meer tests worden afgenomen. Deze zomer besloot het ministerie van Volksgezondheid dat het zich, vanwege de afnemende druk, alleen wilde richten op de ‘benodigde diagnostiek voor de GGD-teststraten’. Bovendien zouden de huidige contracten met laboratoria binnenkort aflopen.

Aanbesteding

Daarom deed het ministerie een aanbesteding, waarbij het bekendmaakte hoeveel laboratoria nodig waren. Samen zouden zij minimaal 100.000 PCR-testen kunnen analyseren per dag. In september zou dit al afgerond moeten zijn, maar door rechtszaken van laboratoria die vanwege de aanbesteding niet mee kunnen doen, is de verwachting dat begin 2022 de aanbesteding ingaat.

Het was de bedoeling dat GGD-medewerkers in de teststraat de antigeentesten zouden gebruiken als er meer testen nodig zijn dan de capaciteit van 100.000. ‘Dat blijkt nu onhandig’, zegt de woordvoerder van het ministerie. De antigeentesten kosten in de teststraat meer tijd om de analyse uit te voeren. Bij een PCR-test gebeurt dit in het lab. ‘We zijn nu aan het kijken welke alternatieven er zijn. We gaan er in elk geval vanuit dat er voldoende testcapaciteit blijft.’

Programmadirecteur Jaap Eikelboom van de GGD GHOR maakte de opschaling van de teststraten dinsdag in een briefing aan de Tweede Kamer bekend. Een woordvoerder van de organisatie legt uit dat eind januari het grootste deel van de boostercampagne achter de rug moet zijn. ‘Daardoor kan personeel dan weer worden ingezet in de teststraten.’ Deze hoge testcapaciteit is nodig om zicht te houden op de omikronvariant, stelt de GGD.

Zweden eist binnenkort van alle buitenlandse reizigers dat zij een negatieve coronatest bij zich hebben. Steeds meer landen in de Europese Unie willen dat gevaccineerde en genezen reizigers zich laten testen op het coronavirus.

De aanscherping van het beleid gaat op 28 december in vanwege de vele coronabesmettingen wereldwijd en de opmars van de omikronvariant. Op diezelfde dag voert ook Finland de testplicht in. Dat buurland kondigde de maatregel dinsdag aan.

Het maakt volgens de Zweedse regering niet langer uit uit welk land een reiziger komt. De testplicht geldt niet voor eigen staatsburgers, inwoners en ook niet voor grensverkeer. Alle andere reizigers moeten een negatieve testuitslag van maximaal 48 uur oud hebben, met uitzondering voor kinderen tot en met 12 jaar.

Deze maatregel werd eerder al ingevoerd door EU-landen Portugal, Ierland, Italië, Griekenland, Oostenrijk, Cyprus en Letland. Ook de regering in Denemarken wil dat buitenlanders bij binnenkomst een negatieve testuitslag bij zich hebben, maar de regel moet daar nog wel worden goedgekeurd.

Het gemiddelde aantal coronagevallen is woensdag zo goed als gelijk gebleven, na meer dan twee weken van onafgebroken daling. Het is niet duidelijk of dit het begin van de gevreesde omikrongolf kan zijn. De overheid en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) houden er rekening mee dat het aantal besmettingen de komende weken kan stijgen door de snelle verspreiding van de omikronvariant van het coronavirus. Ziekenhuizen kunnen het daardoor over een tijdje ook weer drukker krijgen.

Tussen dinsdagochtend en woensdagochtend zijn 13.460 positieve uitslagen van coronatests gemeld bij het RIVM. Dat zijn er iets meer dan de afgelopen dagen, maar het is gebruikelijk dat het aantal nieuwe gevallen in de loop van de week iets oploopt.

In de afgelopen zeven dagen zijn 94.765 positieve tests geregistreerd. Gemiddeld komt dat neer op 13.538 bevestigde besmettingen per dag. Dat is vrijwel gelijk aan het gemiddelde over de zeven dagen tot en met dinsdag.

48 mensen overleden

Het RIVM kreeg in de afgelopen dag bericht dat 48 mensen aan de gevolgen van hun coronabesmetting zijn overleden. Dat deze sterfgevallen nu zijn gemeld, wil niet zeggen dat ze in de afgelopen dag zijn overleden.

In de afgelopen week noteerde het RIVM 328 sterfgevallen, gemiddeld bijna 47 per dag. Dat is weliswaar iets hoger dan het gemiddelde in de week tot aan dinsdag, maar het is aanzienlijk lager dan het sterftecijfer in de weken ervoor.

Nederlanders die naar Oostenrijk gaan, krijgen daar te maken met strengere inreisregels, behalve met booster en negatieve test. De Oostenrijkse autoriteiten zetten Nederland en drie andere landen op de lijst met zogeheten virusvariantgebieden wegens omikron. Dat betekent dat ook reizigers die zijn gevaccineerd tegen het coronavirus na aankomst in principe tien dagen in quarantaine moeten.

Het besluit is een tegenslag voor Nederlanders die op wintersport wilden gaan. Ze kunnen hun quarantaine weliswaar vroegtijdig beëindigen als ze negatief worden getest, maar dat kan pas na vijf dagen. Wie al een booster heeft gehad en een negatieve PCR-test kan tonen, kan de quarantaine ontlopen. De maatregelen worden volgens Oostenrijkse media komende vrijdag van kracht.

Oostenrijkse media hadden dinsdag al bericht dat de maatregel eraan zat te komen. Dat leidde tot gemor binnen de Oostenrijkse regeringspartij ÖVP. Vakantiegangers blijven naar verwachting weg vanwege de aangescherpte quarantaineregels. Dat is volgens critici een nieuwe klap voor Oostenrijkse ondernemers.

Het aantal coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen is afgelopen etmaal opnieuw afgenomen. Momenteel houden nog 2255 mensen met Covid-19 een ziekenhuisbed bezet. Dat is een daling van 94 patiënten ten opzichte van dinsdag, zo staat in de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

Op de intensive cares liggen woensdag 14 coronapatiënten minder dan dinsdag. Zorgmedewerkers op de ic’s behandelen momenteel 581 ernstig zieke mensen met Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Er werden 28 nieuwe coronapatiënten op de ic’s opgenomen, maar doordat er nog meer mensen overleden of de afdeling mochten verlaten nam de totale bezetting toch af.

Op de verpleegafdelingen worden momenteel nog 1674 mensen met Covid-19 verzorgd. Dat is een daling van 80 patiënten in vergelijking met een etmaal geleden. Het is voor het eerst sinds 18 november dat er minder dan 1700 coronapatiënten een bed in de klinieken bezet houden. De verpleegafdelingen namen 179 nieuwe coronapatiënten op, maar doordat er meer mensen de afdelingen mochten verlaten, nam de totale bezetting in de klinieken toch af.

De Duitse Ethische Raad kan zich vinden in een vaccinatieplicht voor een aanzienlijk deel van de bevolking. Dat is een opsteker voor bondskanselier Olaf Scholz, die een voorstander is van een algemene prikplicht voor zijn landgenoten. Daar mag het parlement naar verwachting begin volgend jaar over stemmen.

Duitse overheden hadden de zogeheten Ethikrat om advies gevraagd over het uitbreiden van de vaccinatieplicht, die nu al geldt voor bepaalde beroepsgroepen. Een meerderheid van de raad steunt een aanscherping van het beleid, maar verbindt daar wel voorwaarden aan. Zo moeten Duitsers zoveel mogelijk de optie moeten krijgen om zelf hun coronavaccin te kiezen.

Binnen de raad bestond wel onenigheid over de vraag welke groepen onder een prikplicht moeten vallen. Dertien van de twintig leden vinden dat die maatregel betrekking kan hebben op alle volwassenen. Andere leden zagen meer in een vaccinatieplicht die alleen geldt voor mensen met een hoog risico op een ernstig ziekteverloop.

De Chinese stad Xi’an, wereldberoemd door de vondst van het terracotaleger, gaat vanwege een uitbraak van corona donderdag vanaf middernacht in lockdown. Voor de 13 miljoen inwoners betekent dit dat zij thuis moeten blijven en alleen in noodgevallen naar buiten mogen. Boodschappen doen mag nog wel, maar alleen onder strenge voorwaarden.

Van elk huishouden mag één persoon eens in de twee dagen naar buiten voor het kopen van voedsel en andere benodigdheden, meldt de lokale overheid. Daarnaast mogen inwoners alleen de stad verlaten als dat ‘echt nodig is’, maar het is niet duidelijk welke situaties als uitzonderingen worden gezien. Inwoners moeten voor vertrek toestemming krijgen van de autoriteiten.

Busstations voor langeafstandsreizen zijn dicht en er vinden controles plaats op snelwegen die het verkeer uit Xi’an leiden. In de stad zal veel minder openbaar vervoer rijden. Niet-essentiële winkels moeten sluiten. Scholen, kinderopvangcentra en diverse binnenlocaties waren al dicht. Werkgevers zijn opgeroepen hun personeel vanuit huis te laten werken.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zien vanwege de coronamaatregelen af van de traditionele nieuwjaarsontvangsten in het Koninklijk Paleis in Amsterdam. Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst bevestigd.

De twee bijeenkomsten, één voor vertegenwoordigers uit de Nederlandse samenleving en één voor buitenlandse diplomaten, staan doorgaans voor de tweede of derde week van januari op de agenda. Prinses Beatrix, prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven zijn daarbij deels ook aanwezig.

Ook dit jaar konden de ontvangsten vanwege de coronapandemie geen doorgang vinden. Een op paleis Noordeinde geplande kleinere bijeenkomst voor betrokkenen bij de bestrijding van de pandemie moest eveneens worden afgezegd. De opening van de nieuwe hoofdvestiging van het ruimteonderzoeksinstituut SRON op het Leidse BioSciencePark , die koning Willem-Alexander op 12 januari zou verrichten, is woensdag ook van de agenda gehaald. De huidige lockdown en de regels maken zo’n feestelijke bijeenkomst niet mogelijk.

Op de koninklijke agenda voor volgende maand staat nu alleen nog de opening van het Jaar van de Molenaar in het Zaans Museum in Zaandam door prinses Beatrix. Dat staat gepland voor 15 januari, een dag na het mogelijk aflopen van de nu geldende beperkingen.

Bijwerkingencentrum Lareb heeft tot 1 december meer dan 17.000 meldingen ontvangen van menstruatiestoornissen na een coronavaccinatie. Er zijn ongeveer 6,4 miljoen vrouwen gevaccineerd. De klachten variëren van hevige of late menstruatie tot bloedingen na de overgang. Volgens Lareb is het mogelijk dat vaccinatie leidt tot menstruatiestoornissen.

Het blijft ‘aanhoudend druk’ bij de afsprakenlijn voor coronavaccinaties. Koepelorganisatie GGD GHOR Nederland kan niet zeggen hoeveel bellers er per dag een afspraak kunnen maken voor hun boosterprik, maar de woordvoerder zegt dat veel mensen naar de callcenters blijven bellen.

Verder registreerde de GGD dinsdag ongeveer 200.000 mislukte oproepen bij de afsprakenlijn. Dit werd mede veroorzaakt door een storing op het systeem van een paar uur. Ook zitten er volgens de woordvoerder veel ‘herhaalbellers’ tussen, die meteen opnieuw bellen op het moment dat ze geen verbinding krijgen.

Bij de rechtbank in Den Haag dient dinsdag 28 december het kort geding tegen de invoering van de jongste lockdown. Het kort geding tegen de Nederlandse staat begint om 12.00 uur, heeft de rechtbank woensdag aangekondigd.

De zaak is aangespannen door advocaat Bart Maes uit Breda. Die noemde de plotselinge invoering van de lockdown afgelopen zondag ‘een klap in het gezicht’ en ‘een drama voor winkeliers, restauranthouders, hoteliers en studenten.’

Het ziekteverloop bij mensen die besmet raken met de omikronvariant van het coronavirus is milder dan bij delta. Dat komt volgens nieuwssite Politico naar voren uit voorlopige Britse onderzoeksresultaten. Het is nog onduidelijk hoe groot het verschil precies is. 

Politico kreeg inzage in nog niet gepubliceerde gegevens van gezondheidsdienst UKHSA. Die instantie zou concluderen dat omikron weliswaar iets milder is, maar nog steeds kan leiden tot een groot aantal ziekenhuisopnames. Dat komt onder meer doordat de variant zeer besmettelijk is. Daardoor kan het aantal coronagevallen omhoogschieten, met meer ziekenhuisopnames tot gevolg.

Mensen kunnen ook na een omikronbesmetting nog steeds ernstig ziek worden en overlijden. UKHSA gaat naar verwachting ook mededelen dat twee vaccindoses geen sterke bescherming bieden tegen de variant, schrijft de nieuwssite. Een booster zou de kans op besmetting en ziekenhuisopname wel aanzienlijk verkleinen.

Omikron grijpt momenteel snel om zich heen in Europa en verdringt delta als de variant die het meest voorkomt. Dat was voor Nederland en andere landen aanleiding om meer maatregelen te nemen en burgers snel boosters te geven, zodat ze beter zijn beschermd tegen de nieuwe variant.

Bijna de helft van het aantal nieuwe coronagevallen in Amsterdam, 48 procent, is veroorzaakt door de omikronvariant. Dat meldt de GGD op basis van cijfers van maandag. Amsterdam is koploper met het aantal besmettingen met deze variant van het coronavirus.

De GGD in Amsterdam verwacht eind deze week een nieuw percentage te melden. Ruim 80 procent van de Amsterdammers is gevaccineerd.

Landelijke en regionale bestuurders in Oostenrijk gaan om 11.00 uur vergaderen over de aanscherping van het coronabeleid in hun land. Dan zal duidelijk worden of inreisregels worden aangescherpt voor reizigers uit Nederland en andere Europese landen, schrijven Oostenrijkse media. De uitkomst van het topoverleg wordt woensdagmiddag bekendgemaakt op een persconferentie.

De autoriteiten overwegen volgens Oostenrijkse media om Nederland, Groot-Brittannië, Noorwegen en Denemarken deze week op de lijst te zetten met zogeheten virusvariantgebieden. Reizigers uit die landen moeten dan in principe tien dagen in quarantaine. Dat betekent in de praktijk dat veel mensen moeten afzien van geplande wintersportvakanties.

Randstad doet aangifte tegen Sywert van Lienden en zijn zakenpartners wegens de mondkapjesdeal. Het uitzendconcern was vorig jaar betrokken bij het initiatief van Van Lienden om mondkapjes naar Nederland te halen, maar wist niet dat de oprichters van de stichting Hulptroepen Alliantie zelf miljoenen zouden overhouden aan de deal. Randstad heeft daarom besloten mee te doen met de aangifte die al langer door advocaat Peter Plasman werd voorbereid, bevestigt een woordvoerster na berichtgeving door nieuwssite Follow The Money (FTM).

Van Lienden en zijn partners maakten met het ministerie van Volksgezondheid afspraken voor de aankoop van miljoenen mondkapjes. Meerdere bedrijven en vrijwilligers werkten mee aan het initiatief in de veronderstelling dat het allemaal liefdadigheidswerk was. Plasman kondigde in oktober al aan aangifte te zullen doen namens verschillende mensen die zich misbruikt voelden. Ook vijftien medewerkers van Randstad zetten zich in voor de Hulptroepen Alliantie. 

Bijna de helft van de mbo’ers die recent een diploma haalde, ervaart sinds de coronacrisis meer werkstress dan daarvoor. Van de onlangs afgezwaaide mbo’ers die nu in de zorg werken, ervaart bijna tweederde stress.

Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onder mbo’ers die in het studiejaar 2018/2019 hun diploma hebben gehaald. Volgens het CBS is bijna de helft van de recent begonnen verpleeg- en verloskundigen op mbo-niveau meer uren gaan werken door de pandemie. Hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS licht toe: ‘Heel verrassend is het niet, gezien de crisis, wel zijn er verschillende oorzaken voor de toegenomen stress aan te wijzen. Zo geeft de groep die medische zorg verleent aan dat de spanning vooral wordt veroorzaakt door de toegenomen werkdruk en het grote aantal overuren. Maar voor de groep die recent een niet-medische opleiding heeft afgerond, zoals kappers en schoonheidsspecialisten, is juist het verdwijnen van de werkdruk een grote reden voor stress.’

Huisartsen mogen volgens nieuwe afspraken hun eigen patiënten niet meer in de huisartsenpraktijk voorzien van een boostervaccinatie. Volgens het ministerie van Volksgezondheid en de landelijke GGD brengt een extra huisartsen-prikroute de zorgvuldige registratie van de boostercampagne in gevaar en leidt het tot onnodige verwarring wie de prikken uitvoert.

Het ministerie maakte de nieuwe afspraken maandagavond bekend. Huisartsen kunnen de prikcampagne helpen door alleen hun ‘niet-mobiele thuiswonende ouderen’ te vaccineren, door vaccinatietwijfelaars te overtuigen en door te bij springen in de prikstraten zelf. Dat is volgens het ministerie de meest efficiënte manier om binnen enkele weken tijd 9,5 miljoen mensen te prikken. De huisartsen hadden voor de boostercampagne overigens zelf aangegeven geen prominente rol meer in de vaccinatiestrategie te willen spelen.

Spanje heeft dinsdag een recordaantal van bijna 50.000 nieuwe besmettingen geregistreerd. De afgelopen 24 uur stierven 94 Spanjaarden aan de gevolgen van een corona-infectie, meldt het ministerie van Volksgezondheid in Madrid. Volgens dagblad El País is de omikronvariant nu al verantwoordelijk voor 80 procent van alle nieuwe gevallen in de Spaanse hoofdstad.

Het nieuwe record van 49.823 ligt ruim boven het vorige in januari toen de teller bij 44.357 gevallen bleef steken. Groot verschil met bijna een jaar geleden is dat meer dan 80 procent van de Spanjaarden inmiddels ten minste een Janssen-vaccin heeft gekregen. De meeste geïnfecteerden vertonen nu geen of slechts milde symptomen van Covid-19. Desondanks ligt het aantal patiënten dat behandeld wordt op de intensive care nu op 1472, een stijging van 30 procent ten opzichte van een dag eerder.

Het Overlegcomité van de zes regeringen in België staat opnieuw voor een besluit over nieuwe coronamaatregelen, negentien dagen na het vorige. Toen werden de scholen vervroegd voor de kerstvakantie gesloten en werd de mondkapjesplicht uitgebreid tot kinderen vanaf 6 jaar. Ook moest de horeca om 23.00 uur dicht en werd thuiswerken voor vier dagen per week verplicht. Sindsdien is de deltavariant in het land, getuige de dalende besmettingscijfers en ziekenhuisopnames, op zijn retour. Maar nu dreigt de omikronvariant roet in het eten te gooien.

In het land worden als een razende herhalingsprikken gezet in de hoop de opkomst en verspreiding van de nieuwe, uiterst besmettelijke coronamutant te drukken; in Vlaanderen heeft al een derde van de bevolking een booster gekregen. België heeft nog speling als het over de capaciteit op de ic-afdelingen gaat en veel steun voor keiharde maatregelen als in Nederland is er niet.

Maar virologen dringen aan op het verder vervroegen van de sluitingstijd van de horeca naar 20.00 uur en maatregelen tegen drukte in winkelstraten. Winkelen zou verplicht alleen moeten. 

AstraZeneca werkt samen met de universiteit van Oxford aan de productie van een vaccin tegen de omikronvariant van het coronavirus, maakte een woordvoerder van de Brits-Zweedse onderneming dinsdag bekend.

‘Vaccins op basis van het adenovirus (zoals die gemaakt zijn door Oxford/AstraZeneca) zouden in principe kunnen worden gebruikt om sneller op een nieuwe variant te reageren dan sommigen zich eerder hebben gerealiseerd’, vertelde onderzoeksleider Sandy Douglas in Oxford tegen The Financial Times.

Vorige week meldde de farmaceut dat een anti-coronamiddel van AstraZeneca ook werkt tegen de omikronvariant. In laboratoriumtests blijkt dat de zogenoemde antilichaamtherapie tegen Covid-19 van AstraZeneca de nieuwe coronavariant kan neutraliseren. Het is een teken dat de behandeling met het middel Evusheld nog steeds bescherming zou moeten bieden tegen de ziekteverwekker.