Uitkering psychiatrische patiënten stopgezet na gedwongen opname
Den Haag
De Vereniging de Nederlandse ggz heeft nog geen ‘omvattend beeld’ van het probleem, meldt directeur Veronique Esman in een gezamenlijke verklaring van de Nederlandse ggz, organisatie voor psychische gezondheid Mind en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).
Maar, schrijven de organisaties, er zijn signalen dat de uitkering van een aantal psychiatrische patiënten is stopgezet nadat zij gedwongen zijn opgenomen. Het gaat vooralsnog om drie gevallen in Amsterdam en enkele in de provincies Utrecht en Noord-Brabant.
Wettelijk is het stopzetten of korten van uitkeringen van psychiatrische patiënten mogelijk, maar het was tot nu toe niet bekend dat gemeenten dit ook daadwerkelijk deden. De maatregel vloeit voort uit de Participatiewet uit 2015. In een aantal gevallen kan bij gedwongen opname – die weer is geregeld in de Wet verplichte ggz uit 2020 – de gemeente de uitkering stoppen.
op de schop
De vijf jaar oude wet is niet veranderd, ‘dus moet de uitvoering zijn veranderd’, denkt Elnathan Prinsen, voorzitter van de NVvP.
Als dat op deze manier gebeurt, moet de wet op de schop, vindt Prinsen. Van gedetineerden wordt gezegd: ze hebben er zelf voor gekozen de wet te overtreden. De staat betaalt nu hun levensonderhoud; dat ze hun uitkering kwijtraken, is een consequentie. Maar niemand kiest ervoor ziek te zijn.’
Bovendien betaalt de zorgverzekeraar en niet de Nederlandse staat de opname van psychiatrische patiënten.
erg in de war
Daar komt nog bij dat gedwongen opname een ‘allerlaatste redmiddel’ is en ‘zo kort mogelijk moet duren’, aldus Prinsen.
Volgens Anne-Marie van Dam, psychiater in Amsterdam, richt het stopzetten van een uitkering veel schade aan. Samen met twee vakgenoten stuurde zij een ingezonden brief aan Het Parool. Iemand die gedwongen wordt opgenomen, kan wel een speciale uitkering aanvragen, die lager is, vertelt Van Dam telefonisch. ‘Maar deze mensen zijn vaak erg in de war. Ze weten vaak niet eens dat hun bijstand is stopgezet. Probeer dan maar eens vanuit een gesloten inrichting een andere uitkering aan te vragen.’
De gemeente heeft vervolgens zes tot acht weken om die toe te kennen. ‘Als je in de bijstand zit, heb je geen financiële reserves. Mensen kunnen bijvoorbeeld hun huis kwijtraken of in de schulden raken.’
Het komt in overleg met de gemeente wel voor dat iemands uitkering stopt, ‘maar dat is bij opnames van langer dan drie maanden. Niet vanaf dag één.’
Prinsen van de NVvP wil wel een kanttekening plaatsen: natuurlijk, niet alle psychiatrische patiënten hebben een uitkering. ‘Maar de groep met een uitkering is extra kwetsbaar.’ Juist mensen die verplicht worden opgenomen, moeten worden geholpen door de gemeente, zodat ze sneller kunnen terugkeren in de maatschappij. ‘Dat is de geest van de Wet verplichte ggz uit 2020. Dat maakt dit extra wrang’, aldus Prinsen.
Bovendien moeten psychiatrisch patiënten dezelfde rechten hebben als andere zieken, zegt Esman van de Nederlandse ggz. ‘Stel je voor dat je een coronapatiënt met spoed opneemt op de ic en dan zijn uitkering stopzet. Dan zou het land te klein zijn.’ Deze aparte behandeling van psychiatrisch patiënten is ‘stigmatiserend’.
In antwoord op Kamervragen, zei staatssecretaris Paul Blokhuis dinsdag dat de gemeenten en de ggz hier onderling uit moeten komen. Maar de urgentie is hoog, vinden de belangenorganisaties. De ggz vreest dat als er nu niet wordt ingegrepen, ‘straks tientallen of honderden gevallen’ zijn van mensen ‘die in ernstige problemen zijn gekomen’.
wetswijziging nodig
De gemeente Amsterdam verwees donderdag in een reactie naar de Participatiewet. De gemeente heeft ‘geen ruimte om af te wijken’ en lobbyt al langer voor een aanpassing van de wet.
Het beleid is niet onlangs gewijzigd, aldus een woordvoerder. Amsterdam maakt afspraken met hulpverleners om te voorkomen dat mensen in de problemen komen. ‘Wij betreuren het enorm dat er in een aantal gevallen toch problemen zijn ontstaan.’ Om de situatie te veranderen, is een wetswijziging nodig, stelt de gemeente. <
