De miskraam naar het theater: ‘Hoe verenig ik dit leed met een God die alles in de hand heeft?’
Delft
Nannette Poortinga (32) is schrijver en theatermaker. ‘Een aantal jaar geleden kreeg ik voor het eerst een miskraam. Daarna werd een fantastische gezonde dochter geboren. Anderhalf jaar geleden volgde opnieuw een miskraam. Ik was enorm verdrietig, en de hele wereld zat op slot vanwege corona. Vrienden konden niet langskomen, mijn werk in het theater lag stil …’ En dus besloot Poortinga haar verhaal te delen in blogvorm, op haar website nannettepoortinga.com. Die teksten vormen de basis voor de kleinkunstvoorstelling Mis die vanaf donderdag 27 mei online te zien is tijdens Delft Fringe Festival. In een uitgebreidere versie gaat de voorstelling vanaf september in première op het Amsterdam Fringe Festival.
Poortinga: ‘Bij mijn eerste miskraam hield ik mezelf voor dat ik moest proberen het niet te erg te vinden. Door de verhalen van anderen besefte ik: ik mag het ook verschrikkelijk verdrietig vinden. Dat maakt het beter. Er komt ruimte voor de troost en liefde die je nodig hebt.’
Er zit humor in uw voorstelling. Wat valt er te lachen bij een miskraam?
‘Voor mij werkt het zo: als je de zwaarte toelaat, zie je ook af en toe de grap. Twee dagen na het slechte nieuws moest mijn man wat spullen bij de apotheek halen die je ook nodig hebt na een bevalling. De vrouw achter de balie feliciteerde hem, en schaamde zich diep toen ze ontdekte dat ze hem in plaats daarvan had moeten condoleren. We hebben daar heel hard om gelachen.’
Het persbericht spreekt van ‘een persoonlijk verhaal over proberen en mislukken’. Voelt het inderdaad zo?
‘Ik doe de dingen graag goed, en al helemaal als ik zwanger ben. Ik probeer – hoe misselijk ik ook ben – gezond te eten, slik zwangerschapsvitamines … En dan kan het toch misgaan. Ik was de moeder van de kindjes in mijn buik. Ze waren mijn verantwoordelijkheid. En nu zijn ze dood. Je krijgt al snel te horen dat zulke dingen nu eenmaal gebeuren. Maar het voelt niet zo, omdat het in jóuw lijf gebeurt.
Dat wetenschappers oproepen moeders beter voor te lichten over risicofactoren, heeft iets dubbels. Als vrouwen al snel denken dat een miskraam hun schuld is, hoeven ze niet óók nog eens te horen wat ze hadden kunnen doen om het te voorkomen. Tegelijkertijd is het natuurlijk goed om te weten wat je zelf kunt doen.
Na twee of drie miskramen heb je recht op onderzoek. Bij mij is ontdekt dat medicatie kan helpen een miskraam te voorkomen. Ik vraag me af of niet elke vrouw zo’n onderzoek zou kunnen krijgen als artsen goed zicht zouden hebben op het leed dat een miskraam kan veroorzaken.’
U studeerde theologie. Heeft dat een rol gespeeld in het omgaan met uw miskramen?
‘Ja, zeker. Het was voor het eerst dat ik doorkreeg wat de gebrokenheid van de wereld is. Ik had de dood nog nooit van zo dichtbij meegemaakt. Hoe verenig je zulk leed met een God die voor je zorgt en alles in de hand heeft? Het was voor mij een goede test: blijft overeind waar ik op vertrouw? God heeft geen antwoord gegeven op mijn waarom-vraag. Maar ik heb geleerd dat ik tegen Hem mag zeggen: ik ben het er niet mee eens dat het zo gaat. Het leven is nou eenmaal niet perfect. Daar zie ik trouwens ook de schoonheid van in: ik hoef dus ook niet perfect te zijn.' <
meer aandacht voor miskramen nodig
Een miskraam is het verlies van een ongeboren kindje voor het levensvatbaar is. Zo'n 15 procent van de zwangerschappen eindigt in een miskraam. De helft van de keren wordt dat veroorzaakt door een chromosoomafwijking. De kans op een miskraam is groter als de moeder jonger is dan 20 jaar of ouder dan 35, en ook als de vader ouder is dan 40 jaar. Gemiddeld lopen zwarte mensen meer risico.
Andere factoren die kunnen bijdragen aan een miskraam zijn alcoholgebruik, roken, werken in nachtdiensten en blootstaan aan luchtvervuiling, pesticiden en aanhoudende stress, aldus het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. In de driedelige serie die het vakblad 26 april publiceerde, wordt beschreven dat miskramen niet alleen lichamelijke gevolgen hebben – zoals bloedverlies en infectiegevaar – maar ook psychologische: een verhoogd risico op angstgevoelens, depressie, posttraumatische stressstoornis en zelfdoding. Na een miskraam is de kans groter dat een volgende zwangerschap voortijdig eindigt.
De wetenschappers roepen op tot betere nazorg en preventief onderzoek naar de geestelijke gezondheid van vrouwen die hun ongeboren kind verliezen.
Ook zouden misvattingen moeten worden weersproken (het tillen van zware objecten is geen oorzaak voor een miskraam) en moet er meer kennis worden gedeeld over de medische behandelingen die kunnen bijdragen aan het voorkómen van een miskraam.
