Luister naar

Spelen op Mozarts fortepiano

Nieuws
Een kopie van een fortepiano van Mozart is een fantastisch instrument om diens klaviersonates op te spelen, laat Kristian Bezuidenhout overtuigend horen.
Marcel S. Zwitser
vrijdag 30 mei 2014 om 11:57
Spelen op Mozarts fortepiano
Spelen op Mozarts fortepiano

Op weg naar Parijs stapte de 21-jarige Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) in Augsburg de werkplaats van fortepianobouwer Johann Andreas Stein binnen. Verrukt schreef hij aan zijn vader dat hij nog nooit zulke goede fortepianos had gehoord en gezien. Dat hij ooit als kind al eens in dezelfde werkplaats was geweest, wist Mozart kennelijk niet meer. Wellicht nam hij zich voor een instrument van Stein te kopen, zodra hij daarvoor de financiële middelen had. Het pakte anders uit.

Bij zijn abrupte verhuizing naar Wenen in 1781 had Mozart onvoldoende geld voor een nieuw instrument. Eenmaal daar aangekomen, moet hij hebben ontdekt dat Stein een geduchte concurrent had in een Weense collega. Anton Gabriel Walter (1752-1826), geboren in de buurt van Stuttgart, had zich in 1778 in Wenen gevestigd en de titel van keizerlijke orgelbouwer en instrumentenmaker verworven. In zijn loopbaan moet hij ongeveer zevenhonderd fortepianos hebben gebouwd.

slechte staat

Gezien zijn goede reputatie had Walter clientèle tot in de hoogste aristocratische kringen. Zo is bekend dat prins Nikolaus Esterházy de werkgever van Joseph Haydn diverse instrumenten van Walter bezat en dat Walter in februari 1781 naar de zomerresidentie van de prins afreisde om instrumenten te stemmen en te repareren. Voor zover onze kennis nu reikt, is het enige instrument uit de Esterházy-collectie dat de tand des tijds heeft doorstaan de fortepiano die nu in het Haydn-Haus in Eisenstadt is te bezichtigen.

Helaas verkeert het instrument in zon slechte staat, dat het onbespeelbaar is. Overigens behoorde Haydn niet tot de grootste bewonderaars van Walter: Het is waar dat mijn vriend Herr Walter heel beroemd is, schreef hij aan Maria Anna von Genzinger in juni 1790. En ieder jaar word ik met de grootst mogelijke hoffelijkheid door deze heer bejegend, maar onder ons gezegd en vrijuit sprekend, soms is er niet meer dan één op de tien instrumenten dat je echt goed zou kunnen noemen en afgezien daarvan zijn ze erg duur.

intensief en krachtig bespeeld

In ieder geval was Mozart in het voorjaar van 1782 dermate tevreden over een Walter-instrument dat hij het aanschafte (onbekend is voor hoeveel). Ook dit instrument is gelukkig bewaard gebleven het bevindt zich in Mozarts Geburthaus in Salzburg en te oordelen naar de toetsen ervan moet Mozart het in de resterende negen jaar van zijn korte leven intensief hebben gebruikt en krachtig hebben bespeeld.

Algemeen wordt ervan uitgegaan dat de pianoconcerten en de pianosolomuziek uit de Weense jaren allemaal op en wat de concerten betreft eveneens: voor dit instrument zijn geschreven. Anders dan het instrument in het Haydn-Haus, verkeert Mozarts fortepiano (mede dankzij twee revisies) nog in dermate goede staat dat het bespeeld kan worden. Er circuleren opnamen, al schijnt het merendeel daarvan het instrument niet echt tot zijn recht te laten komen.

replica

Vanwege Mozarts kennelijke voorliefde voor Walters instrumenten en uit het gegeven dat Mozarts instrument nog in een meer dan acceptabele staat verkeert, hebben gespecialiseerde pianobouwers hun kans gegrepen om replicas van Mozarts instrument te bouwen. Walter-replicas zijn te verkrijgen bij Chris Maene (België) en Patrick McNulty (Tsjechië), vanaf 40.000 euro. Het zijn de instrumenten van McNulty waar zowel Ronald Brautigam (in zijn Mozart-opnamen voor BIS) als Kristian Bezuidenhout (in zijn opnamen voor Harmonia Mundi) de voorkeur aan geven.

Voor het nieuwste album waarop ondermeer de sonates KV 281, 282, 309 en 331 te beluisteren zijn koos Bezuidenhout een instrument uit 2009, dat een kopie is van een Walter & Sohn van 1805. Net als in de vorige afleveringen versiert Bezuidenhout Mozarts muziek levendig, maar zonder in overdaad te vervallen. Een enkele keer negeert hij dynamische aanwijzingen die in de Neue Mozart Ausgabe worden vermeld. Trouwens: de sonates KV 281 en 282 zijn in 1775 waarschijnlijk in het Tanzmeisterhaus in Salzburg gecomponeerd op het klavecimbel met twee manualen dat vader Leopold Mozart enkele jaren eerder had aangeschaft.

Misschien durft ooit iemand het aan een cd uit te brengen met deze werken op klavecimbel.


klassiek

Mozart: Keyboard Music Vols. 5 & 6.

Kristian Bezuidenhout (fortepiano). Harmonia Mundi HMU 907529.30 (2 cds)

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Docent Erik Korterink oefent in de Dominicanenkerk met het Greijdanus Schoolkoor het Requiem van Mozart dat ze op 6 april zullen uitvoeren.

Hoe een schoolkoor het Requiem van Mozart ontdekt. 'Groot verschil is snelheid waarmee jongeren leren'

Het Greijdanus Schoolkoor gaat het Requiem van Mozart uitvoeren. Dus, hoezo hebben jongeren niks met klassieke muziek? De keuze voor het requiem komt echt bij hen vandaan.

Eric Cantona tijdens een optreden in het Comedie Odeon Theatre in Lyon in november 2023.

Voetballegende Eric Cantona werd na zijn carrière kunstschilder, acteur en nu ook zanger

Deze week verschijnt het debuutalbum van voetballegende Eric Cantona. Videobellen met een begenadigd zanger. ‘Ik ben opgegroeid met rock, punk en opera.’

Op de gevel van Prinsengracht 506 vertelt een plaquette dat hier de grote componist en violist Locatelli woonde en stierf.

Na 260 jaar krijgt de componist Locatelli eindelijk een standbeeld in 'zijn' stad: Amsterdam

Wat deed een Italiaanse componist uit de tijd van Bach in Amsterdam? Maandag wordt daar een borstbeeld van Pietro Antonio Locatelli onthuld. Het is gemaakt door een beeldhouwer die in de zomer een heel ander leven heeft.

Afbeelding

Echt slecht spelen kunnen The Rolling Stones niet, zeker niet in zo'n mooi theater als het Wiltern

Bij sommige artiesten is er geen houden meer aan, als de archieven opengaan. Neil Young, Bob Dylan, Frank Zappa, wie niet? De Rolling Stones grossieren in livealbums, muziek en beeld. En die zijn steevast goed.

Afbeelding

De opgeschoonde opnames van Willem Mengelbergs 'Matthäus Passion' uit 1939 verbluffen

Dirigent Willem Mengelberg geldt als grondlegger van de Nederlandse traditie om jaarlijks in de lijdenstijd de Matthäus Passion uit te voeren. Van een opname uit 1939 is nu een 'verbluffende remix' in stereo uitgebracht.

De bandleden van Venice, van links naar rechts: Mark, Michael, Pat en Kipp Lennon.

Twee keer twee broers, vier neven. De Amerikaanse band Venice is in Nederland. Daar zijn ze thuis

Vlak nadat hun moeder overleed konden de jongens van de popgroep Venice hun lijflied even niet uitvoeren. ‘Heel Carré stond op en zong “Family Tree”. En wij huilden.’ Nu zijn ze terug, met gebrandschilderde muziek.