TV Vooraf: Rechercheren met dna
Vijftienduizend Limburgse mannen wordt binnenkort gevraagd vrijwillig DNA af te staan. Daarmee doen politie en justitie een ultieme poging degene te vinden die negentien jaar geleden de elfjarige Nicky Verstappen op de Brunssummerheide om het leven bracht. Met dat nieuws van afgelopen week in gedachten wordt de anderhalf uur durende VPRO-documentaire De jacht op de match van vanavond nog interessanter dan die al is.
Via dezelfde methode werd in 2012 ook de moordenaar van Marianne Vaatstra uit Zwaagwesteinde gevonden. Het bleek niet een van de Iraakse asielzoeker te zijn, naar wie direct alle verdenking naar uitging, maar een Friese boer uit Oudwoude.
De documentaire van vanavond verkent de ontwikkelingen in het DNA-onderzoek, inclusief de ethische dilemma’s, aan de hand van die andere zaak met een even onverwachte als spectaculaire DNA-match: de Utrechtse serieverkrachter. Tussen 1995 en 2001 maakte de man zich rond de Utrechtse Uithof schuldig aan 22 aanrandingen en verkrachtingen.
Politie en justitie zetten alles op alles om de dader te pakken te krijgen. In 1999 wordt voor het eerst besloten tot een grootschalig DNA-onderzoek. Het DNA van 2500 mannen werd bekeken, een miljoenen kostend project – zonder resultaat. In juli 2014 komt de politie met onverwachts nieuws: het DNA van een fietsendief uit Nieuwegein komt overeen met dat van de Utrechtse serieverkrachter.
De documentaire brengt een boeiende discussie in beeld tussen rechercheurs, officieren van justitie en DNA-deskundigen. Ook zijn er beelden van het verhoor van de zwijgzame verdachte Gerard T., die inmiddels tot zestien jaar celstraf is veroordeeld. Het houdt je aan de buis gekluisterd, al voel je je als kijker een beetje bekocht als aan het eind wordt gemeld dat die verhoorsituatie is gereconstrueerd met behulp van een acteur.
Toch is het een documentaire die je tot de laatste minuut wilt zien. Regisseur Hans Pool sprak met dna-deskundigen van het Nederlands Forensisch Instituut, rechercheurs die bij de zaak betrokken waren en vele anderen. De Utrechtse serieverkrachter is een uitgelezen zaak om de ontwikkelingen in het DNA-onderzoek te belichten, inclusief de politieke gevoeligheid. ‘Technologische ontwikkelingen zijn niet te stoppen, en eenmaal gevonden, zal het altijd worden toegepast, ondanks ethische discussies’, stelt Pool vast. ‘Anonimiteit bestaat alleen nog in theorie. Voordeel: geen crimineel zit nog rustig op zijn stoel. En de brave burger zal een vorm moeten vinden om met deze ingrijpende ontwikkeling te leren leven.’
Teledoc De jacht op de match, vpro, npo 2, 20.25-21.55 uur.