Zo veel kost een begrafenis
1. de plaats
Een gemeentelijke begraafplaats in het westen en midden van het land is een stuk duurder dan in bijvoorbeeld de provincie Groningen of Limburg. In Limburg kost een gemiddeld graf voor één persoon iets minder dan tweeduizend euro; in Zuid-Holland is dat ruim het dubbele, blijkt uit cijfers van uitvaartverzekeraar Monuta. Gemiddeld kost een graf voor één persoon 3000 euro. Het duurste graf is te vinden in Leiderdorp: daar kost een rustplek voor dertig jaar 7900 euro. Het goedkoopste graf vond de verzekeraar in Hoogezand-Sappemeer: 735 euro voor twintig jaar.
Die prijsverschillen hebben waarschijnlijk te maken met de grondprijs, die in het westen hoger ligt, zegt Wim van Midwoud van de brancheorganisatie voor begraafplaatsen LOB. ‘De provincie Noord-Holland schiet eruit, en daarna Utrecht. De huizen zijn daar ook duurder.’
Toch kunnen ook binnen gemeenten de prijzen behoorlijk verschillen. Monuta wijst erop dat nog geen vijftien kilometer van de goedkoopste begraafplaats in Nederland ook een van de duurste ligt: Esserveld, vlak bij de stad Groningen. Daar kost een graf bijna 7300 euro. Van Midwoud: ‘Sommige begraafplaatsen lijken op een park, terwijl andere begraafplaatsen – oneerbiedig gezegd – meer op een parkeerplaats lijken.’
Bovenop de kosten van de begraafplaats komen de kosten van de uitvaart zelf, waaronder de kist, kaarten, bloemen en de ceremonie. Volgens uitvaartbedrijf Yarden kost een begrafenis – alles inbegrepen – zo’n 10.554 euro (zie kader). Paul Koeslag, voorzitter van de brancheorganisatie voor uitvaartbedrijven BGNU, komt iets lager uit: zo’n zevenduizend euro zónder grafsteen. Met een steen van gemiddeld 1500 euro kom je dan uit op een totaalprijs van 8500 euro. Koeslag benadrukt dat zo’n gemiddelde totaalprijs weinig zegt, juist omdat die enorm kan variëren door grafrechten en individuele wensen. Zo zijn er grafkisten van een paar honderd tot wel een paar duizend euro. ‘De verschillen zijn heel groot.’
2. kerk of gemeente
Kerkelijke begraafplaatsen zijn vaak wat goedkoper dan een gemeentelijke begraafplaats, omdat daar vaak kerkelijke vrijwilligers werken. Gemiddeld zijn zulke begraafplaatsen 18 procent goedkoper, zegt Wim van Midwoud van de koepel voor begraafplaatsen. ‘Dat kan gaan om een kerkhof bij een dorpskerk. Soms hebben hervormde, gereformeerde of rooms-katholieke kerken een apart terrein.’ Kerken stellen tegenwoordig steeds minder vaak de eis dat mensen lid moeten zijn om op hun kerkelijke begraafplaats te worden begraven. ‘De meeste kerken hebben dat wel losgelaten. Zij merken als geen ander de gevolgen van de ontkerkelijking en het dalend aantal leden. Kerken en parochies werken daarnaast vaker samen, bijvoorbeeld door één begraafplaatsbeheerder aan te stellen voor vijf parochies.’
Ongeveer een derde van alle begrafenissen vindt plaats op een kerkelijke begraafplaats, weet Van Midwoud. Het merendeel wordt dus begraven op een gemeentelijke begraafplaats.
3. een kerkdienst?
Christelijke begrafenissen met een uitvaartdienst in de kerk zijn vijfhonderd tot duizend euro duurder dan andere begrafenissen, schat Arjen Hess van Hess Uitvaartzorg in Rotterdam. Zijn bedrijf verzorgt circa vijfhonderd uitvaarten per jaar, waarvan iets meer dan de helft begrafenissen zijn. ‘Je hebt de rouwauto en de dragers voor de kist langer nodig. Daarnaast zijn er extra kosten voor koffie en thee in de kerk. In bijvoorbeeld de vrijgemaakt-gereformeerde kerk moet je ook de organist betalen.’ Niet-kerkelijke begrafenissen vinden vaak plaats in de aula van de begraafplaats. ‘Die duren meestal korter. En in de grafrechten zit vaak al een half uur gebruik van de aula inbegrepen.’
In de meeste kerken is het gebruik van het kerkgebouw voor leden gratis, maar lang niet altijd, zegt Hess. ‘Een rooms-katholieke kerk kost circa zeshonderd euro voor de kerk en de pastoor. Ook als je lid bent.’ Orthodoxe christenen kiezen bijna altijd voor een begrafenis, stelt de ondernemer. ‘In de Rooms-Katholieke Kerk wordt steeds meer gecremeerd. Meer dan de helft kiest daarvoor.’
4. de grafkosten
De hoge kosten van een begrafenis zorgen ervoor dat mensen sneller voor een crematie kiezen, stelt uitvaartverzekeraar Yarden, die zelf 24 crematoria en 7 begraafplaatsen heeft. ‘Mensen willen hun kinderen of familie niet opzadelen met de kosten van grafrechten’, aldus een woordvoerder van het bedrijf.
Gemiddeld is een crematie intussen iets meer dan 2800 euro goedkoper dan een begrafenis, stelt Yarden (respectievelijk 7.726 euro versus 10.554 euro). ‘Dat komt onder andere doordat de kosten van een crematorium lager zijn dan die van een begraafplaats, en omdat er geen dure grafsteen en kistdragers nodig zijn.’
De grafkosten – de kosten van een graf op een begraafplaats – zijn de afgelopen jaren harder gestegen dan de inflatie, zegt Wim van Midwoud van de organisaties voor begraafplaatsen. Dat komt doordat begraafplaatsen vaak nog met verouderde tarieven werkten. Gemeenten hebben die de laatste jaren verhoogd naar een kostendekkend niveau.
Intussen kiest bijna twee derde van de burgers voor een crematie. Dat zorgt ervoor dat de kosten voor het beheer van de begraafplaats over minder graven kunnen worden verdeeld, aldus Van Midwoud. ‘Sommige begraafplaatsen hebben de prijzen met wel 10 procent verhoogd. Dat kun je niet blijven doen. Dan kiezen mensen voor een andere begraafplaats of voor een crematie.’
Hij verwacht dat het prijsverschil tussen begraven en cremeren de komende jaren niet verder groeit. Door de vergrijzing komen er relatief meer begrafenissen bij, wat de grafkosten per begrafenis drukt. Daarnaast werken begraafplaatsen tegenwoordig meer samen. ‘Vroeger had elke begraafplaats een machine om graven te dichten. Nu gebruiken ze zo’n machine samen.’
De zegsman van de begraafplaatsen benadrukt dat een begrafenis niet duurder hoeft te zijn dan een crematie. Volgens hem hebben begraafplaatsen vaak goedkopere plekken. Ook zijn er goedkopere alternatieven voor een grafsteen, zoals een grafmonument van hout, metaal en/of glas. ‘Het is maar net waarvoor men kiest.’ Volgens Van Midwoud is een begrafenis gemiddeld ongeveer duizend euro duurder dan een crematie.
Uitvaartondernemer Hess merkt dat begraafplaatsen hun best doen een aantrekkelijk alternatief te zijn. ‘Maar daar hebben ze nog wel moeite mee.’
Op sommige punten worden begrafenissen ook goedkoper, zegt hij. ‘Er wordt tegenwoordig steeds minder gebruik gemaakt van volgauto’s achter een rouwwagen. Mensen gebruiken nu vaak hun eigen auto.’ Intussen groeit het aantal ‘budgetbegrafenissen’. Daarbij bieden uitvaartbedrijven goedkope basispakketten aan, vaak zonder plechtigheid in de aula van de begraafplaats.
De grafkosten worden apart in rekening gebracht. ‘Of die groei te maken heeft met de economische crisis of omdat mensen er weinig geld voor overhebben, weet ik niet’, zegt voorzitter Paul Koeslag van uitvaartkoepel BGNU. ‘Niettemin hebben de meeste mensen er het nodige voor over.’
5. de persoonlijke invulling
Het feit dat mensen steeds meer een eigen invulling aan hun uitvaart geven, kan een begrafenis flink duurder maken, zegt Paul Koeslag. ‘Vroeger bepaalden de kerk en de cultuur hoe een begrafenis eruitziet, nu bepalen mensen het zelf. Gemiddeld zal dat een begrafenis duurder maken. Maar ik weet niet hoeveel.’
Koeslag wijst op de Oosterbegraafplaats in Amsterdam. ‘Daar zie je enorme grafstenen, bijvoorbeeld een beeldhouwwerk van twee overledenen met tussen hen in een Mercedes. Het kan niet schelen wat het kost. Wanneer mensen zien of lezen over de bijzondere begrafenis van een beroemdheid, willen zij ook zoiets.’
Wim van Midwoud van de organisatie voor begraafplaatsen zegt dat de diversiteit aan graven is toegenomen. ‘Koffie met cake na een begrafenis wordt meer uitzondering dan regel. In Amsterdam wordt geregeld champagne met kaviaar geserveerd.’
Soms lopen de uitvaartkosten enorm op, vertelt uitvaartondernemer Arjen Hess uit Rotterdam. Een exclusieve grafkelder heeft al snel een prijskaartje van 20.000 euro. ‘Tel daarbij op de kosten voor uitgebreide catering of de huur van een grote locatie, en je komt zomaar op een totaal van meer dan 30.000 euro. Zulke begrafenissen komen echter weinig voor.’
De uitvaartwensen van christenen zijn doorgaans niet zo uitbundig en hun begrafenissen pakken niet zo snel duur uit, aldus de ondernemer. ‘Christelijke begrafenissen zijn vaak wat traditioneler. Sommigen vinden het fijn om uit te pakken, door bijvoorbeeld met een paard en wagen naar de kerk te gaan. Maar meestal valt dat mee. Tijdens de kerkdiensten zie je wel meer persoonlijke invulling. Ook predikanten gaan daarin mee. Wij plaatsen geregeld grote iPads in de kerk, waarop een fotoserie wordt afgespeeld. Sommigen kiezen voor een kist waar de kinderen wat op kunnen tekenen. Maar dat leidt niet tot veel hogere kosten van de begrafenis.’ ¦
Dienstverlening bij een uitvaart € 1800
Overbrengen van de overledene € 300
Laatste verzorging van de overledene € 198
Uitvaartkist (basismodel) € 495
Opbaring in uitvaartcentrum (vijf dagen) € 650
Bloemenarrangement € 150
Rouwkaart inclusief verzenden (100 stuks) € 310
Advertentie in regionaal dagblad € 590
Rouwauto € 260
Kosten kerkdienst/plechtigheid elders € 320
Kosten begraafplaats € 2800
Vier dragers bij de uitvaart € 428
Consumpties (koffie, thee, fris, koek) € 545
Dankbetuigingen inclusief verzenden (100 stuks) € 208
Grafmonument € 1500
Totaal € 10.554