Universiteit GKV verkeert in spagaat
De rede van rector Kwakkel ter gelegenheid van de dies natalis, de verjaardag van de Theologische Universiteit in Kampen van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) stond gisteravond voor een groot deel in het teken van het theologisch onderzoek. Docenten aan de universiteit kunnen het gevoel hebben ten aanzien van het wetenschappelijk onderzoek in een spagaat te verkeren, aldus Kwakkel. ,,Aan de ene kant oefenen de overheid en de academische wereld druk op ons uit om wetenschappelijk onderzoek te doen en te publiceren dat acceptabel is binnen het kader van een meer godsdienstwetenschappelijke aanpak van de theologie. Alleen publicaties die specifiek gericht zijn op een beperkte kring van vakgenoten tellen echt mee. Aan de andere kant is er vanuit de kerken vraag naar onderzoek waarin wel de normatieve vragen naar God en zijn bedoeling met ons leven centraal staan. Voor de opzet van dergelijk onderzoek hebben wij weinig aan methoden die elders gebruikt of ontwikkeld worden. Wij zullen, met andere woorden, zelf onze onderzoeksinstrumenten moeten maken. En de publicaties waar vanuit de kerken behoefte aan is, moeten bruikbaar zijn voor een breed publiek. Je scoort er dus niet mee bij een onderzoeksvisitatie.''
De ,,kleine capaciteit'' van de vrijgemaakt-gereformeerde universiteit moet volgens Kwakkel maximaal worden ingezet ,,om zo goed mogelijk mee te komen in het internationale theologische onderzoek''. Niet alleen om te worden erkend door de overheid, maar ook om vakgenoten nieuwsgierig te maken naar ,,onze achterliggende overtuiging''.
Hoewel Kwakkel de probleemstellingen van wetenschappelijke onderzoek niet te veel wilde laten bepalen door de kerkelijke actualiteit wilde hij wel in het achterhoofd rekening houden met vragen die er in gemeenten leven. ,,Als er gekozen kan worden, verdienen onderzoeksprojecten die bijproducten kunnen opleveren in de vorm van kerkelijk relevante publicaties de voorkeur boven projecten die dat niet kunnen.''
Kwakkel tekende daarbij aan dat niet alle vragen vanuit gemeenten diepgaand theologisch onderzoek vereisen. Docenten kunnen daarover nu al voorlichting geven in boeken, artikelen of spreekbeurten. Maar daar moet wel tijd voor beschikbaar zijn, benadrukte de rector. ,,In de reguliere arbeidstijd van de meeste docenten is nauwelijks tijd voor kerkelijke dienstverlening gereserveerd.''
Volgens Kwakkel kunnen studenten een bijdrage leveren aan een goede omgang met de spagaat tussen theologisch onderzoek en kerkelijke actualiteit waarin de docenten verkeren. ,,Aan de ene kant komen jullie hier binnen vanuit een kerkelijk betrokken achtergrond. Jullie weten zeker wat er onder jullie leeftijdgenoten leeft. Hun vragen zijn vaak ook die van jullie zelf. Aan de andere kant maken jullie hier kennis met de theologie als wetenschap. Je leert de mooie kanten zien van gereformeerde theologie, maar ook de zwakke plekken en de lacunes. Daardoor kunnen jullie een scherpe antenne ontwikkelen voor wat relevant is in ons theologisch bezig zijn en wat niet.''
Dr. P.W. van de Kamp, universitair docent praktische theologie, sprak over de samenhang tussen visie en methode in het pastoraat. Hij ging hiermee in op een onderzoeksprogramma binnen de praktische theologie, waarin zijn universiteit samenwerkt met die van de christelijk-gereformeerden in Apeldoorn.
In de psychosociale hulpverlening, aldus Van de Kamp, is wel veel aandacht besteed aan de methodische aanpak van ,,hulpverlenende gesprekken''. In de gereformeerde bezinning op pastoraat is dit thema tot nu toe weinig ontwikkeld.
Een methode is echter niet los verkrijgbaar. ,,Een methode weerspiegelt vrijwel altijd een achterliggende visie, terwijl anderzijds een visie op het pastoraat getoetst wordt door haar methodische bruikbaarheid in de praktijk.''
Van de Kamp schetste theoretische lijnen in zijn visie op pastoraat. Sleutelwoord voor hem is paraklese, dat hij vertaalde met 'aanspreken'. ,,Om een pastorale activiteit te beschrijven en te typeren wordt in het Nieuwe Testament een 'basiswoord' gebruikt, parakalein, dat je kunt vertalen als: aanspreken van de één naar de ander, de één spreekt de ander aan in aansporende, bemoedigende of corrigerende zin. Het is echt een abc-woord voor pastoraat: aansporen, bemoedigen, corrigeren.''