Migrantenkerken worden vernederd
Volgens beheerder Henk de Boer is er een wachtlijst van vijftien kerken. En dan hebben we het nog niet over de tientallen migrantenkerken die geen fatsoenlijk onderdak hebben, vult Jan de Jonge aan.
Sinds jaar en dag is de oud-basisschooldirecteur in touw voor de gekleurde medechristen. ,,Ik kan ze niet in de steek laten'', vertelt De Jonge in De Nieuwe Stad. We trefffen het die woensdagmorgen. Hernhutterbasisschool Crescendo opent het schooljaar met een kerkdienst. Een bijennest, zo druk is het hier met Surinamers van de Evangelische Broedergemeente. Een enthousiast kinderkoor begint bijna al te zingen voordat het sein daartoe gegeven is.
,,Een heerlijke opsteker'', snuift De Jonge. En: ,,Hoezo, de kerken lopen leeg?'' Hij zegt dat ,,omdat de Amsterdamse politiek de migrantenkerken niet ziet staan''. Ze worden weggestopt in parkeergarages. Nu de Bijlmer op de schop gaat - de jaren-zestig-flats worden gesloopt - kwam de 'ondergrondse kerk' voor het voetlicht. Waar moeten deze gemeenten heen nu ze hun onpraktische maar dure onderdak kwijtraken? Beleidsmakers, zo oordeelt De Jonge, reageren te traag. Hij vindt dat de religieuze groeperingen vernederd worden. Ook rekent hij daartoe de moslims en hindoes. ,,Kolonialisme in een modern jasje'', zegt hij rustig.
Veel migranten durven uit ontzag voor de overheid niet te klagen. Zo weet hij van vertegenwoordigers van bepaalde religies die gehoorzaam 'ja' zeggen als ze worden gemaand wat aan de brandveiligheid te doen. Maar intussen gaan ze hun eigen gang, weet hij.
Met Jan de Jonge op pad gaan is een belevenis. Ook leidt hij groepen rond, waarbij zijn missie is te laten zien hoe vitaal de kerk is in het door velen als 'goddeloos' afgeschreven Amsterdam.
De trip per auto voert langs verpauperde flats en onder lege parkeergarages door vol met graffiti-kunst. In flat Kraaiennest heerst een onwerkelijke, bijna Derde Wereld-achtige sfeer. De betonnen vloer van een moskee onder een parkeergarage is geïsoleerd met honderden fruitdrankpakken, wat een kleurrijk patroon oplevert. In deze loods komen op vrijdag bijna duizend gelovigen samen. Het is wachten op de uitbreiding van een bestaande moskee, hoewel er minstens twee nodig zijn.
Het gebouw van de overburen, Pinkstergemeente Zuid-Oost op nummer 95, ziet er van binnen veel meer als kerk uit. Aan de buitenkant oogt het als een schuilkerk. ,,Het lijkt wel of de kerken er niet mogen zijn'', gromt De Jonge. De parkeergarage valt binnen een jaar ten prooi aan de slopershamer. Er is onzekerheid over de toekomst. De Jonge raadt deze kerk aan niet te vertrekken voordat er een oplossing gevonden is.
Intussen bereiken we parkeergarage Echterstein aan de Daalwijkdreef, waar de Pentacostal Revival Church huis houdt. Zij huurt het gebouw weer van de Filadelfia-gemeente, omdat deze anders de drieduizend euro huur per maand niet kan betalen. De kerkzaal met een paar honderd stoelen heeft een bijzonder laag plafond. Als het 's zondags vol zit, zal het er benauwd zijn.
Voorin staat een drumstel. Migrantenkerken kunnen niet overal in, want de begeleidende muziek produceert nogal wat decibels. We worden warm verwelkomd met een 'God bless you' door pinkstervoorganger Immanuel Koney. Hij uit zijn wens om naast de kerkdienst op zondag ook een jeugddienst en crêche te organiseren. Maar de nevenruimtes daarvoor ontbreken.
Ze roeien met de riemen die ze hebben om ook in praktische zin christelijke gemeente te zijn. Rond deze flat houden zich veel junks op. Eentje biedt er aan de auto te wassen, maar De Jonge bedankt voor de eer. De Pentacostal Revival Church verstrekt elke donderdag de drugsverslaafden een warme maaltijd. De Jonge benadrukt de maatschappelijke relevantie van de migrantenkerken: ,,De beleidsmakers moeten hen meer als cultuurdragers verwelkomen. Ik heb tegen de verantwoordelijke wethouder gezegd: nu willen jullie in deze buurt een coffeeshop vestigen en een afkickcentrum. Maar als je nu elke buurtkerk vijf junks toevertrouwt - en we hebben hier wel tachtig kerken - dan is de harde kern van vierhonderd verslaafden weg.''
Volgens hem begint langzaam het besef door te breken dat de door de Amsterdamse politiek gepropageerde scheiding tussen kerk en staat (overheid mag zich niet bemoeien met de kerk, en omgekeerd) onwerkbaar is. De migrantenkerk kruipt steeds meer uit haar schulp. ,,Zo heeft de buitenwacht de gospelkoren van deze kerken ontdekt. Komend weekend verzorgen vijf koren optredens in Nederland.''
Het is niet alles kommer en kwel. De gemeente van de True Teachings of Christ's Temple (TTCT) - van Ghanese oorsprong - huurde een deel van een parkeergarage van het Cultureel Educatief Centrum. Nadat deze garage plat moest, kreeg men een bescheiden plaatsje in de vervangende nieuwbouw van het Regionaal Opleidings Centrum (ROC). Voorganger Daniel Himmans-Arday leidt ons trots rond. De ruimte - blauwe wanden, lichtgrenen stoelen - oogt strak-modern. Ze is nu al te klein, vertelt De Jonge. ,,Maar dat zullen ze zelf nooit durven zeggen.'' Verder zijn de ramen voorzien van matglas, zodat de uitstraling van een kerk ontbreekt. ,,Waarom? Ik had er een enorm groot kruis opgezet'', briest De Jonge.
De politiek moet onorthodoxe maatregelen durven nemen, vindt De Jonge. Zijn idee is om wat met de vele leegstaande kantoorgebouwen te doen. Hij zet zijn auto stil naast een acht verdiepingen tellend gebouw, met een groot bord 'te huur: 5800 m2'. De aankoop ervan - ,,een eenmalige investering'' - zal wellicht zestien kerken en kerkjes kunnen helpen, rekent hij voor.
De rondleiding voert langs een vervallen houten barak wat een hindoetempel moet voorstellen. Verderop staat een gebouwtje dat is neergezet om dienst te doen als cultureel centrum voor de hindoe-gemeenschap, maar op zondag klinkt er het 'praise the Lord' van christelijke kerken.
Hoewel De Jonge van mening is alle gemeenschappen in kaart te hebben gebracht, staat hij nog steeds voor verrassingen. Grenzend aan de parkeergaragekerk van de Nigeriaanse Cherubim- en Sherafimsekte klinken uit een zaaltje vreemde geluiden. Leden van de United Christ Faith Church lopen daar al wiegend hardop te bidden. Als we na een paar minuten weer buiten staan, wrijven we verbaasd onze ogen uit. De Jonge: ,,Dit verzín je toch niet?''
-----------------------------------------