Luister naar

Hervormingsdag in Rotterdam: een beetje Pinksteren met Luther

Nieuws
Hoe vier je als kerk Hervormingsdag? De gezamenlijke lutherse kerken in Rotterdam maken er elk jaar iets bijzonders van.
Wim Houtman Wim Houtman
donderdag 31 oktober 2019 om 12:53
Viering van Hervormingsdag van de gezamenlijke lutherse ‘zeemanskerken’ in de Andreaskerk te Rotterdam.
Viering van Hervormingsdag van de gezamenlijke lutherse ‘zeemanskerken’ in de Andreaskerk te Rotterdam. Bas Czerwinski

Rotterdam

In het kinderpraatje laat dominee Martin van Wijngaarden zien waar het op Hervormingsdag om gaat. ‘Als je een fout maakt, kun je die uitgummen – kleine fouten met een klein gummetje, grote fouten met deze grote. Maar bij God gaat het nog anders.’ Hij pakt een leitje, schrijft er iets op en laat het aan de kinderen zien. ‘Jij bent een oen’, lezen ze. ‘Is dat aardig?’ Nee, dat vinden de kinderen ook niet. Voorzichtig veegt Van Wijngaarden de tekst eraf. ‘Met een mooi woord noemen we dat: genade. God neemt ons opnieuw aan en we kunnen elke keer opnieuw met een schone lei beginnen.’

Het is de zondag vóór 31 oktober, de dag waarop Maarten Luther in 1517 zijn fameuze ‘95 stellingen’ aan een kerkdeur in Wittenberg hing – daags voordat de kerk bomvol zou zitten voor de viering van Allerheiligen. Als monnik protesteerde hij tegen corruptie, machtsmisbruik en verduistering van het evangelie in de kerk: mensen werden bang, onrustig en onzeker gemaakt in plaats van bevrijd. Het werd de aanleiding voor de breuk tussen de Rooms-Katholieke Kerk en het protestantisme.

Vijfhonderd jaar later wordt Hervormingsdag in Nederland in halflege zaaltjes herdacht; jongeren zie je er al helemaal niet. Maar in de lutherse kerk in Rotterdam lééft het. Al bijna veertig jaar wordt 31 oktober elk jaar aangegrepen voor een bijzondere dienst, met een volle kerk, wat toeters en bellen en veel zingen.

Dat gebeurt samen met alle buitenlandse lutherse kerken die ooit in Rotterdam neerstreken om ‘hun’ zeevarenden pastoraal te verzorgen – Duits, Noors, Deens, Zweeds en Fins. Luthers liederen zijn in al die talen bekend. Tijdens het zingen van ‘Een vaste burcht’ en ‘Verheugt u christenen tezaam’ klinken ze door elkaar. Het is een beetje Pinksteren.

eenheid

Er zijn drie lezingen uit de Heilige Schrift. Deuteronomium 6 (‘Hoor, Israël, de Heer is onze God. De Heer is één …’) klinkt in het Duits. ‘Eenheid is iets van God’, zegt de Duitse havenpastor Jan Janssen. ‘Bij mensen wordt het gauw eenvormigheid. Luther zegt: wij draaien altijd om onszelf en we proberen anderen daarin mee te krijgen.’

Paulus’ woorden klinken in het Zweeds: ‘God schenkt vrijspraak aan allen die in Jezus Christus geloven’ (Romeinen 3). En Jezus spreekt in deze dienst Noors in het evangelie (Matteüs 10): ‘Wees niet bang!’

Er wordt niet uitvoerig teruggeblikt op de geschiedenis. Andere jaren kwam ‘Luther’ zelf weleens langs in de dienst, in zestiende-eeuwse kledij. Dit jaar niet; zijn naam valt maar twee of drie keer.

Speciaal voor de gelegenheid maakte Janssen een Duitse vertaling van hét christelijke zeemanslied, ‘O eeuwige Vader, sterk in macht’. Dat zingen de ruim tweehonderd aanwezigen tot besluit.

En dan is er koffie – met een gebakje van de vrucht waarvan Luther gezegd zou hebben: ‘Al zou ik weten dat Christus morgen terugkomt, dan zou ik vandaag nog een appelboompje planten.’

reis jeugdgroep

Luther leeft ook bij de jeugdgroep van de kerk. Die maakte vorig jaar nog een reis naar het gebied waar de reformator woonde en werkte. Laura Lindhout (24) vond het mooi om de Wartburg te zien, waar Luther een tijdlang als balling verbleef (‘jonker Jörg’).

‘Je ziet de inrichting van toen, met van die lange, zware tafels. Het onderstreept voor mij de saamhorigheid van het geloof. Als jeugdgroep bespreken we onderwerpen of een boek, maar soms gaan we ook gewoon ergens een drankje doen.’

Janssen ziet het begrip ‘vrijheid’ als belangrijkste relevantie van Luther vandaag. ‘Het hangt niet af van mijn prestatie. Het is niet: ik moet een lijst afwerken en dan komt Hij. Nee, de eerste stap is van Hem. Je blikrichting wordt omgekeerd en dat is heel modern. De meeste mensen zeggen: “ik’’ of hooguit “wij’’. Maar er wordt van een andere kant naar mij gekeken. En wat heeft dat mij te zeggen?’ <

4x sola

Op Hervormingsdag zelf, donderdag, werd in de Andreaskerk in Rotterdam het boek Vier x sola gepresenteerd, geschreven door de lutherse predikanten Martin van Wijngaarden (Rotterdam) en Trinette Verhoeven (classispredikant Utrecht). Zij bespreken de vier sola’s van de Reformatie, voor toen en nu. Een paar citaten:

Sola fide (geloof alleen): ‘Wie altijd zeker is, en de worsteling niet kent, kent het geloof niet.’

Sola gratia (genade alleen): ‘Genade zet aan tot veranderen.’

Solus Christus (Christus alleen): ‘Met Luther hebben we ook geleerd van God die nabij is. (...) Dat toont zich bij de kernuitleg van Christus’ optreden in de Bijbel: Christus is solidair met verloren en broze mensen.’

Sola scriptura (de Schrift alleen): ‘Als God niet tot het hart spreekt, blijft het Woord een uiterlijk woord, het blijft wet. Door de Heilige Geest echter wordt het woord innerlijk woord, evangelie. En dan gaat ervan alles stromen: wij worden in beweging gezet.’

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Patrick van der Linden (48), Niels Stouten (30) en Lia Verhaar (46)

De muziek van Bach verwondert deze mensen: 'De Johannes-Passion laat Jezus al 300 jaar als Heer zien'

De Johannes-Passion van Bach bestaat 300 jaar. Daarom wordt het stuk dit jaar extra vaak uitgevoerd tijdens de passietijd. Drie liefhebbers over hun ervaringen: 'Al ken ik het stuk goed, elke uitvoering is weer anders.'

De helft van de Duitse bevolking vindt dat het dansverbod op Goede Vrijdag wel wat versoepeld mag worden.

Waarom dansen op Goede Vrijdag is verboden in Duitsland en dat voorlopig zo blijft

Dansen in discotheken is op Goede Vrijdag verboden in Duitsland. Lang niet iedereen is het eens met het ‘dansverbod’. Toch blijft het van kracht. ‘Juist in onze tijd is het goed om even stil te staan.’

Petraeus werd uitverkoren om de serie te schieten, onder andere in de Armeens Apostolische Kerk Surp Hoki.

Voor zijn bekroonde fotoserie bezocht Bram 36 migrantenkerken. 'Soms is het prachtig, soms totale herrie'

Zesendertig zondagen ging fotograaf Bram Petraeus naar een migrantenkerk. Voor zijn fotoserie krijgt hij de Zilveren Camera 2023, een journalistieke prijs. 'Na een paar zondagen heb ik toch maar oordopjes meegenomen.'

Job Aantjens en Gerrita van de Haar komen uit dezelfde reformatorisch traditie, maar gaan verschillend om met hun homoseksualiteit.

Allebei christen en homo: Job leeft celibatair, Gerrita heeft een relatie. 'God geeft mij hier rust over'

Wat doe je als je als jonge christen ontdekt dat je homo bent? Job Aantjes (20) en Gerrita van de Haar (32) in gesprek over hun ervaringen. ‘Niet al mijn familieleden komen nog op de koffie, nu ik samenwoon met een vrouw.’

Afbeelding

Kleurrijk nieuw jaar voor hindoes

Ieder jaar in februari of maart breken grote delen van India uit in een kleurrijke feestvreugde. Tijdens het Holi-feest vieren hindoes zowel nieuwjaar als de overwinning van het goede op het kwade, van de lente op de winter.

Blindentolk Hilbert Geerling tolkt live bij The Passion in Zeist op 28 maart

Dankzij Hilbert kunnen ook blinden The Passion 'zien'. 'Het werkt als een tierelier'

Kippenvel krijgen van The Passion terwijl je het niet kunt zien. Blindentolk Hilbert Geerling maakt dat mogelijk op Witte Donderdag. ‘Als iedereen begint te lachen, moet ik zorgen dat een blinde op hetzelfde moment lacht.’