Luister naar

Hersteld in Harkema

Nieuws
kerkgebouw De Rank van de PKN in Harkema
Willem Bouwman Willem Bouwman
zaterdag 4 oktober 2014 om 08:17
Hersteld in Harkema
Hersteld in Harkema
wat
waar

Warmoltsstrjitte 113

waarom

hier bedankt dr. J.G. Geelkerken zijn Harkemase geestverwanten voor hun steun

Het Friese dorp Harkema, tien kilometer ten noorden Drachten, is kerkhistorisch gezien een bijzonder geval. Anders dan de meeste andere dorpen en steden in Friesland ontbreekt er een eeuwenoude hervormde kerk. Ook was Harkema een van de grootste kerkelijke gemeenten binnen het Hersteld Verband, het kerkgenootschap van dr. J.G. Geelkerken. Na een conflict over het spreken van de slang in het paradijs had hij de Gereformeerde Kerken in 1926 verlaten en begon hij voor zichzelf.

Geelkerken was een intellectueel, onder zijn volgelingen vond men veel gestudeerde lieden, veelal woonachtig in lommerrijke plaatsen of grote steden in Utrecht, Noord- en Zuid-Holland. Waar men ook aanhang van Geelkerken verwachten zou, toch niet in Harkema.

Daar woonden de mensen tot ver in de negentiende eeuw in plaggenhutten op de hei. Een kerk was er niet. Pas in 1883 werd er in een schuur een evangelisatiepost gesticht. Er kwamen veel krachtdadige bekeringen voor, het gebeurde dat men lijfelijk met de duivel vocht of hemelse stemmen hoorde. Uit het evangelisatiewerk groeide een Gereformeerde Kerk, die sinds 1913 over een eigen kerkgebouw beschikte. Het was de enige kerk in het dorp.

Doorsnee was de gemeente niet, er zaten veel gevoelsmensen bij, gesierd met een robuust gemoed. Velen deden geen belijdenis omdat hun geloof voor hun gevoel niet vast genoeg was. Ouders die geen belijdenis hadden gedaan, mochten naar de gereformeerde norm hun kind niet laten dopen. Het verklaart waarom bijna een derde van de kinderen in gereformeerd Harkema niet was gedoopt. De gemeentezang werd ook niet door het orgel begeleid, maar door de plaatselijke fanfare.

In 1920 werd ds. N.D. van Leeuwen gereformeerd predikant in Harkema. Hij was gepromoveerd op Het Bijbelsch-Akkadisch-Sumerisch zondvloedverhaal en sprak een handvol oude talen. Men zei dat hij beter de weg wist in de straten van het antieke Babylon dan op de zandpaden van Harkema. De Bijbel ontstond in het oosters milieu, zei hij vaak, wat volgens een van zijn critici, K. Schilder, neerkwam op: De Bijbel ontstond uit het oosters milieu.

Van Leeuwen kwam in de problemen toen de gereformeerde synode van Assen in 1926 uitsprak, dat het spreken van de slang in het paradijs een zintuiglijk waarneembare werkelijkheid was geweest. Die uitspraak wilde Van Leeuwen niet voor zijn rekening nemen. Na een langdurig proces werd hij in november 1927 afgezet. Op 13 november, de zondag na zijn afzetting, preekte hij voor eigen aanhang in de schuur van klompenmaker Van den Berg. Meer dan tweehonderd mensen kwamen naar hem luisteren en zongen psalmen onder fanfaregeschal. Of zij de finesses van het leergeschil begrepen, staat niet vast, wel dat Van Leeuwen hun dierbaar was en dat de synodetafel ver bij hen vandaan stond. Men zamelde geld in voor een nieuw kerkgebouw, iemand schonk een gift van duizend gulden. In juli 1928 werd de eerste steen gelegd, op 9 november 1928 werd het gebouw in gebruik genomen. Een van de aanwezigen was dr. J.G. Geelkerken. Hij was vanuit Amsterdam naar Harkema gereisd om de Friezen te bedanken voor de geestelijke steun die ze hem geboden hadden.

Het Jaarboek 1929 van het Hersteld Verband spreekt van de Reformatie van 13 november 1927 in Harkema en meldt vele activiteiten daar, zoals een jongelingsvereniging, een meisjesvereniging en een zangvereniging. Ds. Van Leeuwen vertrok dat jaar naar Leeuwarden. Hij voelde er zich niet thuis, legde het ambt neer en werd predikant van de hervormde gemeente in Holysloot, bij Amsterdam. In de Amsterdamse universiteitsbibliotheek werd hij geregeld gesignaleerd.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Patrick van der Linden (48), Niels Stouten (30) en Lia Verhaar (46)

De muziek van Bach verwondert deze mensen: 'De Johannes-Passion laat Jezus al 300 jaar als Heer zien'

De Johannes-Passion van Bach bestaat 300 jaar. Daarom wordt het stuk dit jaar extra vaak uitgevoerd tijdens de passietijd. Drie liefhebbers over hun ervaringen: 'Al ken ik het stuk goed, elke uitvoering is weer anders.'

De helft van de Duitse bevolking vindt dat het dansverbod op Goede Vrijdag wel wat versoepeld mag worden.

Waarom dansen op Goede Vrijdag is verboden in Duitsland en dat voorlopig zo blijft

Dansen in discotheken is op Goede Vrijdag verboden in Duitsland. Lang niet iedereen is het eens met het ‘dansverbod’. Toch blijft het van kracht. ‘Juist in onze tijd is het goed om even stil te staan.’

Petraeus werd uitverkoren om de serie te schieten, onder andere in de Armeens Apostolische Kerk Surp Hoki.

Voor zijn bekroonde fotoserie bezocht Bram 36 migrantenkerken. 'Soms is het prachtig, soms totale herrie'

Zesendertig zondagen ging fotograaf Bram Petraeus naar een migrantenkerk. Voor zijn fotoserie krijgt hij de Zilveren Camera 2023, een journalistieke prijs. 'Na een paar zondagen heb ik toch maar oordopjes meegenomen.'

Job Aantjens en Gerrita van de Haar komen uit dezelfde reformatorisch traditie, maar gaan verschillend om met hun homoseksualiteit.

Allebei christen en homo: Job leeft celibatair, Gerrita heeft een relatie. 'God geeft mij hier rust over'

Wat doe je als je als jonge christen ontdekt dat je homo bent? Job Aantjes (20) en Gerrita van de Haar (32) in gesprek over hun ervaringen. ‘Niet al mijn familieleden komen nog op de koffie, nu ik samenwoon met een vrouw.’

Afbeelding

Kleurrijk nieuw jaar voor hindoes

Ieder jaar in februari of maart breken grote delen van India uit in een kleurrijke feestvreugde. Tijdens het Holi-feest vieren hindoes zowel nieuwjaar als de overwinning van het goede op het kwade, van de lente op de winter.

Blindentolk Hilbert Geerling tolkt live bij The Passion in Zeist op 28 maart

Dankzij Hilbert kunnen ook blinden The Passion 'zien'. 'Het werkt als een tierelier'

Kippenvel krijgen van The Passion terwijl je het niet kunt zien. Blindentolk Hilbert Geerling maakt dat mogelijk op Witte Donderdag. ‘Als iedereen begint te lachen, moet ik zorgen dat een blinde op hetzelfde moment lacht.’