Duitse theoloog Thomas Schirrmacher kraakt 'islampaper' van Evangelische Kerk in Duitsland
Karlsruhe
De Evangelische Kirche in Duitsland stelde in september in een nationale verklaring de dialoog met moslims in Duitsland ‘te zoeken en te bevorderen’. De interreligieuze dialoog van de afgelopen decennia tussen christenen en moslimgelovigen moet ‘met respectvol begrip en ontmoeting worden voortgezet en geïntensiveerd’, aldus de protestantse kerkgemeenschap. De landelijke synode van de EKD wil in het voorjaar van 2020 een officieel standpunt innemen, na beraadslaging met de regionale afdelingen. De EKD telt ongeveer 23 miljoen leden.
De 58-jarige ethicus Thomas Schirrmacher, directeur van een internationale denktank voor godsdienstvrijheid (IIRF) in Bonn, dringt echter aan op volledige herziening. De huidige verklaring is te eenzijdig, constateert hij in een zeventig pagina’s tellend onderzoek. Hoewel de hoogleraar de dialoog toejuicht, is hij verbaasd dat in het document niets wordt gezegd over de sharia, religieus extremisme, godsdienstvrijheid en richtingsverschillen binnen islam en christendom.
Schirrmacher hekelt vooral de pogingen om de leer van christendom en islam op elkaar aan te passen. Het grote verschil in opvatting over wat zonden zijn, poetst het document weg, aldus de Badense theoloog. Concrete hulpmiddelen voor de dialoog ontbreken en belangrijke vragen – ‘bijvoorbeeld hoe gelovigen gered worden’ – worden uit de weg gegaan. De islam wordt zelfs beschouwd als een deel van de christelijke oecumene en de Koran als ‘woord van God’.
verzoening
Bovendien gaan de opstellers van het document nergens in op argumenten van de tegenpartij, stelt Schirrmacher, maar nemen het eigen standpunt als enig vertrekpunt. ‘Op die manier wordt een significant deel van de EKD in Baden buiten de discussie geplaatst’, zei hij tegen het persbureau idea. De ‘liturgische participatie’ van moslims in christelijke erediensten is in het document de ‘meest normale zaak van de wereld’.
Belangrijke christelijke thema’s komen niet of nauwelijks aan de orde, gaat Schirrmacher verder met zijn kritiek. Zo komen de verzoening door Christus’ kruisdood, de redding uit genade alleen en de viering van het avondmaal slechts marginaal aan bod. In plaats daarvan wordt aan christelijke dogma’s geschaafd ‘tot ze bij de islam passen’. De rechtvaardiging uit het geloof wordt gerelativeerd, terwijl de islamitische drang tot het doen van goede daden wordt uitgelegd als ‘inspirerend voor christenen’.
Afwijkende opvattingen, onder meer over de unieke rol van Jezus als verlosser en zijn exclusieve aanspraak op de waarheid, worden als negatief en bevooroordeeld neergezet. ‘Van een respectvolle benadering van andere argumenten, afkomstig van zowel christenen als moslims, is geen sprake’, aldus Schirrmacher. ‘Dan is dialoog automatisch uitgesloten.’
Samen met Tobias Schultz, oud-voorzitter van Operatie Mobilisatie in Duitsland, organiseert de Badense hoogleraar een conferentie over het islamdocument, op 6 april in Pforzheim. Schirrmacher hoopt dat de studiedag de voorzet geeft voor ‘een serieus gesprek van alle theologische stromingen in de kerk’ en leidt tot ‘een fundamentele herziening’ van het islamdocument. <