Luister naar

Derk verdrong homoseksuele gevoelens. Dat werd bijna zijn dood

Nieuws
Derk (34) is homo en groeide op in een reformatorisch milieu. Twee keer was hij dicht bij zelfdoding en werd hij met spoed opgenomen. ‘De totale eenzaamheid was het moeilijkst.’
Aaldert van Soest Aaldert van Soest
zaterdag 12 januari 2019 om 03:00
Derk: ‘Ik was anders dan ik had moeten zijn, dacht ik. Totdat ik geraakt werd door Psalm 22.’
Derk: ‘Ik was anders dan ik had moeten zijn, dacht ik. Totdat ik geraakt werd door Psalm 22.’ Carel Schutte en nd

Arnhem

‘Ik ben opgegroeid in de Gereformeerde Gemeenten en heb van de basisschool tot aan het hbo reformatorisch onderwijs gevolgd. Later ben ik ook docent geweest op een reformatorische middelbare school. Vanaf mijn zestiende levensjaar weet ik dat ik homo ben, maar ik heb tot mijn 28e in de kast gezeten. Ik dacht altijd: als ik erover ga praten, is het echt. Ik hoopte dat het een waanidee van mezelf was. Een paar keer ben ik verliefd geweest en daar wist ik geen raad mee. Thuis praatten we niet over verliefdheid en in mijn geval kon het helemaal niet.

Toen ik 22 was, ging ik naar Canada. Ik dacht weg te lopen bij alles, maar kwam er in een reformatorische gemeenschap die nog conservatiever is dan die in Nederland. Het was een heel mooie en tegelijk moeilijke tijd. Eerst was ik druk met van alles. Ik moest integreren in de samenleving daar, deed een opleiding, bouwde aan mijn carrière in het onderwijs. Pas na een aantal jaren, toen ik op de top van mijn kunnen zat, kwam de wagen stil te staan. Ik had een eigen huis laten bouwen en wat moest ik nu nog meer? Toen sloeg het naar binnen en begon ik te malen.

Ik nam twee mensen in vertrouwen, onder wie mijn predikant. Ik zei celibatair te willen leven en daarmee was hij blij. Het was een oprecht gesprek en hij zou voor me blijven bidden. Ik dacht dat hij nog weleens contact met me zou opnemen, maar ik heb hem nooit meer gesproken. Totdat ik afgelopen week zijn naam onder de Nashvilleverklaring zag staan. Toen heb ik hem in emotie een mail gestuurd en gevraagd waar hij al die tijd was geweest. Hij had me op afstand wel in de gaten gehouden, zei hij. Maar dat wist ik niet. Voor mij was het heel moeilijk: ik was over een enorme drempel gestapt en had het gevoel alsnog in de kou te staan.’

mannelijkheid ontdekken

‘In Canada kwam ik daarnaast bij een christelijke therapeut terecht. Die ontkende in feite mijn homoseksualiteit. Ga maar hekjes bouwen en stoere dingen doen met je buurman, was zijn advies. Dan zou ik vanzelf mijn mannelijkheid weer gaan ontdekken. Dat heb ik geprobeerd, maar het is niet gelukt. Vrienden accepteerden mijn verhaal wel, maar konden er weinig mee. Ik had het gevoel er met niemand over te kunnen praten. Ik was niet alleen, er waren mensen genoeg om me heen. Toch voelde ik me totaal eenzaam en niet gezien. Dat is de belangrijkste reden dat ik in een put van wanhoop belandde. Ik had het geprobeerd en was van een koude kermis thuisgekomen.

Op een zondagmiddag in 2013 had ik heel sterk de neiging mezelf van het leven te beroven. Ik liep rondjes door mijn kamer, raakte volledig in paniek en ging hyperventileren. Op een gegeven moment lag ik als een bal op de grond, blauw van het zuurstoftekort. Ik kon nog net een vriend bellen en die is gekomen. Ze dachten dat ik een hartaanval had en zo kwam ik in het ziekenhuis terecht. Toen de arts daar mijn verhaal hoorde, zei hij: is er dan geen ander plekje in Gods grote wijngaard waar je terechtkunt en wel jezelf kunt zijn? Maar de reformatorische wereld was de enige die voor mij vertrouwd voelde.’

Different

‘Ik ging de ziektewet in en kwam terug naar Nederland. Daar volgde ik een therapie bij stichting Different. Achteraf kijk ik daar met gemengde gevoelens naar, maar toen was het heel goed voor me. Ik nam deel aan een maandelijkse gespreksgroep. Het was de eerste keer dat ik met andere homo’s in contact kwam. Het bleken heel normale mensen te zijn. Uiteindelijk was ik redelijk snel weer op de been. Ik dacht dat ik met een paar aanpassingen, zoals meer over mezelf praten, niet meer zo in de put zou raken. Nog steeds wilde ik leven zoals de kerk het voorschreef en ik geloofde oprecht dat me dat zou lukken. Ik werd docent Engels op een reformatorische school en sloot me aan bij de Gereformeerde Gemeente in Arnhem. Het waren daar aardige mensen en ik mocht ook aan het avondmaal.

In de zomervakantie van 2016 zou ik een mooie fietstocht gaan maken, maar ik kreeg een ontsteking in mijn knie. Na vier dagen moest ik naar huis. Zo kwam ik in een situatie die ik nog nooit had meegemaakt: twee weken waarin mijn agenda volledig leeg was. In die weken ging het helemaal fout. Alles van de afgelopen jaren kwam terug. Twee dagen voordat ik weer aan het werk zou gaan, op zaterdagavond, pakte ik in wanhoop een mes en zette dat op mijn polsen. Alsof je jezelf niet bent, en toch ook weer wel. Ik keek ernaar, realiseerde me waarmee ik bezig was en belde een vriendin. Zij kwam direct. Op de huisartsenpost zeiden ze dat ik opgenomen moest worden. Daarmee ben ik akkoord gegaan, omdat ik mezelf niet meer vertrouwde. Ik kwam op de gesloten afdeling van een psychiatrische kliniek en daar ben ik helemaal kapot gegaan. Het enige dat ik nog durfde te doen was kleurplaten kleuren en de glazen in het keukenkastje sorteren. Dat was het enige waarover ik controle had.’

controlfreak

‘Ik ben altijd een geweldige control­freak geweest. Veel alcohol dronk ik nooit, want ik was bang dat ik aangeschoten zou raken en dan zou ik mezelf misschien uit de kast praten. Doodsbang was ik ervoor om later dement te worden, omdat het dan misschien alsnog uit zou komen. Alles hield ik zo in de hand. Tijdens die opname ben ik begonnen aan therapie en die heb ik anderhalve maand geleden afgerond. Ook ben ik gaan kijken op Facebook naar de contacten die ik genoeg vertrouwde om mijn verhaal mee te delen. Het waren zo’n twintig mensen, die ik niet eens allemaal goed kende, maar die ik voor 100 procent vertrouwde. Met hen heb ik een besloten Facebookgroep aangemaakt, waarin ik ben gaan vertellen. Met mijn eigen familie had ik toen geen contact, maar op die manier begon ik te bouwen aan een nieuw netwerk om me heen. En dat gaat nog steeds door.

Uiteindelijk veranderde ik ook van kerk. In de vrijgemaakt-gereformeerde Koepelkerk in Arnhem voelde ik me thuis. Met de wijkouderling uit mijn oude gemeente had ik goed contact en die pakte het heel fijn op. Hij besefte dat de Gereformeerde Gemeente mij niet kon bieden wat ik nodig had, en benadrukte dat ook in mijn nieuwe gemeente Jezus centraal stond. Ik ben blij dat we op die manier uit elkaar konden gaan. Ik heb nog altijd geen relatie, maar sta er wel voor open. Na de publicatie van de Nashvilleverklaring heb ik met de kerkenraad van de Koepelkerk contact gezocht over het ophangen van de regenboogvlag. Zij hebben mij gevraagd die te hijsen en dat vind ik een heel mooi gebaar.’

veel gebeden

‘Als God had gewild dat ik hetero was geworden, dan was ik dat allang geweest. Ik heb er veel om gebeden: laat me een vriendin vinden, genees me, verander me. Het gebeurde niet en lange tijd zat dat ook mijn persoonlijk geloof in de weg. Ik was anders dan ik had moeten zijn, dacht ik. Totdat ik in 2015 werd geraakt door Psalm 22, in de oude berijming. Misschien klinkt het een beetje ouderwets, maar daar staat: “Wie mij veracht, God wou mij niet verachten.” Alsof God zei: “Al veracht jij jezelf, Ik doe dat niet. Ik heb je gemaakt en maak geen fouten. Waag het daarom ook niet om jezelf te verachten.” Dat is voor mij heel helend geweest. Vanaf dat moment wist ik dat ik mezelf niet hoefde te veranderen.

Het heeft niet voorkomen dat ik een jaar later alsnog ben ingestort. Er zaten nog zo veel onopgeloste dingen in mijn hoofd en onuitgesproken emoties achter mijn tong. In tweeënhalf jaar therapie hebben we dat schilletje voor schilletje afgepeld. Het was niet makkelijk, maar het is gelukt. Als ik in gedachten weer eens in de richting van zelfdoding ging, belde ik een vriend en dan spraken we erover. Soms met zwarte humor. Hij vroeg dan hoe ik het gedaan zou hebben en we hadden het erover of hij dan naar de begrafenis zou komen. Gek genoeg kwam het juist op die zwartgallige manier weer in het licht. Mijn advies aan anderen met zulke gedachten zou nu altijd zijn: praat erover, maak er desnoods flauwe grappen over, zodat het niet in het donker hoeft te blijven.

We shall overcome, zei Martin Luther King in een beroemde toespraak. In mijn woonkamer hangt een grote poster van hem, met de uitspraak dat haat geen haat kan verdrijven. Alleen liefde kan dat. De Nashvilleverklaring voelde als een slag in het gezicht en daarom nam ik contact op met mijn predikant van destijds. Maar nu ga ik me weer afschermen van de reformatorische wereld. Ik hoop dat anderen het gesprek met hen willen voeren, zelf ga ik er alleen maar aan kapot. Ik wil leven zonder boosheid of haat. Ik heb een rijk leven gevonden waarin ik trouw aan mijzelf en aan God kan zijn, waarbij ik liefde mag ontvangen en uitdelen.’ <

‘Eén rolmodel kan het verschil maken’

Homoseksuelen en transgenders denken vaker aan zelfdoding. Een religieus milieu vormt een extra ­risico, blijkt uit diverse onderzoeken.

Het belangrijkste is dat jongeren gehoord worden, zegt Kris van der Veen van 113 Zelfmoordpreventie.

‘Zullen we elkaar binnenkort eens ontmoeten? Ik zou graag enkele heel heldere en persoonlijke verhalen willen delen die ik vanuit mijn werk bij 113 Zelfmoordpreventie te horen kreeg.’ Dat twitterde Kris van der Veen zondag in reactie op voorzitter Willem Pos van de SGP-jongeren, die zijn steun uitsprak voor de Nashvilleverklaring. ‘Ik geloof echt in zo’n gesprek’, vertelt Van der Veen. ‘Ik heb om die reden ook weleens contact gezocht met een SGP-Kamerlid. Wat zijn in die omgeving de beschermende factoren tegen zelfdoding en waar kunnen mensen hun verhaal doen? Daarover wil ik het graag hebben, want niemand wil dat iemand in radeloosheid zichzelf van het leven berooft.’

Van der Veen is kwartiermaker lhbt bij 113 Zelfmoordpreventie. Hij reist met presentaties door het land en zoekt naar rolmodellen, omdat bekend is dat homo’s, lesbiënnes, biseksuelen en transgenders (lhbt) een verhoogd risico lopen. De hulplijn voor mensen met gedachten over zelfdoding registreert geen geaardheid of religieuze achtergrond, vertelt hij.

Maar van collega’s hoort hij wel de verhalen. ‘Je moet sterk in je schoenen staan om uit de kast te komen. In gesloten gemeenschappen is dat moeilijker. De kans is dan groter dat jongeren het idee hebben dat er voor hen geen plek is en geen andere oplossing zien dan zelfdoding.’

Van der Veen kent dat uit eigen ervaring. ‘Ik groeide op in het Friese dorpje Harkema. Die gemeenschap was niet per se religieus, maar wel heel normatief. Ik was een jongen met een hoge stem en meisjesachtig gedrag. Daardoor ben ik erg gepest en raakte ik geïsoleerd en eenzaam.’

enorme domper

De Nashvilleverklaring kan een aantal effecten hebben op reformatorische lhbt’ers, denkt Van der Veen. ‘Ik hoop dat er vooral veel kracht uitgaat van de tegengeluiden uit christelijke hoek. Aan veel kerken hangt een regenboogvlag en ook het CDA en de ChristenUnie hebben er afstand van genomen. Toen ik jong was, dacht ik vaak: “Ik kan later altijd nog naar Amsterdam.” Dat was een bevrijdende gedachte. Ik hoop dat reformatorische jongeren nu ook zien dat er plekken zijn waar ze naartoe kunnen gaan.’ Maar hij kan zich ook een negatief effect voorstellen. ‘De mannen die de verklaring ondertekend hebben, ontkennen zwart op wit wie zij zijn. Dat kan voor individuen een enorme domper zijn. Als je dan al niet al te positief in het leven staat, kan dat heel schadelijk zijn. Eenzaamheid is zo killing – soms zelfs letterlijk. Toch hoop ik dat het effect van de tegenkrachten sterker zal zijn.’

Van der Veen gelooft sterk in de kracht van rolmodellen. ‘Vaak hoor ik van mensen dat er één persoon is geweest die voor hen het verschil maakte’, vertelt hij. Zelf kan hij ook zo iemand noemen, namelijk een decaan op zijn middelbare school. ‘Ik ging naar haar toe en zei dat ik het over studiekeuze wilde hebben. Ze had een soort huiskamertje op school ingericht en had al door dat ze naar andere dingen moest vragen. Haar heb ik toen verteld dat ik homo ben. Toen het met pesten erg uit de hand liep, ben ik opnieuw naar haar toe gegaan. Ze was heel belangrijk voor me.’

Kijk om je heen, is zijn oproep. ‘Vlak bij ons, denk ik dan altijd, zit iemand op een slaapkamer die zich heel eenzaam voelt. Iemand die zich door de dag heen sleept. Wij kunnen voor hen een verschil maken.’

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Ruben van Wingerden: 'Als je een kruis met overtuiging draagt, dan lijkt me dat mooi en goed. Zeker als je je ervan bewust bent dat het gaat om Jezus, die aan dat kruis is gestorven.'

Hoe het kruis van martelwerktuig tot symbool van overwinning werd. 'Als fashion item vind ik het storend'

Christenen realiseren zich te weinig dat het kruis een martelwerktuig was, bedoeld om vernedering en angst in te boezemen, stelt Ruben van Wingerden. ‘Ik zou nooit “kruisig hem, kruisig hem” roepen bij The Passion.’

Laurens van Gurp tekende een verlaten stad. Hij wordt voor zijn gedetailleerde werk geïnspireerd door architectuur en de natuur die hem omringt.

Drie dingen die ik leerde van Goede Vrijdag. 'Het geheim is groot, maar een kind voelt het aan'

Hoe doorleef je in een geseculariseerde tijd Goede Vrijdag? Theoloog des Vaderlands Kees van Ekris komt met drie woorden die leven én samenlevingen kunnen veranderen.

De Nederlands hervormde kerk in Landsmeer raakte leeg in 2002 en werd in 2015 verkocht aan de van oorsprong Filipijnse Iglesia Ni Cristo.

Protestants noorden ontkerkelijkte sneller dan katholiek zuiden. Landsmeer spant voorlopig de kroon

Protestantse kerken zagen hun ledenaantallen eerder teruglopen dan katholieke en Noord-Nederland ontkerkelijkte forser dan het roomse zuiden. Na een vertraging begin deze eeuw gaat de secularisering nu harder dan ooit.

Patrick van der Linden (48), Niels Stouten (30) en Lia Verhaar (46)

De muziek van Bach verwondert deze mensen: 'De Johannes-Passion laat Jezus al 300 jaar als Heer zien'

De Johannes-Passion van Bach bestaat 300 jaar. Daarom wordt het stuk dit jaar extra vaak uitgevoerd tijdens de passietijd. Drie liefhebbers over hun ervaringen: 'Al ken ik het stuk goed, elke uitvoering is weer anders.'

De helft van de Duitse bevolking vindt dat het dansverbod op Goede Vrijdag wel wat versoepeld mag worden.

Waarom dansen op Goede Vrijdag is verboden in Duitsland en dat voorlopig zo blijft

Dansen in discotheken is op Goede Vrijdag verboden in Duitsland. Lang niet iedereen is het eens met het ‘dansverbod’. Toch blijft het van kracht. ‘Juist in onze tijd is het goed om even stil te staan.’

Petraeus werd uitverkoren om de serie te schieten, onder andere in de Armeens Apostolische Kerk Surp Hoki.

Voor zijn bekroonde fotoserie bezocht Bram 36 migrantenkerken. 'Soms is het prachtig, soms totale herrie'

Zesendertig zondagen ging fotograaf Bram Petraeus naar een migrantenkerk. Voor zijn fotoserie krijgt hij de Zilveren Camera 2023, een journalistieke prijs. 'Na een paar zondagen heb ik toch maar oordopjes meegenomen.'