Luister naar

Opmerkelijke nieuwkomers vullen de gaten van V&D

Nieuws
De noodlijdende warenhuisketen V&D sloot in 2016 het ene filiaal na het andere. Veel van de winkels zijn, vaak tijdelijk, weer in gebruik. Een rondreis langs opmerkelijke gedaanteverwisselingen.
Jonathan Witteman redactie vk
vrijdag 30 december 2016 om 03:00
Het voormalige VenD-filiaal in Haarlem: antikraak, tot Hudson’s Bay aan de verbouwing begint.
Het voormalige VenD-filiaal in Haarlem: antikraak, tot Hudson’s Bay aan de verbouwing begint. Aurélie Geurts

Bestaat er zoiets als een spookwarenhuis? Wie ronddwaalt door de verlaten V&D in Haarlem begint het zich af te vragen. En dan valt er nu, om tien uur ’s ochtends, tenminste nog een beetje zon door de glas-in-loodramen van het onverlichte trappenhuis. ’s Avonds heeft antikraakster Ilse Wijnands (22) een zaklamp nodig om in het stikdonker haar weg te vinden over de marmeren trappen, op weg naar haar kamer op de zevende verdieping. Eens in de zoveel tijd klinkt er gestommel op de gangen, als een van de pop-upwinkels op de benedenetage een feestje geeft en teute feestgangers de stilstaande roltrappen beklimmen voor een nachtelijke verkenningstocht.

‘Je ziet aan alles dat het zakelijk niet goed ging’, zegt Wijnands, terwijl ze door de gang loopt op de zevende verdieping, waar het V&D-personeel kantoor hield. ‘Wat de klanten niet zagen, daar werd niets aan gedaan.’ Het goedkope marmoleum op de vloer en de dunne gipswanden doen denken aan het noodgebouw van een school. De instructieposters aan de muren – ‘Derving voorkomen is ... opletten bij de paskamers’ – zien eruit alsof ze in geen vijftien jaar zijn vernieuwd. ‘Moet je die computer zien.’ Wijnands wijst naar een prehistorisch ogende desktop. ‘Daar werkten ze nog op – computers met van die enorme bakken erachter.’

De Haarlemse V&D zal tenminste niet lang een spookwarenhuis blijven: volgend jaar begint het Canadese Hudson’s Bay met de verbouwing van de winkel, die begin 2018 moet openen. In veel andere gemeenten breekt men zich het hoofd over de leegstaande V&D-panden.

Als de winkelharten van onze binnensteden een gebit vormen, dan was Vroom & Dreesmann decennialang een van de centrale snijtanden. Lang voordat de term ‘A-locatie’ bestond, wist de warenhuisketen de beste plekken in de stad te veroveren. Maar sinds de Hilversumse V&D dit jaar rond het middaguur van 23 april als laatste filiaal zijn deuren sloot, ziet het stedelijke gebit eruit als dat van een bokser na een gevecht zonder bitje. Met een brug hier en een vulling daar proberen lokale middenstanders het gebit wat op te kalefateren, leert een kleine rondreis langs gesloten V&D-panden. En dan waren de snijtanden van Vroom & Dreesmann vaak al niet de fraaiste. Het V&D-pand in Sittard, de eerste stop op de tournee, is een typisch ­geval: de betonnen blokkendoos lijkt geïnspireerd op de Atlantik-wall, maar is prachtig gelegen aan de Markt. Aanvankelijk toonde Hudson’s Bay interesse voor dit V&D-filiaal, inmiddels is de toekomst ongewis.

Daarom is in de tussentijd een Toon Hermans-expositie georganiseerd in het pand, ter ere van de 100e verjaardag van Sittards beroemdste zoon. Waar Sittardenaren vroeger winkelden voor spijkerbroeken, koffiezetapparaten en steunkousen, klinken nu de liedjes van Toon Hermans over de eerste verdieping. Heerlenaar Jos Jacobs (65) struint door een galerij met foto’s en teksten uit het leven van Toon Hermans: beelden van Sittard uit de jaren twintig en dertig, een gedicht voor zijn vrouw Rietje, een sketch over de familie Stoteles. ‘Arie heb ik goed gekend en zijn vader, de ouwe Stoteles ... Arie was de zoon, groot denker hè; wijsgeer hè ... Had een zuster ook hè, Miep; zuster van Arie. Miep Stoteles, hè. Misschien nooit van gehoord, nee ... Niks gemist hoor. Miep was niks ... Arie wel, maar Miep ... dat is niks.’

Vroeger, toen Jacobs productieleider was in de Sittardse beeldbuizen­fabriek van Philips, wipte hij na zijn werkdag vaak binnen bij de V&D voor een snelle boodschap, vertelt de met een tandpastawitte haardos en dito borstelsnor gezegende pensionado. Jacobs ziet de teloorgang van de warenhuisketen met lede ogen aan. ‘V&D heeft het gepresteerd om een aantal heel mooie gebouwen tegen de vlakte te laten gaan en er lelijke panden voor in de plaats te bouwen. Ik weet nog dat hier in Sittard tot midden jaren zestig een heel mooi gemeentehuis stond, met prachtige trappen. Dat is allemaal afgebroken voor V&D. Zo zonde.’

De volgende stop op de V&D-tournee, Weert, leidt tot verwarring bij de vele Belgische bezoekers. Op de gevel in het Weertse winkelcentrum De Muntpassage prijkt nog gewoon het zwarte V&D-logo. Binnenin ziet de winkel er heel anders uit.

‘Het is wel veranderd hier’, mompelt Dorine Kwanten (46). Verbouwereerd kijkt ze om zich heen in een woestijn van kerstprullaria: kerst-engelen, kerstslingers, kerststallen en kersteekhoorns zo ver het oog reikt. Bijna allemaal ‘made in China’, want hoewel ze in China niet aan Kerst doen, wordt onze Kerst er grotendeels geproduceerd. ‘V&D is failliet, mevrouw’, legt een winkelbediende uit. Kwanten komt uit Hamont-Achel, net over de grens bij Budel. ‘Ik was al een tijd niet geweest hier, ik dacht: ik moet efkens bij V&D gaan kijken. En dan blijkt V&D er precies niet meer te zijn.’ In het oude V&D-pand in Weert zit tijdens de feestdagen een filiaal van de kerstwinkel It’s all about Christmas. Wat het lot daarna in petto heeft voor dit winkelpand is onbekend.

In ’s-Hertogenbosch is het wachten op Hudson’s Bay. De stad is een van de uitverkoren gemeenten waar de Canadese warenhuisketen een filiaal gaat vestigen. Voordat de Canadezen in februari met de verbouwing beginnen – het filiaal moet in augustus opengaan – zitten er pop-upwinkels in het pand aan de Schapenmarkt dat opgetrokken lijkt uit een mix van expressionisme en art deco. Onder de gevel met de zandstenen beelden van Mercurius en Ceres prijkt nu de naam van autodealer Van den Udenhout. Op de benedenverdieping heeft de damesmode van V&D plaatsgemaakt voor de Audi R8 Spyder en de Volkswagen Golf GTE.

De grootste publiekstrekker is ­LaPlace. Den Bosch is een van de weinige steden – samen met Arnhem, Lelystad en Amsterdam – waar ­LaPlace weer open is gegaan in een oud V&D-pand. Als er één ding duidelijk wordt tijdens de V&D-tournee is het dat de liefde voor V&D door de maag ging. Weinig mensen hadden een emotionele band met V&D, maar des te meer met LaPlace. ‘Ik kwam hier vroeger eigenlijk alleen voor de worstenbroodjes van LaPlace’, zegt Pieter Blom van Pieter CD’s, een van de pop-upwinkels in de Bossche V&D. ‘De V&D was naar mijn idee te goedkoop voor de mensen die het chic wilden hebben, en te duur voor mensen die iets goedkoops zochten.’

Een LaPlace is Meppel vooralsnog niet gegund, om nog te zwijgen over een Hudson’s Bay. Vroeger had de V&D in de Kruisstraat twee verdiepingen, met bovenin een populaire LaPlace; tegenwoordig blokkeert de geluidsinstallatie de roltrap naar de stikdonkere tweede verdieping. Iggy Pop en Kylie Minogues bizarre duet ‘Christmas Wrapping’ knalt uit de speakers.

‘Voor een stadje als Meppel betekent het best veel dat V&D en LaPlace er niet meer zijn’, zegt Inge Westerhof (43) terwijl ze grasduint in de kledingrekken van modeketen Paris2Day, waar ze net al een kunstleren broek heeft buitgemaakt. ‘Je hebt in Meppel nog wel allerlei kleine winkels en boetiekjes, maar die vind je eigenlijk overal wel. Met een V&D en een LaPlace sta je toch meer op de kaart. Daarom is het ook jammer dat er maar één verdieping is en dat er bijna alleen maar kleding te koop is. Alleen Bosma Bedden geeft nog een beetje dat oude warenhuisgevoel.’

Ada Bosma, van Bosma Bedden, strijkt op een klandizieluw moment de plooien glad van een vierseizoenendekbed. Het is met boxprings en dekbedovertrekken moeilijk opboksen tegen de kerstman, merkt Bosma. ‘In het begin liep het nog oké, maar het is nu een beetje zo zo’, zegt ze.

De beddenspeciaalzaak – ‘Bij ons ligt het net even anders!’ – krijgt veel lof voor het opvullen van het oude V&D-pand, zoals Bosma Bedden dat ook al doet in het voormalige V&D-pand in Emmen. ‘Het is jammer dat het met de tweede verdieping nog niet gelukt is, maar het is voor ondernemers ook wel een risico. Je moet flink wat investeren om de boel netjes te maken. Voor hetzelfde geld komt er daarna een investeerder met een grote zak geld die alles overneemt. En dan moet je er weer uit.’

‘Het is hier een goedkope bende’, ­recenseert Ron Kroeze (46) de ­metamorfose van de vroegere V&D in Enschede. Aan het Hendrik Jan van Heekplein zit tijdelijk Medikamente Die Grenze, dankzij de 3.800 vierkante meter winkelruimte op de eerste verdieping nu naar eigen zeggen ‘de grootste drogisterij van Nederland’.

Totdat Hudson’s Bay aan de verbouwing begint, ligt in het oude V&D-pand genoeg paracetamol en ibuprofen om heel Overijssel een jaar lang hoofdpijnvrij te houden. Verder ­bulkladingen deodorants, toiletblokjes, wasverzachters, Pringlesbussen en Milkarepen. Het kan de als een eik gebouwde Kroeze niet bekoren. ‘Echt de Aldiformule, met al die kartonnen dozen – en dan graaien maar, voor weinig geld. Dit hoort hier eigenlijk niet thuis, in zo’n pand, op zo’n mooie locatie.’

Kroeze staat aan de inpakplank bij de kassa’s zijn zojuist aangeschafte geurkaarsjes, chocolade en badschuim van kerstcadeaupapier te voorzien. ‘Met Kerst koopt iedereen een cadeautje van 2 euro voor de zeven mensen die komen’, legt hij uit. De 2.02 meter lange Tukker kwam graag in de V&D, al was het maar voor de langemannenmode. ‘Ik vond het altijd heel gezellig – het ouderwetse, het warme. Je werd altijd goed geholpen. En je deed er af en toe je bakje koffie en je saucijzenbroodje.’

Waar Haarlemmers zich vroeger LaPlace’ saucijzenbroodjes lieten smaken, bevindt zich nu de huiskamer van Ilse Wijnands en haar drie collega-antikrakers. Huiskamers met een beter uitzicht zullen schaars zijn in Nederland. ‘Daar is de Sint-Bavokerk, daarachter zie je de Koepelgevangenis en de Ikea’, gidst Wijnands.

Eens in de zoveel tijd pakken zij en haar huisgenoten hun meubels, pingpongtafel en Casio-keyboard op en bombarderen ze een andere plek op de zesde verdieping tot huiskamer. ‘Zo kunnen we toch een beetje verhuizen in eigen huis.’ <

en de rest van de vestigingen?

Een jaar na het failissement van V&D is de toekomst van veel van de meer dan zestig voormalige V&D-filialen nog ongewis. In tot dusver veertien grotere steden als Den Bosch, Enschede en Haarlem komen vestigingen van de Canadese warenhuisketen Hudson’s Bay. In Arnhem, Groningen, Nijmegen en Hoofddorp zit of komt een megastore van de (sport)modeketen Topshelf – in Hoofddorp gaat daarvoor de V&D tegen de vlakte. Ook in Delft, Alphen aan den Rijn en het Haarlemse Schalkwijk wordt de voormalige V&D gesloopt. De Hema is in Purmerend, Apeldoorn, Roermond en negen andere locaties in het gat gesprongen dat V&D achterliet. Tijdelijk huist daar de Hemarkt, een outlet met afgeprijsde artikelen. Wat hier op langere termijn gebeurt, is onduidelijk. Dit geldt voor zeker 27 van de vroegere V&D’s. Middenstanders proberen er in veel steden met lapmiddelen nog wat van te maken. In het Udense filiaal zijn tweedehands boeken te koop, in Oss matrassen. In Assen waren plannen voor een mini-kunstijsbaan in de oude V&D – tot een geldschieter zich terugtrok.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
De Tata-staalfabriek in IJmuiden deze week vanbinnen.

Kabinet zet in op vergroeningsplan voor Tata, dat schatkist tot 2,5 miljard kan kosten

Tata Steel moet blijven bestaan en het kabinet wil op korte termijn met het bedrijf om de tafel om afspraken te maken over versnelde vergroening. Dat mag 2,5 miljard euro kosten.

Het is niet per se moeilijk om zonder makelaar een huis te kopen of verkopen, zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis.

Zonder makelaar een huis (ver)kopen: hoe doe je dat? 'Een makelaar is geen tovenaar'

Een huis kopen of verkopen zonder makelaar scheelt kosten. Maar het vraagt ook meer van kopers en verkopers. Hoe pak je dat aan en waar moet je op letten?

Algemeen directeur en medeoprichter van Roetz Tiemen ter Hoeven in de werkplaats in Amsterdam-Noord waar de sociale onderneming op duurzame wijze fietsen een tweede leven biedt.

Roetz bouwt hippe nieuwe fietsen door onderdelen te 'oogsten' van wegroestende wrakken

Waar veel oude of kapotte fietsen een lot op de schroothoop beschoren is, krijgen deze bij Roetz een nieuw leven. Zo repareert de sociale onderneming onder andere ov-fietsen van NS, met ‘geoogste’ onderdelen uit andere rijwielen.

Tjerk 't Lam en zijn vrouw Lydia in Plus-filiaal Bieshof in Dordrecht. Aanstaande maandag krijgt de winkel een nieuwe eigenaar. Zonder koopzondag ziet de ondernemer geen perspectief op lange termijn.

Tjerk stopt met zijn supermarkt, omdat hij niet op zondag open wil. 'Alles jaagt steeds meer door'

De christelijke ondernemer Tjerk ‘t Lam uit Dordrecht ziet geen toekomst meer voor zijn supermarkt zonder open te gaan op koopzondagen. Daarom stopt hij. Principieel was dat geen lastig besluit, zegt hij, maar emotioneel wel.

Gedupeerden met protestborden demonstreren op het terrein van verzekeraar Achmea. ‘Terugkijkend had klanten niet zo veel leed toegebracht mogen worden.’

De woekerpolis was het grootste financiële schandaal ooit. Kan zoiets weer gebeuren?

Met de laatste grote schikkingen in zicht, loopt de woekerpolisaffaire na dertig jaar ten einde. Hoe kon het ‘grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis’ zo ontsporen? En kan het weer gebeuren?

De architecten van Bureau B+B houden zich bezig met stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Het Nederlandse landschap vraagt veel: duurzaam, klimaatbestendig én natuurinclusief

In een land dat worstelt met ruimtegebrek en klimaatverandering zijn de uitdagingen voor landschapsarchitecten veel complexer geworden. Bureau B+B legt de lat extra hoog. 'Als het werk af is, is het nog niet af.'