Schaliegas Europa komt straks uit de Verenigde Staten

De voordelen kunnen groot zijn. Bovendien zijn strenge Europese regels niet per se nodig, zegt hoogleraar Machiel Mulder.

Eigenlijk is het besluit dat EC-voorzitter José Manuel Barroso gisteren bekendmaakte, heel simpel. De Commissie zet de basisvoorwaarden uit voor het zogenoemde fracken van schaliegas- en olie in de 28 lidstaten. Landen die willen boren, moeten de effecten op natuur en milieu goed afwegen. Ook moet de bevolking geïnformeerd worden over bijvoorbeeld de chemicaliën die gebruikt worden wanneer gas dat zich in gesteente (schalie) bevindt, onder druk (fracking) wordt gedolven.

opvallend

Het besluit is opvallend: er komen niet alleen nauwelijks regels voor EU-staten, de regels die er komen, zijn ook niet-bindend. Nationale regeringen worden slechts uitgenodigd alle informatie over schaliewinning naar Brussel te sturen. Zodat iedereen op de hoogte blijft, ook van de situatie in andere (naburige) lidstaten, aldus Barroso.

Een gemiste kans? Ja, zegt Milieudefensie. Het Europese Parlement eist strikte regelgeving en dat had de Commissie moeten uitwerken, zegt Geert Ritsema van de milieuorganisatie. Daarentegen wordt nu de drempel verlaagd. Dit besluit zal een hele opluchting zijn voor bedrijven en regeringen die voor schaliegaswinning zijn.

Machiel Mulder, hoogleraar Regulering van Energiemarkten aan de Rijksuniversiteit Groningen, ontwaart echter geen vrijbrief voor schaliegaswinning. Winning van fossiele brandstoffen en de wetgeving daaromtrent zijn altijd nationale aangelegenheden geweest. Waarom zou dat in het geval van schaliegas een Brusselse zaak moeten zijn?

bevolkingsdichtheid

De 28 EU-lidstaten passen op dit terrein ook niet onder één strenge wetgeving, vindt Mulder. Nederland heeft relatief strenge milieuwetgeving en deze regels gelden ook voor het boren naar schaliegas. Dat is goed te verklaren uit bijvoorbeeld onze bevolkingsdichtheid. Maar in dunner bevolkte lidstaten hoeven de regels misschien niet zo streng te zijn.

Bovendien zijn de effecten van schaliegaswinning lokaal en dan is grensoverschrijdende regelgeving anders dan bij de uitstoot van CO2 niet per se nodig, aldus Mulder.

wonderen

Sommige Europese politici verwachten wonderen van de schaliegaswinning. Deze methode heeft ertoe bijgedragen dat de Verenigde Staten momenteel de grootste producenten van aardgas zijn. Sommige studies wijzen er zelfs op dat de huidige economische groei van de VS grotendeels te danken is aan het eigen, goedkope schaliegas.

De Groninger hoogleraar Mulder waarschuwt echter dat Europa zich niet snel rijk moet rekenen. De winning in de Verenigde Staten is goedkoper dan hier; in Europa bevindt het gas zich in gesteenten die lastiger te bereiken zijn. Bovendien is hier de milieuwetgeving veeleisender.

niet reëel

In Nederland is schaliegas als lucratieve vervanging van Slochteren al helemaal niet reëel. Ook hier geldt dat de winning van schaliegas een stuk duurder is. Bovendien staat het Groninger gas onder grote natuurlijke druk, waardoor er snel extra hoeveelheden gewonnen kunnen worden als het bijvoorbeeld koud is en de prijzen hoog zijn. Dat is bij de winning van schaliegas niet aan de orde.

Als de Europese Unie op termijn veel schaliegas gaat gebruiken, dan zal dat eerder uit de Verenigde Staten geïmporteerde energie zijn dan zelfgewonnen gas, verwacht Mulder. Het prijsverschil tussen de VS en Europa is nu al zo groot dat import vanuit de VS lonend is. De VS winnen zo veel schaliegas, dat president Obama heeft ingestemd met export.

geen wetgeving

De Europese Commissie regelt de winning van schaliegas in de EU niet via wetgeving, maar doet de lidstaten aanbevelingen. Dat is opvallend, want commissaris Janez Potonik (Milieu) had al een plan voor bindende wetgeving klaar liggen, zegt Europarlementariër Kathleen van Brempt. Hij heeft het onder druk van EC-voorzitter Barroso en de commissarissen Oettinger (Energie) en Tajani (Industrie) in de vuilnisbak moeten gooien.

Tegelijk was op de achtergrond sprake van vooral Britse en Poolse druk: de regeringen van beide landen geven relatief veel ruimte voor schaliegaswinning en willen dat graag zo houden.