Luister naar

IJslanders moeten het van elkaar hebben

Nieuws
REYKJAVIK - IJslanders ervaren aan den lijve hoe het is als een land van de ene op de andere dag economisch ineenstort. ,,We weten wie de schuldigen zijn, maar we kunnen ze niet pakken.''
Marloes de Koning
vrijdag 10 oktober 2008 om 09:40
IJslanders moeten het van elkaar hebben
IJslanders moeten het van elkaar hebben

Projectontwikkelaar Ymir Arthursson stapt de Landsbanki uit, zonder dat hij zaken heeft kunnen doen. Met een groep investeerders bouwt hij huizen in Zweden. De buitenlandse architecten zouden graag geld zien, nu ze dagelijks lezen dat de financiële storm IJsland weg dreigt te blazen. ,,Twee dagen geleden zei ik al tegen ze dat ik het gelijk over zou maken'', zegt hij met een spijtige lach. Hij probeert zich aan z'n woord te houden, maar geld overboeken naar het buitenland kan nu niet. Of het morgen wel kan, heeft niemand hem in het chique kantoor in de hoofdstraat van Reykjavik kunnen vertellen. ,,Niet zo goed voor mijn geloofwaardigheid bij mijn zakenpartners.''

Enig lichtpuntje is dat Arthursson de afgelopen dagen al het geld van zijn zakelijke rekeningen op privérekeningen heeft weten te zetten. De regering zegt die tegoeden te kunnen garanderen. Maar zeker is niets. Het vertrouwen van de ondernemer in het landsbestuur is nihil, omdat het toezicht op de financiële sector jarenlang heeft gefaald. ,,Stelletje idioten. Niemand neemt verantwoordelijkheid. Als je vertrouwen wilt herstellen, zal eerst iemand fouten moeten erkennen.'' In de krant 24 Uur staat een cartoon van een brandende bank. Het brandweermannetje ernaast neuriet vrolijk en betreurt dat hij niet genoeg bankbiljetten heeft om het vuur verder mee op te stoken.

Een kredietcrisis aan den lijve ondervinden is vooral leven met onzekerheid, merken de IJslanders. Geld pinnen is even niet vanzelfsprekend. Komt er überhaupt geld uit de machine en hoeveel is het waard? Zal ik vandaag euro's kopen van mijn kronen of beter morgen? De koers van de kroon ten opzichte van de euro golft gedurende de dag. Euro's zijn overal welkom als betaalmiddel, maar niemand weet tegen welke koers.

De ellende waarmee de week begon is nu het weekend nadert nog niet voorbij. Ook donderdag begon met slecht nieuws: de derde grote bank, Kaupthing, is genationaliseerd nadat de Britse regering uitsprak er niet op te vertrouwen dat het geld van Britse spaarders daar veilig was. Het maakt ingenieur Kristin Martha kwaad. ,,Als in Engeland niet zo overtrokken was gereageerd, had Kaupthing niet genationaliseerd hoeven worden.'' Zelf blijft ze kalm en wacht af. Of Rusland IJsland te hulp schiet met een lening, of de aandelenmarkten kalmeren. Haar bedrijf bouwt veel voor de overheid, die moet nu bezien of de komende jaren nog geld is voor nieuwe infrastructurele projecten. ,,Gelukkig is het karakteristiek voor ons volk dat we heel dynamisch reageren als het echt nodig is.'' Een aantal zaken heeft de prijs van vissoep verlaagd om inflatie tegen te gaan, vertelt ze. ,,Juist omdat we zo'n klein land zijn, hebben we het gevoel dat we zelf verschil kunnen maken.''

Binnen de kleine gemeenschap is voor iedereen duidelijk wie schuld heeft. Het zijn een paar families, die de afgelopen jaren massaal hebben geleend en belegd en veel te snel rijk zijn geworden. Hun namen gaan rond, want iedereen kent iedereen. Volgens de geruchten hebben ze hun biezen gepakt en zijn per privéjet met onbekende bestemming vertrokken. ,,Ik hoop dat iemand het aandurft hun bezittingen hier te bevriezen'', gromt Arthursson.

De vluchtigheid van het geld doet beseffen wat echt telt in het leven, zeggen vooral oudere IJslanders. Sommigen spreken van een nu al hechter gezinsleven. Een groep veertigers lijkt intenser te genieten van hun ochtendgymnastiek in Vesturbaejarlaug, een van de buitenbaden in de hoofdstad. De poëet van het stel leest daar om 7 uur 's ochtends een zelfgemaakt gedicht voor. Dat gaat nu al dagen over de kredietcrisis. Na de oefeningen ontspannen de spieren in een van de hete baden en wordt het nieuws doorgenomen.

De psycholoog in zwarte zwembroek heeft veel nieuwe klanten gekregen deze week. Sigrun, een roodharige lerares met sproeten praat de anderen moed in. ,,Ik heb een paar jaar geleden het huis van mijn moeder verkocht en dacht dat de opbrengst veilig was. Maandag probeerde ik het weg te halen, maar dat kon niet meer. De bank was dicht.'' Over de nabije toekomst kan ze weinig zeggen. ,,Alles is onzeker. Aardbevingen zijn we gewend, maar dit is een door mensen gemaakte natuurramp.''.

----------------------------------------------

'IJsland in de steek gelaten'

IJsland had bij verscheidene Europese landen en de Europese Centrale Bank aangeklopt voor hulp om de financiële noodsituatie waarin het land nu is beland te voorkomen. Maar niemand was bereid actie te ondernemen om het land te helpen. Dat zegt de IJslandse econoom Jon Danielsson van de Londen School of Economics.

,,Geen land is in vredestijd zo snel en zo hevig ineengestort als IJsland nu'', aldus Danielsson. De situatie, waarbij in twee weken tijd de drie grootste banken zijn genationaliseerd, had volgens hem voorkomen kunnen worden, maar er bleek niemand te zijn die het land wilde redden. Volgens Danielsson opereerden de banken in IJsland niet anders dan andere Europese banken en golden in het land dezelfde regels wat betreft toezicht. De banksector groeide de regering uiteindelijk boven het hoofd en maakte anno 2008 een onevenredig groot deel uit van de IJslandse economie. ,,Bijna ieder ander land had zijn banken kunnen redden. Maar de IJslandse banken waren veel groter dan de mogelijkheden van de regering reikten.'' Een failliet van de overheid, waarvoor de IJslandse regering eerder deze week waarschuwde, verwacht Danielsson niet. ,,De staat is bij lange na niet bankroet'', zegt de econoom.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Het is niet per se moeilijk om zonder makelaar een huis te kopen of verkopen, zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis.

Zonder makelaar een huis (ver)kopen: hoe doe je dat? 'Een makelaar is geen tovenaar'

Een huis kopen of verkopen zonder makelaar scheelt kosten. Maar het vraagt ook meer van kopers en verkopers. Hoe pak je dat aan en waar moet je op letten?

Algemeen directeur en medeoprichter van Roetz Tiemen ter Hoeven in de werkplaats in Amsterdam-Noord waar de sociale onderneming op duurzame wijze fietsen een tweede leven biedt.

Roetz bouwt hippe nieuwe fietsen door onderdelen te 'oogsten' van wegroestende wrakken

Waar veel oude of kapotte fietsen een lot op de schroothoop beschoren is, krijgen deze bij Roetz een nieuw leven. Zo repareert de sociale onderneming onder andere ov-fietsen van NS, met ‘geoogste’ onderdelen uit andere rijwielen.

Tjerk 't Lam en zijn vrouw Lydia in Plus-filiaal Bieshof in Dordrecht. Aanstaande maandag krijgt de winkel een nieuwe eigenaar. Zonder koopzondag ziet de ondernemer geen perspectief op lange termijn.

Tjerk stopt met zijn supermarkt, omdat hij niet op zondag open wil. 'Alles jaagt steeds meer door'

De christelijke ondernemer Tjerk ‘t Lam uit Dordrecht ziet geen toekomst meer voor zijn supermarkt zonder open te gaan op koopzondagen. Daarom stopt hij. Principieel was dat geen lastig besluit, zegt hij, maar emotioneel wel.

Gedupeerden met protestborden demonstreren op het terrein van verzekeraar Achmea. ‘Terugkijkend had klanten niet zo veel leed toegebracht mogen worden.’

De woekerpolis was het grootste financiële schandaal ooit. Kan zoiets weer gebeuren?

Met de laatste grote schikkingen in zicht, loopt de woekerpolisaffaire na dertig jaar ten einde. Hoe kon het ‘grootste financiële schandaal uit de Nederlandse geschiedenis’ zo ontsporen? En kan het weer gebeuren?

De architecten van Bureau B+B houden zich bezig met stedenbouw en landschapsarchitectuur.

Het Nederlandse landschap vraagt veel: duurzaam, klimaatbestendig én natuurinclusief

In een land dat worstelt met ruimtegebrek en klimaatverandering zijn de uitdagingen voor landschapsarchitecten veel complexer geworden. Bureau B+B legt de lat extra hoog. 'Als het werk af is, is het nog niet af.'

Bedrijfsterrein van chipmachinefabrikant ASML in Veldhoven.

Kabinet probeert uit alle macht de chipindustrie in Nederland te houden

Het demissionaire kabinet loopt zich het vuur uit de sloffen om de Nederlandse chipindustrie comfort te bieden. ASMI, NXP en paradepaard ASML dreigen namelijk hun koffers te pakken.