Bejaard in Roemenië: verpauperd en vergeten

Dat is echter een cijfer waar de Roemenen een moord voor zouden doen. In hun land is er nog maar 0,75 werkende per gepensioneerde.Laszlo Ferenc is bejaard, heeft een houten been en een halfzijdig verlamde vrouw die hulpbehoevend is. Maar elke morgen vertrekt deze 75-jarige Roemeen nog gewoon naar zijn werk. Hij moet wel; hun pensioen is 175 euro per maand.

Dat is ook in Roemenië niet veel. Ferenc is 45 euro kwijt aan huur, elektriciteit en gas en nog eens twintig euro aan medicijnen voor zijn invalide vrouw. Wat overblijft, 110 euro, is amper genoeg om van te leven.

En dan is Ferenc, die in Cluj woont, nog goed af. ,,Ik had veertig jaar gewerkt toen ik in 1990 met pensioen ging'', zegt hij in zijn benepen, nauwelijks verwarmde flatje. ,,Daardoor kreeg ik het maximale pensioen. Niettemin was ik gedwongen te blijven werken.''

Ferenc, die zijn hele leven sportjournalist was geweest, nam een baan aan bij een lokale krant in Brasov. Op een mistige ochtend, toen hij met de trein naar zijn werk wilde, sloeg het noodlot toe. ,,De deuren van de trein sloten terwijl ik nog niet binnen was. Ik raakte bekneld, en kwam met mijn onderlichaam tussen de rijdende trein en het perron. De datum staat voor altijd in mijn geheugen gegrift: 15 oktober 1992.''

Beide benen waren zwaargewond, en een ervan moest worden geamputeerd. Hij lag vijf maanden in het ziekenhuis. Maar hij had geen keuze: na zijn revalidatie moest hij opnieuw gaan werken. Ferenc schrijft nu voor een kleine krant in Cluj, doet sportprogramma's voor Radio-Cluj en Radio-Boekarest, en is correspondent voor de Magyar Nemzet, een krant in Boedapest. ,,Het levert zo'n honderd euro extra op, net genoeg om ons een televisie te kunnen veroorloven.''

'Rijk man'

Met 275 euro per maand is Ferenc een rijk man. Het gemiddelde pensioen in Roemenië is 2,83 miljoen lei per maand, zeventig euro. ,,Maar dat is een gemiddelde'', zegt Dolean Vasile, adjunct-directeur van de sociale dienst in de regio-Cluj. ,,Er zijn genoeg ouden van dagen die minder krijgen.''

Zelfs die zeventig euro is niet gegarandeerd. In zijn regio heeft Vasile vooralsnog geen problemen de pensioenen uit te keren. ,,Wij hebben hier op 197.000 pensioengerechtigden 210.000 werkenden die premies afdragen'', zegt hij met een grijns. ,,Maar daarmee steken wij gunstig af bij de rest van het land. In Zuid-Roemenië dreigen enorme tekorten.''

In 1989 had Roemenië negen miljoen werkenden op 2,5 miljoen gepensioneerden, bijna vier op één. Vijftien jaar later zijn er 4,3 miljoen werkenden op zes miljoen gepensioneerden, een ratio van 0,75 op één. Elke werknemer moet nu het pensioen ophoesten van meer dan één 60-plusser. Dat zou misschien nog mogelijk zijn als die werknemer 2000 euro verdiende, maar in Roemenië is het gemiddelde maandloon 150 euro.

De oorzaken van de pensioencrisis zijn duidelijk. Honderdduizenden Roemenen werken nu buiten hun land en dragen geen premies af. Honderdduizenden anderen werken zwart in eigen land en betalen evenmin premies. En de bevolking vergrijst razendsnel, omdat huwelijken door geldgebrek steeds later worden afgesloten. Tussen 1992 en 2002 daalde de bevolking van 23 tot 22 miljoen zielen.

Oplossingen liggen minder voor de hand. Polen besloot tien jaar geleden al om werknemers te verplichten een percentage van hun salaris in een particulier pensioenfonds te storten. Maar Roemenië heeft zijn bejaarden simpelweg vergeten.

De regering aarzelt nog altijd over de 'tweede pijler' onder het pensioenstelsel. Een eerste wetsvoorstel kwam dit jaar onder vuur, omdat het de afdracht alleen verplicht stelde voor beginnende werknemers. Dan zouden die pensioenfondsen pas over veertig jaar, als die werknemers met pensioen gaan, uitbetalen. Nu wordt overwogen de afdracht verplicht te stellen voor alle werknemers.

Maar waartoe de hoogmogende politici ook besluiten, voor Laszlo Ferenc en zes miljoen andere bejaarden komt het te laat.