De Hoogovens, nu ook voor al uw kunststof
IJmuiden
Het heeft veel weg van een geheime operatie. Nu Hoogovens in IJmuiden – officieel nog tot 1 april Tata Steel Nederland – een schoonheidswedstrijd wacht, wil het laten zien dat het ook een kunststofproducent is geworden. Hopelijk kan het daarmee het Zweedse SABB charmeren, dat het bedrijf van het Indiase Tata Steel wil overnemen.
De kunststoffabriek is ondergebracht onder het grootste fabrieksdak van Nederland – volgeladen met zonnepanelen – dat voorheen diende als opslagruimte voor blikstaal. Hier worden polymeren, zogenoemde pet-granulaten die bekend zijn van de bekende frisdrankflessen, gemengd tot een film. Die wordt in een dikte van nog geen 0,02 millimeter uitgesmeerd over het blikstaal dat Hoogovens wereldwijd levert aan de verpakkingsindustrie. Al 10 procent van de 1 miljoen ton aan blikstaal dat Hoogovens verkoopt, heeft inmiddels een beschermend laagje. Het voordeel is dat andere roestwerende behandelingen overbodig worden gemaakt, waardoor energie en water wordt bespaard. Daarnaast wordt de voedselveiligheid verbeterd doordat er geen BPA (bisfenol A) in voorkomt, die de menselijke hormoonhuishouding kan schaden.
babyvoeding
Dit staal met een laagje kunststoffilm heeft de merknaam Protact gekregen. En zo is in de wandelgangen ook de nieuwe productielijn in de fabriek voor verpakkingsstaal gaan heten. Simone Vooijs (47), directeur van deze divisie in IJmuiden en de nevenvestigingen van Tata in het Belgische Duffel en het Britse Trostre, is er trots op. ‘Alleen enkele Japanse staalproducenten doen het op een soortgelijke manier. In Europa zijn wij de enige’, zegt ze.
Het heeft twee jaar geduurd om het proces onder controle te krijgen. Maar de kinderziektes zijn eruit. En de vraag groeit enorm. Vooijs heeft zelf materiaalkunde gestudeerd in Delft en werkt haar hele carrière al in IJmuiden, waar ze nu als een van de vrouwelijke topmanagers de leiding heeft over 1700 mensen. En de Protact-fabriek is opvallend populair bij vrouwen. ‘De helft van de polymeertechnologen en een deel van de ploegendienst is vrouw.’
‘In Japan wordt koffie uitsluitend in blik verkocht.’
Terwijl staalfabrieken door corona in diepe problemen verkeren en hun hand ophouden bij de overheden, zijn verpakkingsstaallijnen juist volgeboekt met orders. Vooijs: ‘Er is meer vraag dan we aankunnen. Opschalen lukt niet in korte tijd. Daarnaast moet je ook vakkundig personeel opleiden. We willen graag naar een vijfde ploeg op de Protact-lijn.’
Protact vervangt in één keer meerdere behandelingen – lak, oven, schoonmaken – zodat het een enorme efficiencyslag is. Opvallend is hoe het bedrijf deze fabriek koestert. Terwijl in andere fabriekshallen het stof en de geur van de zware industrie duidelijk merkbaar zijn en her en der hoopjes schrot van versneden staal liggen, kan in de Protact-fabriek van de vloer worden gegeten. De ruimte wordt stofvrij en zelfs zoveel mogelijk bacterievrij gehouden. ‘Ja, dat moet wel. Het staal is bestemd voor het verpakken van bijvoorbeeld babyvoeding. Daar kan geen enkel risico mee worden gelopen’, zegt Vooijs.
In IJmuiden wordt al sinds begin jaren vijftig vertind blik gemaakt dat als verpakkingsstaal wordt geleverd aan de fabrikanten van drinkbussen, verfblikken, spuitbussen, conservenblikken en batterijenhulzen. Het is een van de poten waar het concern op rust. En sommige directeuren zeiden weleens dat Hoogovens niet meer had bestaan zonder blikstaal. Er waren nog weleens ingenieurs binnen het bedrijf die er hun neus voor ophaalden en zich liever bezighielden met de sexy automotive-tak die het staal maakt voor de auto- en motorenindustrie. Daar moesten onderzoekers, opgejaagd door de concurrentie, continu de nieuwste snufjes bedenken om het staal te verbeteren.
Een flink deel van het verderop gelegen onderzoekslaboratorium is nu ingericht voor onderzoek naar de verbetering van verpakkingsstaal. Want blik heeft toekomst. Zeker in coronatijd is de vraag gestegen, omdat mensen voorverpakt voedsel kopen. In het lab staan ook de glazen potten waarin bijvoorbeeld Hak zijn sperziebonen, worteltjes en appelmoes verpakt. ‘Daarvan maken we alleen het materiaal voor de draaideksels. Maar glas wordt eigenlijk alleen als groenteverpakking gebruikt in Nederland en Noorwegen. De rest van de wereld gebruikt blik. In Japan wordt ook de koffie uitsluitend in blik verkocht.’
Het belangrijkste voordeel van blik is dat het zo gemakkelijk kan worden gescheiden bij de afvalbedrijven. In Europa wordt 82,5 procent van het blik gerecycled, in Nederland is dat zelfs 96 procent. Het voordeel van de kunststoffilm is dat die bij de recycling niet hoeft te worden verwijderd.
goudkleurig
Voor de productie van de kunststoffilm staan er drie grote silo’s met pet-granulaat. In zelf ontwikkelde installaties worden die verhit, gegoten, gedroogd, gestrekt, gecontroleerd en opgerold. De klant kan kiezen voor een witte, zwarte, goudkleurige of doorzichtige film. Vervolgens wordt de kant-en-klare film op een lamineermachine op het uitgewalste staal van 0,33 millimeter dik aangebracht. Door dit laagje kleeft de inhoud niet aan de verpakking. De eerste grote klant was een Amerikaanse producent van spuitbussen voor slagroom, spuitkaas en ijstoppings.
In IJmuiden is men nog niet klaar met het verbeteren van blikstaal. In het laboratorium worden de gekste experimenten gedaan om te onderzoeken of de kwaliteit van blikstaal verder kan worden verbeterd. Daar maakt Hoogovens zelf blikjes waarin wekenlang zout water wordt verpakt. ‘Niet dat het daarvoor bedoeld is, maar de resultaten zijn bruikbaar voor het verbeteren van het verpakken van vis in blik.’ Of blikjes worden blootgesteld aan temperaturen van meer dan 100 graden Celsius. Blikjes worden ook getest op sterkte, net zoals automotivestaal.
In IJmuiden wordt ook de film geproduceerd die in het Britse Trostre wordt gebruikt. Of dat na de scheiding van het Nederlandse en Britse bedrijf zo blijft, is nog maar de vraag. Het zal nog een robbertje vechten worden, omdat verpakkingsstaal een geïntegreerd bedrijfsonderdeel is. <
