Luister naar

Humor in Haarlem, een ernstige zaak

Nieuws
Met de dubbelexpositie Humor, 101 jaar lachen om kunst tonen het Frans Hals Museum en De Hallen Haarlem humor als inspiratiebron voor kunstenaars en publiek. De lach als antwoord op de elitaire en serieuze kunstwereld en als gezonde levenshouding in een verwarrende wereld waarin presidenten en staatsmannen zich gedragen als karikaturale stripfiguren.
Arjan Glas
vrijdag 9 juni 2017 om 03:00
Wandschildering van Herr Seele in het Frans Hals Museum.
Wandschildering van Herr Seele in het Frans Hals Museum. frans hals museum, de hallen haarlem, Arjan Glas

De twee musea die in 2018 samensmelten tot één museum met twee locaties, voelen de tijdsgeest goed aan en besteden dit jaar volop aandacht aan humor in de kunst. Alles in de geest van de vrolijke schilder Frans Hals.

De tentoonstelling neemt het ontstaan van dada in 1916 als startpunt en toont de impact daarvan op de moderne kunst. De rebelse kunstbeweging ontstond als protest tegen de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog. ‘Dada was een relatief kleine beweging met een grote impact’, aldus conservator moderne kunst ­Antoon Erftemeijer. ‘Het heeft de kunst tot op vandaag beïnvloed en de weg vrijgemaakt voor het ernstig nemen van humor door kunstenaars.’ Theo van Doesberg, een van de grondleggers van De Stijl en dit jaar volop in de belangstelling met het themajaar Honderd jaar De Stijl, introduceerde de dadabeweging in Nederland. ‘De beweging bracht humor als serieuze kunst en had aandacht voor filosofische en boeddhistische elementen’, vervolgt Erftemeijer, een van de samenstellers van de tentoonstelling. Ook de tegendraadse stromingen surrealisme, popart en fluxus komen aan bod in De Hallen Haarlem met vrolijke, ontregelende werken van Nederlandse kunstenaars als Wim T. Schippers, Woody van Amen, Teun Hocks en vele anderen.

Deel twee van de tentoonstelling is in het Frans Hals Museum, een paar honderd meter verwijderd van De Hallen. Hier staan parodieën en karikaturen op bestaande kunstwerken centraal. Het zijn geestige varianten op klassieke meesterwerken van onder anderen Herr Seele, Kamagurka en Joost Swarte. Het is de wandeling van de Grote Markt naar Groot Heiligland meer dan waard.

parodie

Verspreid over de verschillende zalen komt de bezoeker minicartoons van de Vlaamse tekenaar Herr Seele op de museumwanden tegen. Zijn stripfiguur Cowboy Henk levert in strookjes van drie tekeningen commentaar op het exposeren van kunst.

Dit voorkomt een al te serieuze beschouwing van de kunstwerken. Speciaal voor deze tentoonstelling heeft Herr Seele een levensgrote en kleurrijke wandschildering gemaakt bij de trap naar de bovenverdiepingen van De Hallen. Het is een knipoog naar Frans Hals. Tijdens de perspresentatie legt hij de laatste hand aan de schildering die hij in één dag opgebracht heeft en vertelt in plezant Vlaams: ‘Humor is de vereenvoudiging van de werkelijkheid en schept daarmee een duidelijk beeld. Vaak met overdrijving. Deze wandschildering is een ode aan de schilder Frans Hals. Hij was een van de weinige schilders uit zijn tijd die lachende mensen schilderden. In zijn magistrale losse toets kun je zien dat hij plezier had in het schilderen. Deze schildering is een parodie op de schutterstukken van Hals.’

Pfft…-installatie

De moderne, hedendaagse kunstwerken in de bovenzaal ontlokken de bezoeker een glimlach en soms een inwendige schaterlach. Ongegeneerd bulderen in een stille museumzaal voelt ongepast. Toch weet kunstenaar Servaas met zijn absurde Pfft…-installatie bij de meeste bezoekers een lach te ontlokken. Een televisiescherm toont een blazende mond. Een veertje buiten het scherm lijkt hierdoor te worden weggeblazen. Leuk. Met een filosofische ondertoon. Want hoever gaat de invloed van beeldschermen op het tastbare leven? Kan virtual reality de realiteit in beweging zetten? Een hoogtepunt is ‘The dancing white man’ van ­Leonard van Munster. Een levensgroot beeld, een zelfportret van de kunstenaar, begint houterig te dansen op reggaemuziek als de bezoeker ervoor gaat staan. Het ongemak en de onkunde van de blanke man tot het maken van soepele bewegingen is herkenbaar en grappig. De achterliggende boodschap van de kunstenaar mag het publiek zelf invullen.

Dat humor in kunst verwarrend kan werken, blijkt uit het onbedoeld surrealistische incident tijdens de expositie. Een medewerker van De Hallen Haarlem heeft een kunstwerk van Bas van ­Wieringen per ongeluk overgeschilderd, melden het Haarlems Dagblad en De Telegraaf op 31 mei. De medewerker zag het kunstwerk ‘Portret of the nail behind the canvas’ voor een vlek aan. Soms is de werkelijkheid grappiger dan een tentoonstelling over humor in de kunst.

Met Humor, 101 jaar lachen om kunst brengen het Frans Hals Museum en De Hallen Haarlem een luchtige zomertentoonstelling die de bezoeker in beweging zet. Het publiek kan kwartetkaarten van kunstwerken verzamelen die verspreid over beide locaties in bakjes bij de kunstwerken hangen.

Ook ontvangt elke bezoeker de handzame catalogus. Een kleine toeslag op de entreeprijs maakt dit mogelijk. Het wordt een vrolijke zomer in Haarlem. ¦

Humor, 101 jaar lachen om kunst

T/m 10 september 2017.

De Hallen Haarlem

Frans Hals Museum

+ twee musea voor de prijs van één

+ catalogus en kwartetspel ‘gratis’

+ luchtig en divers

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Chris McCandless in de film Into The Wild (2007)

Deze bus trok velen 'into the wild'. Nu staat hij in een museum. Waarom?

Het was een van de bekendste pelgrimages van deze tijd: een levensgevaarlijke wandeling naar de bus uit ‘Into the Wild’. Nu staat het kapotte, roestige voertuig in een museum. Hoe werd het zo’n icoon?

A Hidden Life volgt de katholieke Oostenrijkse boer Franz Jägerstätter. Samen met de andere dorpsbewoners wordt hij opgeroepen voor het leger.

Deze podcasts, films en tentoonstellingen zijn de moeite waard tijdens de Stille Week

Verstilde beelden, muziek die ruimte schept, films die offers tastbaar maken, gesprekken die de ziel raken... Wat kun je luisteren, zien en beleven in de aanloop naar Pasen?

Marina Abramovic, Four Crosses: The Evil (positive), 2019 (detail).

Kunstenaar Marina Abramovic deed een halve eeuw aan hardhandig zelfonderzoek en stelde haar pijn tentoon

Messen, bloed en een poort van licht. Met video’s, sculpturen en spannende performances opent het Stedelijk Museum dit weekend zijn deuren voor kunstenaar Marina Abramovic.

Nick Cave praat in het Theater am Tanzbrunnen in Keulen over zijn boek 'Geloof, Hoop en Ravage'.

Hoe een toornende, wilde God toch lief kan hebben. Nick Cave beschrijft het als geen ander

Rouw is een geschenk, vindt Nick Cave. Het is niet de bedoeling dat je over het verdriet om de dood van een geliefde heen komt. Maar die magneet kan ook kracht geven. Hoop en hunkering. Renaissance door ravage.

Afbeelding

Gerard Timmer stopt als NOS-directeur na aantijgingen

Gerard Timmer stapt op als algemeen directeur van de NOS. Hij heeft besloten te stoppen na aantijgingen dat hij niets zou hebben gedaan tegen misstanden in zijn tijd als directeur van BNNVARA.

Door haar nieuwe show leer je cabaretière Claudia de Breij een stuk beter kennen.

Claudia de Breij zet aan het denken met voorstelling over buitenbeentjes en paradijsvogels

In haar nieuwe show schetst cabaretière Claudia de Breij zichzelf als fabriek, dealer en junkie tegelijk. Haar drug? Adrenaline. Maar diep vanbinnen is ze een introvert en wilde ze vroeger nooit afwijken van de rest.