Luister naar

Chinezenoorlog in de Binnen Bantammerstraat

Nieuws
Willem Bouwman Willem Bouwman
zaterdag 14 oktober 2017 om 03:00
In de Binnen Bantammerstraat, het hart van de Amsterdamse Chinatown, hield de Nederlandse politie een razzia.
In de Binnen Bantammerstraat, het hart van de Amsterdamse Chinatown, hield de Nederlandse politie een razzia. nd

Niet ver van het Centraal Station in Amsterdam ligt de Binnen Bantammerstraat, een smalle straat met een pizzeria, een groentewinkel en Thais restaurant. Vijftig jaar geleden zag het er anders uit. Een journalist die er op reportage ging, telde twaalf Chinese restaurants, enkele Chinezenpensions en een kapper gespecialiseerd in Chinese kapsels.

Aan de Binnen Bantammerstraat woonden veel Chinezen. De straat en de buurt eromheen werden klein China of Chinatown genoemd. De eerste Chinezen waren er rond 1900 komen wonen. Meestal waren het zeelui, die als stoker op Nederlandse schepen voeren. Chinese zeelui hadden een goede naam bij de reders. Ze werkten hard en ze waren met weinig geld tevreden. Bij een grote zeeliedenstaking in 1911 waren ze gewoon blijven werken, tot woede van de stakers. In een vakbondsblad voor zeelui werden ze ‘Oostersche langstaarten’ en ‘het gele gevaar’ genoemd.

Na de staking namen de reders nog meer Chinezen in dienst, niet alleen als stoker, maar ook als steward, olieman of kok. Een Amsterdamse scheepvaartmaatschappij, Stoomvaartmaatschappij Nederland, bood hun onderdak in de Binnen Bantammerstraat en omgeving. Al snel verschenen daar de eerste Chinese gokhuizen en cafés waar opium gesnoven werd, de zogeheten opiumkits.

In 1922 woonden er ruim zeshonderd Chinezen in en rond de Binnen Bantammerstraat. Ze leken een hechte gemeenschap, maar dat was schijn. Ze kwamen bijeen in rivaliserende, geheime genootschappen, tongs genaamd. De bekendste tong heette Bo On, waarvan de leden uit de provincie Guangdong afkomstig waren. Bo On wierf Chinese zeelui voor de scheepvaartmaatschappijen. Chinezen van een andere tong, Sam Tin, hadden het nakijken of moesten veel geld betalen om een baan aan boord te krijgen.

In 1922, toen de scheepvaart in een crisis was beland, ging dat mis. Voor het kantoor van Stoomvaartmaatschappij Nederland aan de nabijgelegen Prins Hendrikkade werd op 17 juli een Chinees doodgeschoten door een andere Chinees. Het was de vonk in het kruitvat, diezelfde middag leek er oorlog uitgebroken tussen de tongs. Groepen Chinezen belaagden elkaar met messen en revolvers. Er vielen veel gewonden en later weer een dode.

Het Nederlandse publiek begreep weinig van de ‘Tongoorlog’ en reageerde geschokt. Het Algemeen Handelsblad, de krant van de elite, eiste ‘een onverbiddelijk uitroeien dier gevaarlijke benden’. Zo is het gegaan. Drie weken later, in de vroege ochtend van 7 augustus, hield de politie een razzia in de Chinezenwijk. Bijna zeshonderd Chinezen werden bijeengedreven op het terrein van Stoomvaartmaatschappij Nederland. Uit de 377 Chinezen die geen verblijfsvergunning bezaten, werden 170 sterke, gezonde mannen geselecteerd, die als ‘arbeidsreservisten’ in Nederland mochten blijven. De resterende zieken, zwakken en ouderen werden naar het stoomschip Ambon geleid, dat hen onder toezicht van twintig mariniers terug naar China bracht. ?

wat

de Binnen Bantammerstraat

waar

vlak bij het Centraal Station in Amsterdam

waarom

in 1922 brak er oorlog uit tussen de Chinezen in de Binnen Bantammerstraat en omgeving, de Tongoorlog

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Chris McCandless in de film Into The Wild (2007)

Deze bus trok velen 'into the wild'. Nu staat hij in een museum. Waarom?

Het was een van de bekendste pelgrimages van deze tijd: een levensgevaarlijke wandeling naar de bus uit ‘Into the Wild’. Nu staat het kapotte, roestige voertuig in een museum. Hoe werd het zo’n icoon?

A Hidden Life volgt de katholieke Oostenrijkse boer Franz Jägerstätter. Samen met de andere dorpsbewoners wordt hij opgeroepen voor het leger.

Deze podcasts, films en tentoonstellingen zijn de moeite waard tijdens de Stille Week

Verstilde beelden, muziek die ruimte schept, films die offers tastbaar maken, gesprekken die de ziel raken... Wat kun je luisteren, zien en beleven in de aanloop naar Pasen?

Marina Abramovic, Four Crosses: The Evil (positive), 2019 (detail).

Kunstenaar Marina Abramovic deed een halve eeuw aan hardhandig zelfonderzoek en stelde haar pijn tentoon

Messen, bloed en een poort van licht. Met video’s, sculpturen en spannende performances opent het Stedelijk Museum dit weekend zijn deuren voor kunstenaar Marina Abramovic.

Nick Cave praat in het Theater am Tanzbrunnen in Keulen over zijn boek 'Geloof, Hoop en Ravage'.

Hoe een toornende, wilde God toch lief kan hebben. Nick Cave beschrijft het als geen ander

Rouw is een geschenk, vindt Nick Cave. Het is niet de bedoeling dat je over het verdriet om de dood van een geliefde heen komt. Maar die magneet kan ook kracht geven. Hoop en hunkering. Renaissance door ravage.

Afbeelding

Gerard Timmer stopt als NOS-directeur na aantijgingen

Gerard Timmer stapt op als algemeen directeur van de NOS. Hij heeft besloten te stoppen na aantijgingen dat hij niets zou hebben gedaan tegen misstanden in zijn tijd als directeur van BNNVARA.

Door haar nieuwe show leer je cabaretière Claudia de Breij een stuk beter kennen.

Claudia de Breij zet aan het denken met voorstelling over buitenbeentjes en paradijsvogels

In haar nieuwe show schetst cabaretière Claudia de Breij zichzelf als fabriek, dealer en junkie tegelijk. Haar drug? Adrenaline. Maar diep vanbinnen is ze een introvert en wilde ze vroeger nooit afwijken van de rest.