De MKZ-zaak laat zien: het is nog niet over en uit
De hoogste rechter heeft gesproken. De preventieve ruiming in 2002 van 60.000 dieren, in en om Kootwijkerbroek, was rechtmatig.
Bijna twintig jaar na die fel omstreden ruiming, vanwege een uitbraak van het besmettelijke mond-en-klauwzeer (MKZ), stelt het College van Beroep voor het bedrijfsleven de overheid in het gelijk. Toenmalig minister Laurens Jan Brinkhorst mocht het rundvee op 247 bedrijven doden om te voorkomen dat de ziekte zich verder zou verspreiden. De twijfel óf er wel MKZ was aangetroffen in het dorp, is door deze rechter uitputtend onderzocht. Een commissie van deskundigen ontdekte dat er bij het laboratorium in Lelystad het een en ander is misgegaan. Voor de boeren in Kootwijkerbroek en voor Lau Jansen van de Stichting Onderzoek MKZ was dat altijd al reden te twijfelen aan een uitbraak van MKZ.
Aan die twijfel maakt de rechter een eind. Ondanks onzorgvuldigheden heeft het laboratorium in Lelystad terecht geconcludeerd dat er sprake was van een MKZ-uitbraak. Op basis van die conclusie kon minister Brinkhorst niet anders dan opdracht geven, conform Europese afspraken, om tot ruiming van de 60.000 dieren over te gaan.
Dat besluit leidde tot emotionele uitbarstingen en een ongekende volkswoede tegen ambtenaren die dat bevel moesten uitvoeren. Normaal gesproken is met het vonnis van de rechter de zaak afgedaan. Zoals ‘rijdende rechter’ John Reid op kordate wijze zijn laptop dichtklapt en wegbeent nadat hij heeft geoordeeld: ‘En daarmee is de zaak gesloten.’
In deze beladen MKZ-zaak zijn de emoties zo hoog opgelopen en zijn de wonden zo diep dat het te simpel is te stellen dat het nu over en uit is. Lau Jansen zei dat juridisch gezien er een streep door de zaak is gezet, maar dat ‘het rechtsgevoel in Kootwijkerbroek ernstig is aangetast’.
Oud-minister Brinkhorst was vorige week eindelijk zover dat hij erkende dat hij in het bestrijden van de MKZ-crisis weinig empathie had laten zien. Zijn ambtsopvolger, Carola Schouten, laat zien dat ze uit ander hout is gesneden. Zij gaat binnenkort naar de veehouders in Kootwijkerbroek om hun verhalen aan te horen. Ook wil de minister dat de overheid lering trekt uit het rechterlijk vonnis.
Zo wil Schouten dat de werkwijze van het laboratorium nog eens onafhankelijk wordt getoetst. Met die houding laat ze zien dat de overheid weliswaar de zwaardmacht heeft, maar óók fouten kan maken. Het kan het begin zijn van het broodnodige herstel van vertrouwen tussen de overheid en een zwaar getroffen gemeenschap.
de mening van het Nederlands Dagblad