Column: Grensoverschrijdend
Keith Bakker met zijn Amerikaanse accent … Ooit vond ik hem best geweldig. Hij was zo zichzelf, zo geaard, dacht ik als hij voor tv was. Hij kon ook mooi praten over het christelijke geloof en trad op als de wijze pedagoog tegenover moeilijk opvoedbare pubers. Maar toen werd hij veroordeeld, voor seksueel misbruik als hulpverlener van zijn verslavingskliniek. Het was weer een les in relativering. Wat iemand van zichzelf etaleert, of wat van iemand naar buiten komt, is nóóit het hele verhaal. Dat geldt trouwens bij positieve én negatieve beeldvorming.
Deze week figureerde Keith Bakker plots weer op tv, in de documentaire Jolene. Jolene is een jonge Amsterdamse vrouw met veel chaos en geweld in haar leven, en met een ontwapenende kracht om zich erdoorheen te slaan. Jolene zag in Keith Bakker, haar ex-stiefvader, de enige vaderfiguur in haar leven. Maar toen ze hem nodig had, besteedde hij geen aandacht meer aan haar, terwijl hij wél de geweldige tv-opvoeder uithing. Zo bleek in deze documentaire opnieuw hoe misleidend televisie kan zijn.
Keith Bakker blikte terug op die tijd, daartoe gedwongen door Jolene. Hij zei, afgezien van zijn gevloek, nuttige dingen. En de psychologische inzichten die hij debiteerde, waren misschien de ‘spijker op zijn kop’, zoals Pauw zei in zijn talkshow. Maar ik kon er niet meer in geloven. Bakkers analyses klonken mij nu in de oren als veilige bezweringsformules.
Bill Hybels, de beroemde voorganger van Willow Creek nabij Chicago, is ook van zijn voetstuk gevallen. Klachten jegens hem over grensoverschrijdend gedrag krijgen althans steeds bredere steun. Ooit ben ik voor het Nederlands Dagblad naar een conferentie in zijn kerk geweest. Uit de halve wereld waren kerkelijk werkers toegestroomd, om van Hybels te leren hoe een kerk aantrekkelijker kon worden.
Hybels was de celebrity. Je kon hem niet even aanschieten. Na een toespraak verdween hij schielijk, beschermd door een kring van medewerkers. Best begrijpelijk voor iemand die een gehoor van duizenden had kunnen kweken. Dan is het ondoenlijk je door iedereen te laten aanschieten. Dan ga jíj bepalen hoe en met wie je in contact treedt.
Het zijn sterke schouders die deze macht kunnen dragen. Hybels leek het te kunnen. Daarom is het schokkend dat nu, na al die jaren, toch naar buiten komt dat hij mogelijk grenzen heeft overschreden in ontmoetingen met vrouwen.
Een bekende reactie is dan: een (mannelijke) pastor moet ook nooit alleen met een vrouw in een afgesloten kamer gaan zitten – Billy Graham deed dat ook niet. Het stoort me. Het een-op-eengesprek wordt zo bij voorbaat in een onbetamelijk spanningsveld gezet (zoals dat onder moslims al met oogcontact tussen een man en een vrouw kan gebeuren).
Wat goed was voor Billy Graham, is nog niet goed voor iedereen en voor alle tijden en plaatsen. Het gaat er uiteindelijk om wat de gesprekspartners van een een-op-eengesprek maken. Als de pastor zichzelf of de ander daarin niet kan vertrouwen, moet hij zo’n gesprek niet aangaan. Ik heb daarom in deze discussie getwitterd naar Amerikaanse christenen: Goddank zijn er pastors die een-op-eengesprekken durven aangaan en zich daarbij betrouwbaar tonen.
