Paus bidt voor verzoening in verdeeld Colombia
Bogotá
‘Het bezoek van de paus kon niet op een beter moment komen’, zegt Sergio Jaramillo tegen journalisten. Jaramillo leidde namens de Colombiaanse regering de vredesonderhandelingen met de linkse guerrillabeweging FARC. Het in augustus 2016 bereikte akkoord maakte een eind aan een gewapend conflict dat meer dan vijftig jaar duurde en aan 260.000 Colombianen het leven kostte. Afgelopen juni leverde de FARC alle wapens. Inmiddels is de beweging zich inmiddels aan het omvormen tot een linkse politieke partij. Volgens Jaramillo heeft de kerk een ‘extreem belangrijke rol gespeeld’. Toen de bevolking zich in een referendum moest uitspreken over het bereikte vredesakkoord, weigerden de bisschoppen op te roepen het akkoord actief te steunen.
eerste stap
De politieke verwarring die ontstond doordat de meerderheid van de bevolking het akkoord afwees (alvorens het door de politiek twee maanden later alsnog werd vlot getrokken), maakte de bisschoppen volgens Jaramillo nog huiveriger. Van de Colombianen is 93 procent rooms-katholiek. Jaramillo hoopt dan ook dat de paus tijdens zijn bezoek, dat vandaag begint, de kerk van Colombia ertoe zal bewegen, zich weer steviger voor de vrede in het land in te zetten. Het officiële thema van de reis is ‘Demos el primer paso’ (Laten we de eerste stap zetten).
De steun van de kerk is nodig, omdat sommige ex-rebellen zich inmiddels kritisch uitlaten over de traagheid waarmee de regering volgens hen het akkoord in daden omzet. En ook elders is er weerstand.
Allereerst is er de wroeging: veel Colombianen vinden het moeilijk een streep te zetten onder de strijd nadat zo velen het leven hebben gelaten. Verder wordt er door delen van de Colombiaanse samenleving ook goed aan de burgeroorlog verdiend. Opiniepeilingen laten zien dat ongeveer de helft van de bevolking het vredesakkoord steunt.
gebedsontmoeting
In december 2016 ontving paus Franciscus minister-president Manuel Santos in het Vaticaan, samen met diens conservatieve voorganger Alvaro Uribe, die met zijn harde hand de vrede niet voor elkaar had weten te boksen. Santos was ooit de gedoodverfde opvolger van Uribe, maar maakte uiteindelijk een politieke ommezwaai.
Franciscus zal in totaal twaalf toespraken houden. Het belangrijkste zal de grote ‘gebedsontmoeting voor nationale verzoening’ zijn, waaraan ook voormalige FARC-leden zullen deelnemen. Voor de paus is de grootste uitdaging om zowel recht te kunnen doen aan de slachtoffers als op te roepen tot vergeving en verzoening.
Kardinaal Rubén Salazar Gómez, de aartsbisschop van Bogotá, verwacht veel van het pausbezoek. Volgens hem is in het land langzamerhand het ‘sociale bewustzijn gegroeid dat we een diepverankerde sociale gerechtigheid nodig hebben’. Daartoe is volgens de bisschop echter ‘een mentaliteitsverandering nodig, opdat we inclusiever, toleranter, solidairer en broederlijker worden’. En hij besluit: ‘Ik hoop dan ook dat de boodschap van Franciscus het Colombiaanse volk diep zal raken.’
Want dat is wellicht wel de belangrijkste boodschap die Franciscus de 48 miljoen Colombianen zal willen geven: de burgeroorlog is niet slechts een probleem, maar heeft een diepere oorzaak, namelijk armoede en sociale ongelijkheid. Oorlog en vrede hebben voor Franciscus altijd ook een sociaal en economisch aspect. En dat allemaal vlak voor de volgende verkiezingen, in het voorjaar van 2018. <