Luister naar

De feiten: Indonesië zoekt een nieuwe hoofdstad. Deze landen hebben daarmee al ervaring

Nieuws
Indonesië is op zoek naar een nieuwe hoofdstad. Jakarta heeft zijn beste tijd gehad, vindt de regering. Maar wat is eigenlijk het nut van zo’n verhuizing? En hoe kies je een nieuwe hoofdstad uit? Een reeks landen heeft daar al ervaring mee.
zaterdag 25 mei 2019 om 03:00 aangepast 20:18
De Indonesische metropool Jakarta is aan het zinken.
De Indonesische metropool Jakarta is aan het zinken. anp, afp en istock

Jakarta stroomt geregeld over

De Indonesische president Joko Widodo zei vorige maand dat hij af wil van Jakarta als hoofdstad. De metropool is sinds de onafhankelijkheid van Indonesië (1949) de hoofdstad van het Aziatische land. Al tientallen jaren wordt er gesproken over een alternatief. Het wordt veel te druk in Jakarta, vindt de regering. Er wonen inmiddels meer dan 30 miljoen mensen. Java, het eiland waar de hoofdstad zich bevindt, telt in totaal 140 miljoen inwoners. Dat is meer dan de helft van het totale aantal inwoners van Indonesië.

Minister Bambang Brodjonegoro (Planning) maakt zich zorgen over de economie van het land, aangezien het drukke verkeer in Jakarta zijn tol eist. De metropool is zelfs aan het zinken. De stad overstroomt zo nu en dan, omdat Jakarta meer grondwater oppompt dan er wordt aangevuld.

Een nieuwe hoofdstad is nog niet aangewezen. Er wordt gedacht aan Palangka Raya, een stad op het eiland Borneo, groter dan Java. Daar is het risico op aardbevingen en vulkaanuitbarstingen kleiner. Hoeveel de verhuizing zal kosten, is nog onduidelijk. Het ministerie van Financiën is gevraagd een kostenplaatje te maken. Het kan nog wel even duren voordat er een nieuwe hoofdstad is gekozen: misschien nog wel tien jaar.

de kunstmatige stad Brasília

De Braziliaanse regering riep in 1960 de gloednieuwe stad Brasília uit als nieuwe hoofdstad, die in enkele jaren uit de grond is gestampt. Voorheen was dat kustplaats Rio de Janeiro. Een belangrijke reden om de hoofdstad te verplaatsen naar het binnenland, was het op gang brengen van de economie op het toen nog onderontwikkelde platteland. Het was er dunbevolkt en er was gebrek aan infrastructuur. Door de bouw van Brasília werden meer banen gecreëerd, onder meer voor het aanleggen van nieuwe wegen.

De hoofdstad zou bovendien in het binnenland beter beschermd zijn tegen indringers. Rio de Janeiro, gelegen aan de Baai van Guanabara, was namelijk een makkelijk doelwit bij aanvallen (over zee). Daarnaast zou een hoofdstad in het midden van het land symbool staan voor de eenheid van Brazilië.

In 1957 werd een wedstrijd gehouden voor architecten. Zij konden een eigen ontwerp van de nieuwe stad Brasília insturen. De modernistische architect Lúcio Costa kwam als winnaar uit de bus. Hoewel er slechts een paar schetsen waren van zijn eenvoudige ontwerp, moest Brasília vervolgens binnen drie jaar worden gebouwd.

De voorganger van Rio de Janeiro was Salvador, hoofdstad van 1534 tot 1763, in het noordoosten van Brazilië. In de koloniale tijd waren er in dat gebied suikerplantages voor de suikerhandel, die toen de economie in het land draaiende hield. Vanwege de goudkoorts besloot Brazilië destijds de hoofdstad te verplaatsen naar Rio de Janeiro, waar goudmijnen waren.

sterke aanwezigheid van het leger in Naypyidaw

Myanmar, voorheen Birma, riep in 2005 Naypyidaw uit als nieuwe hoofdstad. Volgens de officiële verklaring van de regering zou de oude hoofdstad Rangoon, een stad in het zuiden, te druk en te dichtbevolkt zijn geraakt. In de toekomst zou er geen ruimte zijn om uit te breiden. Naypyidaw is dus onder andere gekozen om de centrale ligging. Met de verhuizing zou het binnenland zich beter kunnen ontwikkelen. De regering probeert wegens overbevolking in het zuiden mensen naar het binnenland te lokken. In tegenstelling tot Rangoon heeft Naypyidaw een schone lucht, omdat er veel minder verkeer is. Er is ook meer kans op een baan.

Sommige westerse diplomaten dachten dat Myanmar met de verplaatsing van de hoofdstad vooral buitenlandse aanvallen wilde voorkomen, omdat Rangoon, net als Lagos en Rio de Janeiro, kwetsbaar is voor amfibische oorlogvoering.

Tegelijkertijd is het voor Myanmar, dat door velen wordt gezien als een dictatuur, belangrijk dat er in de nieuwe hoofdstad meer controle is op minderheden zoals Shan, ­Kayah en Karen. Die hebben sinds de onafhankelijkheid in 1948 gevochten tegen de regering.

De sterkere aanwezigheid van het leger en overheidsgebouwen in Naypyidaw zouden onrust in omliggende regio’s kunnen tegengaan. Naypyidaw is bovendien een makkelijk te bewaken stad. Anders dan Rangoon bestaat de nieuwe hoofdstad vooral uit brede straten, die meer overzicht bieden. Rangoon heeft voornamelijk smalle straten met diverse vluchtroutes.

van Bonn naar Berlijn

Ruim 300.000 inwoners heeft Bonn, tegenover 3,5 miljoen voor Berlijn. En toch was het wat provinciale Bonn ruim veertig jaar lang de hoofdstad van Duitsland. Berlijn was dat sinds 1871, maar na de naoorlogse deling van Duitsland werd Bonn in 1949 de hoofdstad van de Bondsrepubliek Duitsland, in de volksmond West-Duitsland genoemd.

Berlijn, dat als enclave in Oost-Duitsland (DDR) lag, werd opgedeeld in een oostelijk en westelijk deel. Oost-Berlijn werd de hoofdstad van de DDR. Het communistische bestuur van de DDR bouwde het verwoeste stadsdeel naar eigen inzicht op en veel monumentale gebouwen werden definitief door marxistische betonbouw overwoekerd.

De West-Duitse regering maakte van Bonn, aan de oevers van de Rijn, het nieuwe regeringscentrum, vol ministeries en andere overheidsinstanties. Desondanks kreeg het de veelzeggende bijnaam Bundesdorf.

Na de val van de Muur werd Berlijn in 1990 de hoofdstad van het nieuwe Duitsland. Bonn bleef nog even de regeringszetel, maar verloor in 1999 ook deze status. Berlijn bloeit sindsdien als nooit tevoren. Bonn hobbelt daar achteraan, maar heeft wel het Kunstmuseum Bonn en de Kunst- und Austellungshalle der Bundesrepublik Deutschland op zijn grondgebied. Nu promoot de stad zich als kunsthoofdstad van Duitsland.

Abuja als neutraal gebied

In 1991 nam Abuja het stokje over van Lagos: de Afrikaanse stad werd uitgeroepen als nieuwe hoofdstad van Nigeria. Kustplaats Lagos werd in 1914 hoofdstad van het land, omdat de Britse koloniale heerser toen veel gebruikmaakte van de zeeroute. Hoewel Lagos zich in een hoog tempo ontwikkelde, wilde de Nigeriaanse regering later een centrale locatie in het land vinden als alternatief. De stad werd namelijk overvol en was wegens de zuidelijke ligging moeilijk uit te breiden. Abuja heeft daar meer plek voor, omdat de stad midden in het Afrikaanse land ligt.

Er was een burgeroorlog gaande en omwille van de veiligheid was het beter om Abuja als hoofdstad aan te stellen. Lagos is net als Rio de Janeiro een kustplaats, en daarom vatbaar voor luchtaanvallen.

De verhuizing had ook te maken met etnische politiek. Toen Lagos nog de hoofdstad van Nigeria was, eiste de Yoruba-gemeenschap het gebied op. Er moest een nederzetting komen als compensatie voor de etnische groep, om de hoofdstad onafhankelijk te houden. Abuja was daarentegen een dunbevolkt en neutraal gebied, waar geen enkele etnische groep rechten had om het gebied op te eisen. De hoofdstad is nu van iedereen, is de gedachte.

minder Russische uitstraling voor Noersoeltan

De huidige hoofdstad van Kazachstan heeft verschillende namen gehad: Astana, Akmolinsk, Tselinograd en Akmola. Astana werd afgelopen maart omgedoopt tot Noersoeltan, ter ere van de voormalige president Noersoeltan Nazarbayev die toen onverwachts aftrad.

De hoofdstad van Kazachstan werd in 1994 verplaatst van Almaty naar Astana (nu dus Noersoeltan). Geografisch gezien is dat een gunstige plek voor een hoofdstad, omdat Noersoeltan midden in Kazachstan ligt. Almaty, een stad die geografisch gezien dicht bij China ligt, is voor velen moeilijker bereikbaar.

Het land werd in 1991 onafhankelijk na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Nazarbayev

liet het toenmalige Akmola ombouwen tot een nieuwe, moderne hoofdstad, dat symbool staat voor een nieuw begin voor Kazachstan. Noersoeltan kreeg, anders dan Almaty, een minder Russische uitstraling. Daarmee wil Kazachstan aan de buitenwereld laten zien dat het onafhankelijk en anders is dan de meeste voormalige Sovjetlanden.

De verplaatsing van de hoofdstad had volgens sommigen behalve met de rijke landbouwgrond en natuurlijke bronnen, ook te maken met controle op de grote Russische minderheid in het noorden. Kazachen in het noorden zouden vervreemd zijn geraakt van hun oorspronkelijke identiteit, en gerussificeerd zijn. Volgens deskundigen is de stad in korte tijd uitgegroeid tot een moderne hoofdstad, die de Kazachse identiteit van het land heeft versterkt. De verplaatsing van de hoofdstad wordt onder andere daardoor gezien als een van de belangrijkste hervormingen en overwinningen van het land.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Amit Soussana op 29 januari kort na haar vrijlating door Hamas.

Ex-gijzelaar Hamas vertelt over seksueel misbruik tijdens 55 dagen van gevangenschap in Gaza

Voor het eerst heeft een vrijgelaten Israëlische gijzelaar openlijk verteld over seksueel geweld gepleegd door Hamas tijdens haar gevangenschap. Amit Soussana zegt onder meer seksueel te zijn misbruikt door haar bewaker.

Demonstranten dinsdagavond in Boedapest. Dit is de tweede keer dit jaar dat Hongaren in groten getale de straat opgaan.

Duizenden Hongaren de straat op om gelekt telefoongesprek in corruptieschandaal

Duizenden Hongaren hebben dinsdagavond gedemonstreerd tegen de regering. Aanleiding voor het spontane protest is een gelekt telefoongesprek, over hoe kabinetsmedewerkers een corruptieonderzoek hebben geprobeerd te dwarsbomen.

In Texas en Kansas vroegen veeboeren zich af waarom sommige van hun koeien ziek zijn: ze eten slecht, geven minder melk en hebben soms koorts en diarree.

Koeien en geiten in Amerika besmet met H5N1: gevreesde vogelgriep rukt weer iets verder op. Vijf vragen

Epidemiologen zijn zeer ongerust nu het vogelgriepvirus H5N1 in Amerika koeien en geiten heeft besmet en ze ziek lijkt te maken. Tegelijkertijd waarschuwen kenners voor overhaaste conclusies. Vijf vragen over dit virus.

Demissionair minister-president Mark Rutte krijgt een rondleiding door de wijk Dashilar tijdens een werkbezoek aan Volksrepubliek China.

Premier Rutte in zijn element op bezoek bij 'goede vriend China': 'Oekraïne was voor mij onderwerp nummer 1'

Oekraïne en de handelsrelaties, dat zijn de belangrijkste thema’s bij Ruttes bezoek aan China. Het meest was hij op dreef op de universiteit. Maar het is de vraag of zijn verhaal indruk heeft gemaakt op de Chinese overheid.

Sinds de trekkerdemonstraties van begin dit jaar wordt de ene na de andere maatregel ingetrokken of verwaterd.

Onder druk van boeren sneuvelt ene na andere groene ambitie van de Europese Unie

Na Europabrede boerenprotesten is de Europese groene revolutie tot stilstand gekomen en deels zelfs teruggedraaid. De gevolgen voor klimaat en milieu zijn aanzienlijk, en het einde van de contrarevolutie is nog lang niet in zicht.

Een van de verdachten van het bloedbad in de Crocus City Hall in Moskou wordt de rechtszaal in gebracht.

Onder Poetin is het taboe op martelen verdwenen, blijkt na het bloedbad in Moskou

‘Prima kerels!’, prees Dmitri Medvedev de agenten die vier verdachten van de terreuraanslag in Moskou oppakten. Maar de huidig ondervoorzitter van de Russische veiligheidsraad sprak met geen woord over de heftig toegetakelde verdachten.