De geheime adviesbrieven van prins Charles
Charles, de oudste zoon van de Engelse koningin Elizabeth II, is sinds 1952 de vermoedelijke troonopvolger, het officiële woord voor wat in de omgangstaal kroonprins heet. In de geschiedenis van de Engelse monarchie zijn er vele kroonprinsen geweest, maar geen van hen heeft zo lang moeten wachten tot hij koning werd, als Charles. Wachten is trouwens niet het officiële woord. In hof- en regeringskringen spreekt men van preparation for kingship, voorbereiding op het koningschap.
Preparation for kingship betekent wel iets. Tot de voorbereiding op het koningschap hoort dat Charles brieven met adviezen en aansporingen mag sturen naar ministers. En die brieven zijn geheim.
publicatie afdwingen
De hoofdredacteur van het dagblad The Guardian vindt dat spijtig, want hij had aan aantal van die brieven willen publiceren. Met een beroep op een wet die het bestuur zichtbaar moet maken voor het publiek, de Freedom of Information Act, probeerde hij publicatie af te dwingen. Het werd een lange rechtsgang, die afgelopen dinsdag uitliep op een veto van procureur-generaal Dominic Grieve.
Grieve liet wel merken dat de brieven interessant zijn voor The Guardian en andere media. Hij noemde de brieven bijzonder openhartig, ze tonen de diepste overtuigingen en inzichten van de prins. Juist daarom moeten ze geheim blijven, oordeelde Grieve. The Guardian vindt dat een onredelijk argument. Omdat de brieven zo veelzeggend zijn, mogen ze niet geheim blijven en moeten ze openbaar worden gemaakt. The Guardian gaat daarom in beroep bij een hogere rechtsinstantie, de High Court.
koninklijke doofpot
Achter dit meningsverschil schuilt een verschil van inzicht over de rechten en de kwaliteiten van prins Charles. In een commentaar over het veto betoogt The Guardian dat Charles kennelijk het recht heeft om koninklijke zaken in de doofpot te stoppen. Met de voorbereiding op het koningschap heeft het niets te maken, schrijft de krant.
Preparation for kingship is een uitgevonden traditie, die wel middeleeuws klinkt maar niet door het verleden gerechtvaardigd wordt. Het is een vorm van bedrog, bedoeld om de prins uit de wind te houden. Voor The Guardian betekent preparation for kingship vooral dat de prins het recht heeft om dwaze brieven naar ministers te sturen.
steenpuist
Of de brieven dwaas zijn, kan The Guardian niet weten, maar een vermoeden van de inhoud is er wel. Charles heeft geregeld zijn mening gegeven over zaken die hem ter harte gaan, zoals de moderne architectuur, die hij verschrikkelijk vindt, en de natuur, die beter beschermd moet worden. Roemrucht werd zijn oordeel over de uitbreiding van een befaamd Londens museum, de National Gallery: een monsterachtige steenpuist op het gezicht van een geliefde vriend. Charles heeft vaak reclame gemaakt voor alternatieve geneeswijzen, waaronder homeopathie, en vindt dat die in het ziekenfonds moeten worden opgenomen. Artsen hebben hem dat kwalijk genomen.
De prins is verder beschermheer of president van vele liefdadigheidsinstellingen en stichtingen die zich inzetten voor het behoud en beheer van oude gebouwen en landschapsschoon.
black spiders
Charles vindt het belangrijk dat zijn inzichten door bewindslieden worden overgenomen en daarom stuurt hij hen geregeld brieven. Op de ministeries zijn ze een bekend verschijnsel, te herkennen aan het onregelmatige handschrift waarin ze geschreven zijn, alsof er een colonne zwarte spinnen over het papier marcheert. Onder elkaar spreken de ministers van black spider memos.
Charles heeft vele medewerkers, die ook brieven schrijven aan politici. Sommige van die brieven zijn door The Guardian achterhaald en openbaar gemaakt. Daaruit blijkt dat de medewerkers van Charles de diensten en inzichten van hun baas bekendheid willen geven. Zij zijn aan het lobbyen.
neutraliteit
Waarschijnlijk dienden de brieven van prins Charles hetzelfde doel. Dat kan worden afgeleid uit een andere argument van de procureur-generaal Grieve om de brieven niet te publiceren. Het kwam er op neer dat de regering geen zin meer had om met de prins te corresponderen als de brieven bekend werden gemaakt, omdat ze over publieke zaken gingen. Voor wie het nog niet begreep, voegde Grieve eraan toe dat de politieke neutraliteit van de prins werd ondermijnd.
In het slechtste geval beslist de hoogste rechter dat de brieven wel worden gepubliceerd en blijkt dat de prins zijn functie voor persoonlijke belangen heeft gebruikt. Veel treuriger kunnen zestig jaren preparation for kingship niet eindigen.