Luister naar

‘Bosniërs moeten zich als Europeanen gedragen’

Nieuws
De Europese Unie heeft haast met uitbreiding. Maar Bosnië-Herzegovina doet rustig aan. ‘Het EU-optimisme neemt steeds verder af.’
Marjolein Koster
woensdag 28 februari 2018 om 03:00
Een voorbijgangster geeft een paar muntjes aan een bedelaar in Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina.
Een voorbijgangster geeft een paar muntjes aan een bedelaar in Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina. Marjolein Koster

Sarajevo

Begin februari gaf de Europese Commissie aan positief te staan tegenover uitbreiding van de Europese Unie naar de westelijke Balkan. Afgelopen zondag noemde commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zelfs 2025 als mogelijke toetredingsdatum voor alle zes de kandidaat-landen. Als ze aan de voorwaarden voldoen natuurlijk; dat is in Bosnië-Herzegovina de komende jaren erg onwaarschijnlijk.

‘Gebaseerd op de ervaringen tot nu toe zou ik zeggen dat dat niet realistisch is’, zegt Darko Pandurevic. Namens een coalitie van verscheidene organisaties controleert hij het proces van het EU-lidmaatschap van Bosnië-Herzegovina. ‘We hebben nog niet eens de onderhandelingen geopend. Onze buurlanden zijn daar al jaren mee bezig. Alles is tot nu toe in een langzaam tempo gegaan en dat zal zo doorgaan. Het is wel een goed signaal voor ons land, want we merken dat het EU-optimisme steeds minder wordt.’

Woensdag bracht Juncker een bezoek aan Bosnië-Herzegovina om te praten over het mogelijke lidmaatschap van de Europese Unie én om de vragenlijst in ontvangst te ­nemen. Dat is een document van 20.000 pagina’s met allerlei informatie over de huidige situatie van het land. Ze dient als startpunt voor de onderhandelingen. De EU heeft ruim een jaar op de antwoorden moeten wachten. Ter vergelijking: de andere landen op de westelijke Balkan deden daar anderhalf tot vier maanden over.

Volgens Marina Kavaz Sirucic van het Directoraat voor Europese Integratie is het onzin om Bosnië-Herzegovina met zijn buurlanden te vergelijken. ‘Ons politieke systeem is extreem complex. Als je in Servië vraagt hoeveel scholen er zijn, dan krijg je antwoord van één instituut. In Bosnië-Herzegovina zijn er dertien instituten die hierover zeggenschap hebben.’

onenigheid

Dit politieke systeem is een direct gevolg van het Verdrag van Dayton, dat in 1995 een einde maakte aan de oorlog. Sindsdien is Bosnië-Herzegovina opgedeeld in twee entiteiten: de Servische Republiek en de Federatie van Bosnië en Herzegovina, die weer opgedeeld is in kantons met redelijke autonomie op het gebied van bepaalde onderwerpen.

Niet alleen het politieke systeem zelf zorgde voor vertraging, er is ook onderlinge onenigheid. Bijvoorbeeld over de volkstelling. De Servische Republiek in Bosnië is het niet eens met de methode die internationaal gebruikt wordt en heeft haar eigen naoorlogse volkstelling.

‘Het klinkt vast vreemd voor buitenstaanders. Je telt gewoon hoeveel mensen er in je land wonen, maar het is Bosnië gelukt er een politieke kwestie van te maken’, zegt Pandurevic. Waarschijnlijk heeft Juncker twee verschillende versies overhandigd gekregen.

Er was ook onenigheid over de taal van het document. Bosnië-Herzegovina heeft officieel drie talen: Bosnisch, Kroatisch en Servisch. Alle officiële documenten moeten in die drie talen vertaald worden. Bovendien was de Servische Republiek het niet eens met de benaming Bosnisch, omdat het volgens haar zou lijken alsof dat de nationale taal van het land is. Zij verlangen dat de term ­Bosniaks gebruikt wordt.

‘Het is inderdaad een heet hangijzer, maar het zal nu verder niet voor problemen zorgen bij het overhandigen van de vragenlijst aan Juncker’, verzekert Kavaz Sirucic. Het gevolg is wel dat het document veel groter is uitgevallen dan in andere landen. ‘We zullen zien hoe de Europese Unie hierop reageert. Onze talen zijn bijna identiek en eigenlijk staan alle antwoorden er gewoon drie keer in. Het geeft wel een goed beeld van de situatie in ons land’, zegt Pandurevic lachend.

gedeeld

De situatie in Bosnië-Herzegovina wordt ook duidelijk doordat Juncker niet met één, maar met drie presidenten aan tafel zat. In de grondwet is namelijk vastgelegd dat het presidentschap gedeeld wordt door een Bosniak, een Kroaat en een Serviër die elk hun eigen etniciteit vertegenwoordigen. Daarnaast is het stemrecht gelimiteerd tot de plaats waar je woont. Deze discriminerende elementen in de grondwet zijn misschien wel het grootste obstakel voor Bosnië-Herzegovina om ooit lid te worden van de EU.

Pandurevic: ‘Uiteindelijk moeten we de grondwet aanpassen. Hoe, dat weet ik nog niet. Het was lang de belangrijkste eis van de Europese Unie, maar het lukte Bosnië maar niet om daar stappen in te maken. De EU heeft deze eis nu even aan de kant geschoven. Ze erkent wel dat het nog steeds een probleem is, maar denkt dat het beter is om zich te richten op andere onderwerpen.’

‘Nu heeft eigenlijk niemand het meer over Sejdic en Finci’, legt Pandurevic uit. Hij verwijst naar een uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat de grondwet minderheden discrimineert. Sejdic en Finci zijn Roma en Joods en kunnen zich daarom niet kandidaat stellen voor het presidentschap

mentaliteit

‘Vooral in dit land is het belangrijk dat we ons focussen op de criteria voor lidmaatschap, in plaats van ons bezig te houden met voorspellingen over dat lidmaatschap. Het is ook een kwestie van mentaliteit. Het is een transformatie van de hele maatschappij. Het gaat er niet alleen om dat we onze wetten aanpassen. Mensen moeten zich ook gaan gedragen als Europeanen. Ze moeten de regels volgen en zich als verantwoordelijke burgers opstellen.’ Kavaz Sirucic verwijst naar het feit dat corruptie in de hele maatschappij verweven zit en dat veel mensen liever geen belasting betalen.

Terwijl Kavaz Sirucic de hand volledig in eigen boezem steekt en vindt dat er geen speciale behandeling moet komen voor Bosnië-Herzegovina, denkt Pandurevic daar anders over. ‘De last ligt nu op onze schouders, maar misschien hebben de EU en de internationale gemeenschap wel meer verantwoordelijkheid voor Bosnië-Herzegovina dan voor onze buurlanden. We hebben echt alle hulp nodig die we kunnen krijgen. We kunnen het niet alleen. We hebben een neutrale partij nodig die onze verschillen kan overbruggen om tot een middenweg te komen.’ <

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Amit Soussana op 29 januari kort na haar vrijlating door Hamas.

Ex-gijzelaar Hamas vertelt over seksueel misbruik tijdens 55 dagen van gevangenschap in Gaza

Voor het eerst heeft een vrijgelaten Israëlische gijzelaar openlijk verteld over seksueel geweld gepleegd door Hamas tijdens haar gevangenschap. Amit Soussana zegt onder meer seksueel te zijn misbruikt door haar bewaker.

Demonstranten dinsdagavond in Boedapest. Dit is de tweede keer dit jaar dat Hongaren in groten getale de straat opgaan.

Duizenden Hongaren de straat op om gelekt telefoongesprek in corruptieschandaal

Duizenden Hongaren hebben dinsdagavond gedemonstreerd tegen de regering. Aanleiding voor het spontane protest is een gelekt telefoongesprek, over hoe kabinetsmedewerkers een corruptieonderzoek hebben geprobeerd te dwarsbomen.

In Texas en Kansas vroegen veeboeren zich af waarom sommige van hun koeien ziek zijn: ze eten slecht, geven minder melk en hebben soms koorts en diarree.

Koeien en geiten in Amerika besmet met H5N1: gevreesde vogelgriep rukt weer iets verder op. Vijf vragen

Epidemiologen zijn zeer ongerust nu het vogelgriepvirus H5N1 in Amerika koeien en geiten heeft besmet en ze ziek lijkt te maken. Tegelijkertijd waarschuwen kenners voor overhaaste conclusies. Vijf vragen over dit virus.

Demissionair minister-president Mark Rutte krijgt een rondleiding door de wijk Dashilar tijdens een werkbezoek aan Volksrepubliek China.

Premier Rutte in zijn element op bezoek bij 'goede vriend China': 'Oekraïne was voor mij onderwerp nummer 1'

Oekraïne en de handelsrelaties, dat zijn de belangrijkste thema’s bij Ruttes bezoek aan China. Het meest was hij op dreef op de universiteit. Maar het is de vraag of zijn verhaal indruk heeft gemaakt op de Chinese overheid.

Sinds de trekkerdemonstraties van begin dit jaar wordt de ene na de andere maatregel ingetrokken of verwaterd.

Onder druk van boeren sneuvelt ene na andere groene ambitie van de Europese Unie

Na Europabrede boerenprotesten is de Europese groene revolutie tot stilstand gekomen en deels zelfs teruggedraaid. De gevolgen voor klimaat en milieu zijn aanzienlijk, en het einde van de contrarevolutie is nog lang niet in zicht.

Een van de verdachten van het bloedbad in de Crocus City Hall in Moskou wordt de rechtszaal in gebracht.

Onder Poetin is het taboe op martelen verdwenen, blijkt na het bloedbad in Moskou

‘Prima kerels!’, prees Dmitri Medvedev de agenten die vier verdachten van de terreuraanslag in Moskou oppakten. Maar de huidig ondervoorzitter van de Russische veiligheidsraad sprak met geen woord over de heftig toegetakelde verdachten.