Roemeense premier probeert president Basescu te vloeren
BELGRADO / BOEKAREST - Dat premier Victor Ponta en president Trajan Basescu elkaar het licht in de ogen niet gunnen was al duidelijk. Maar nu Ponta probeert de president af te zetten heeft de rivaliteit in de Roemeense politiek een nieuw dieptepunt bereikt.
Het Roemeense parlement wil president Trajan Basescu afzetten. Zijn voornaamste vergrijp: hij is van de verkeerde partij. Het toont aan dat ook een nieuwe generatie Roemeense politici niet in staat is om over zijn schaduw heen te stappen.
Op het optreden van Basescu is genoeg aan te merken. Hij toonde zich de afgelopen jaren autoritair en populistisch, en versleet zo de ene premier na de andere. Maar sinds mei liggen de verhoudingen anders.
ruzie
Doordat een flink aantal parlementsleden van Basescus liberale partij overstapte naar de sociaal-democratische oppositie, zit de president nu met een sociaal-democratische premier opgescheept.
Dat ging direct mis. Ponta probeerde Basescus macht in te perken. Hij wilde vooral af van de gewoonte dat de president het land vertegenwoordigde op toppen van de Europese Unie. Die ruzie liep hoog op. In een dramatische wending vlak voor de EU-top van vorige week besloot het hooggerechtshof de president gelijk te geven. Maar Ponta legde die beslissing naast zich neer en toog naar Brussel, Basescu woedend achterlatend.
plagiaat
Intussen werd Ponta beschuldigd van plagiaat in zijn dissertatie. Die beschuldigingen lijken steekhoudend, maar Ponta zegt dat de president achter de aantijgingen zit en wil daarom van geen wijken weten. De voorbereidingen van de afzettingsprocedure waren toen al in volle gang. Leunend op zijn parlementsmeerderheid versoepelde Ponta de criteria. Dinsdag verving hij beide kamervoorzitters.
Op de stoel van de senaatsvoorzitter, die in het Roemeense systeem automatisch opvolger wordt van een afgezette president, plaatste hij een bondgenoot. Als het parlement voor afzetting stemt, moet dat in referendum door de kiezers worden bevestigd. Dat referendum valt waarschijnlijk vlak voor de parlementsverkiezingen in november.
respijt
Het is voor Basescu niet de eerste keer dat hij zon procedure aan zijn broek krijgt. In 2007 was hij al een maand geschorst, maar toen werd hij gered door een overgrote meerderheid van de stemmers, die hem vervolgens in 2009 ook een tweede termijn schonken. Het is de vraag of de kiezers hem ook een tweede keer respijt gunnen. De regeringen van zijn partij waren de afgelopen jaren diep impopulair, en volgens opiniepeilingen kunnen de sociaal-democraten op massale steun rekenen.
Maar Pontas agressieve tactiek kan zich ook tegen hem keren. De pas 39-jarige premier presenteert zichzelf als een nieuwkomer, onbelast met het communistische verleden van zijn partij. Dat hij nu zelf de oude alles-of-niets-rivaliteit een nieuwe impuls geeft kan hem opbreken.
