'Nederlanders eerste Europeanen in Australië'
PERTH - Onderzoekers in Australië willen met een uitgebreide studie aantonen dat Nederlanders de eerste Europeanen waren die zich op het continent vestigden. Het zou gaan om opvarenden van schepen van de Vereenigde Oostindische Compagnie, die zich al in de zeventiende eeuw hebben vermengd met leden van de aboriginalstam Nunda aan de westkust, lang voordat de Engelsen in Botany Bay arriveerden met de First Fleet, om aan de oostkust een kolonie te stichten. ,,Als het ons lukt, moeten we de geschiedenisboeken herschrijven'', zegt professor Graham Seal van Curtin University. Het onderzoek moet met behulp van genetisch materiaal van nu levende leden van de Nunda-stam het onomstotelijk bewijs leveren voor de theorie van Seal en zijn medewerkers. Het is de bedoeling dat eerst informatie verzameld wordt in Zuid-Afrika en de Verenigde Staten, waar zich eveneens eeuwen geleden Nederlanders hebben gevestigd.
,,Bij de protestantse geloofgemeenschap van de Amish in Pennsylvania, waar vrijwel geen genetische inmenging van buitenaf heeft plaatsgehad, is bijvoorbeeld veel informatie beschikbaar'', verduidelijkt onderzoekster Nonja Peters. ,,We gaan bekijken of we in de archieven van de VOC bemanningsleden kunnen vinden die uit dezelfde genenpool in Nederland of zelfs Duitsland komen.''
Al heel lang circuleren er in West-Australië verhalen over de vermenging van groepen Nederlanders met aboriginalstammen. Met name in het gebied tussen de steden Geraldton en Kalbarri, waar de Nunda-stam al duizenden jaren leeft, zouden bemanningsleden van VOC-schepen hun heil hebben gezocht.
Dit gebied lag sinds 1616 aan een drukke vaarroute waarvan heel wat VOC-schepen gebruik maakten. Enkele jaren daarvoor had Hendrik Brouwer namelijk ontdekt dat via een zuidelijke route na de Kaap de Goede Hoop de helft van de vaartijd konden worden gewonnen, door gebruik te maken van sterke en constante westenwinden tussen de vijfendertigste en de veertigste graad zuiderbreedte.
Het was daarbij de bedoeling ter hoogte van de zeestraat van Sunda, tussen Java en Sumatra, noordelijk te varen, richting de Oost. Plaatsbepaling op zee was echter lastig, en het kwam regelmatig voor dat een schip te ver doorvoer. Dat resulteerde menigmaal in schipbreuk voor de westkust van Australië, toen nog het onbekende 'Zuidland'.
Bemanningslijsten
Het onderzoek spitst zich toe op de 'Vergulde Draeck', die in 1656 bij Cape Leschenault verging en de 'Zuiddorp', die in 1701 schipbreuk leed bij Shark Bay. ,,We bekijken in ieder geval de bemanningslijsten van deze schepen. Maar er kunnen natuurlijk ook heel wat opvarenden van andere schepen zijn geweest die hier gedwongen waren te blijven'', verduidelijkt Peters.
,,Je moet je voorstellen dat, wanneer je hier in West-Australië belandde, je zo ongeveer op de maan was aangekomen'', zegt professor Seal. ,,Het was een zeer onherbergzame omgeving.'' Volgens Peters zouden de eerste blanken aan deze kust onmogelijk hebben kunnen overleven zonder hulp van lokale aboriginals. ,,Alleen al om water te vinden hadden ze hen nodig.''
Ook de aboriginals in het gebied zelf spreken over banden met Nederlandse zeelieden. ,,Zolang we weten, praten de leden van de Nunda-stam in dit gebied al over blanke schipbreukelingen in het kustgebied hier, die gingen samenleven met aboriginals'', legt professor Seal uit. ,,Wij denken dat het om mensen ging die met de VOC-schepen meevoeren.''
De onderzoekers worden geholpen door de tussenpersoon John Mallard, zelf lid van de Nunda-stam. Peters: ,,Toen ik met hem sprak over het onderzoek, zei hij tegen me: 'Ik ben ook Nederlands. Hij is daarvan zo overtuigd dat hij zelfs naar Nederland is afgereisd om het land van zijn voorouders te bezoeken.''
De MERC Research Unit van het Australia Research Institute en Het Centre for Advanced Studies in Australia van de Curtin University hebben een aanvraag voor de driejarige studie ingediend bij de Australian Research Council. Peters wil ook in Nederland op zoek gaan naar geïnteresseerde partijen. Als de benodigde fondsen binnen zijn - circa 310.000 euro in totaal - kan het onderzoek direct beginnen.
De VOC-schepen de 'Vergulde Draeck' en 'Zuiddorp' vergingen in respectievelijk 1656 en 1701 aan de westkust van Australië, dat toen nog Zuidland werd genoemd. Op weg naar de Oost zeilden de Nederlanders in die tijd via de Brouwerroute.
