Al-Shabaab ronselt veel kinderen

New York

António Guterres, de nieuwe secretaris-generaal van de Verenigde Naties, reageert verontrust op deze berichten. Naar schatting meer dan de helft van de beroepsbevolking zijn kinderen, stelt de VN-chef. Om zijn standpunt te onderbouwen, herinnert hij eraan dat in maart vorig jaar zeker zestig procent van gevangengenomen ‘elementen’ van al-Shabaab in de ­semi-autonome regio Puntland jongeren waren. Sommige van die kinderen vertelden dat ze waren benaderd met de belofte van onderwijs en werkgelegenheid, zegt hij.

Somalië begint voorzichtig weer op te krabbelen, nu er sinds kort weer een functionerende centrale regering is. Vanaf 1991, toen krijgsheren het bewind van een oude dictator omverwierpen, is er chaos in het totaal verarmde land. Nu wordt Somalië verscheurd door rivaliserende clans en bedreigd door extremisten van al-Shabaab die invoering van een westerse democratie te vuur en te zwaard bestrijden.

naar het front

In een rapport dat afgelopen week naar de Veiligheidsraad is gestuurd, signaleert Guterres de inzet van kinderen in de Somalische burgeroorlog. Hij is gealarmeerd over kinderen van amper negen jaar oud, die leren hoe ze vuurwapens moeten gebruiken en naar het front worden gedirigeerd. Kinderen worden ook gebruikt om explosieven te vervoeren. Ze werken als spionnen, dragen munitie of moeten huishoudelijke taken uitvoeren voor de strijdende partijen.

Want hoewel al-Shabaab als de hoofdschuldige wordt aangewezen, werven ook het Somalische leger en andere strijdgroepen jonge kinderen, om hen onder meer in te zetten bij de gevechten.

De samenstellers van het rapport hebben vastgesteld dat in Somalië zeker 6163 kinderen – 5993 jongens en 230 meisjes – zijn geworven en ingezet in de periode van 1 april 2010 tot 31 juli 2016. Vooral 2012 springt eruit, omdat toen meer dan dertig procent van de bevraagde jongeren werd ingezet. Na een neerwaartse trend in 2013 en 2014 steeg het aantal geronselde kinderen weer: tot 903 in 2015 en 1092 in de eerste zes maanden van 2016.

Al-Shabaab is goed voor zeventig procent – of 4213 – van de onderzochte gevallen, maakt Guterres bekend. De organisatie wordt gevolgd door het Somalische nationale leger, dat 920 kinderen heeft gerekruteerd. De VN-secretaris laat weten ‘diep verontrust’ te zijn ‘door de omvang en de aard van de ernstige schendingen tegen kinderen in Somalië’.

Ook de toename vanaf 2015 baart hem grote zorgen. Guterres dringt er bij alle partijen op aan te stoppen met het werven van kinderen en het plegen van schendingen van hun rechten.

Hij roept alle partijen op zich te houden aan het internationaal humanitair recht en de mensenrechten.

In het rapport staat dat al-Shabaab zich vooral richt op berooide, kansarme kinderen. De meesten van hen leven op het platteland in Zuid- en Centraal-Somalië. De kinderen worden vaak op scholen, madrassa’s (koranscholen), in moskeeën en tijdens religieuze evenementen geworven. ‘De leraren werden vaak gedwongen om mee te helpen bij het ronselen van leerlingen’, zegt Guterres.

madrassa’s

De VN-chef haalt meldingen aan van rekrutering van kinderen uit madrassa’s in Keniaanse vluchtelingenkampen. Ook ‘verdwijnen’ jonge jongens massaal op door al-Shabaab beheerde madrassa’s. Soms worden hele dorpen gedwongen hun kinderen over te dragen aan de extremistische groepering.

‘Kinderen die door al-Shabaab worden gerekruteerd zijn niet alleen het slachtoffer van ernstige wandaden, zij zijn ook ooggetuigen van schendingen, zoals het doden en verminken van mensen tijdens militaire operaties, en van luchtaanvallen gericht tegen al-Shabaab. Ze lopen gevaar te worden gearresteerd en opgesloten door Somalische veiligheidstroepen tijdens militaire operaties of verkenningspatrouilles’, staat in het rapport.

Het Somalische leger is vaak geen haar beter, ondanks de ondertekening van een actieplan in 2012, waarin de legerleiding belooft een einde te maken aan de rekruteren van kinderen. Het leger blijft doorgaan met het werven en inzetten van jongeren, om te spioneren, checkpoints te bewaken of als lijfwacht te dienen. Tot overmaat van ramp executeert al-Shabaab kinderen die verdacht worden van spionage voor het leger of de vredesmacht van de Afrikaanse Unie. <