Kerststal als daad van verzet

Béziers

In het stadhuis van Béziers staat een klassieke kerststal. ‘Een prachtige traditie’, zegt Frédéric Billuart (67), gepensioneerd militair. Van een traditie is echter helemaal geen sprake. Vroeger stonden stalletjes in de kerk, niet in het stadhuis. Dat was strijdig met de laïcité, de scheiding van kerk en staat zoals Frankrijk die ziet. ‘Ja, dat is zo’, zegt Billuart. ‘Maar vroeger hoefden we ons niet te verdedigen tegen de moslims.’

Het stalletje werd voor de eerste keer geplaatst voor Kerst 2014, nadat Robert Ménard tot burgemeester was gekozen, met steun van het Front National. In het weekend komen drieduizend mensen naar het toch niet bijster spectaculaire kersttafereel kijken. ‘Niet omdat ze allemaal katholiek zijn en elke zondag naar de mis gaan’, zegt Ménard. ‘Maar omdat het tot hun wortels behoort: het stalletje, het gezin, de schoonheid van het kerstfeest. Het stalletje herbevestigt de christelijke wortels van dit land.’

Er waart een golf van rooms-katholicisme door Frankrijk. François Fillon, de gedoodverfde favoriet voor de presidentsverkiezingen van 2017, presenteert zich als een traditionele katholiek. ‘Frankrijk is de oudste dochter van de kerk’, zei hij in een grote verkiezingsspeech. En: ‘Het christendom heeft het geweten van Frankrijk gesmeed.’ Hij vierde Maria Hemelvaart bij de benedictijner monniken van de abdij van Solesmes, waar hij ‘duizend jaar geschiedenis’ voelde.

Het katholicisme speelt ook een rol in het Front National. Niet bij Marine Le Pen: ze is twee keer gescheiden en omringt zich met homoseksuele medewerkers. Wel bij haar vrome nichtje Marion Maréchal-Le Pen, die pleegt te bidden alvorens zij op televisie verschijnt, ‘zodat ik minder alleen sta tegenover mijn angsten’. Of bij de burgemeester van Béziers, Robert Ménard, die een uitspraak van generaal De Gaulle uit 1959 aanhaalde: ‘Frans zijn, dat is Europees, blank en katholiek zijn.’

codewoord

Niet dat de kerken opeens weer vol zitten. Slechts 4,5 procent van de Fransen gaat elke zondag naar de mis, volgens een peiling uit 2009. Fillon haastte zich te verklaren dat hij het recht op abortus zal handhaven, hoewel hij zelf tegen is. Maar katholiek staat voor traditie, cultureel conservatisme en vooral voor: niet-moslim. Katholiek is een codewoord voor Franse identiteit.

Die identiteit zal een belangrijke rol spelen in de campagne voor 2017. Met zijn katholicisme heeft Fillon een geducht wapen in handen. Volgens één scenario maakt Marine Le Pen kans op het Élysée, omdat Fillons liberale programma de kiezers met lagere inkomens zal afschrikken.

Er is ook een heel ander scenario denkbaar, waarin Fillon het Front National verslaat op zijn eigen thema’s. ‘Ik wil de moslims van Frankrijk de gemeenschappelijke regels opleggen die de Joden en christenen geaccepteerd hebben, vaak na lange strijd. Dat is geen optie, maar een niet-onderhandelbare voorwaarde’, zei Fillon in een verkiezingstoespraak. De rechtse kiezer lijkt het beschermen van de Franse identiteit aan Fillon te kunnen toevertrouwen, zonder dat hij de gok van een president Le Pen hoeft te wagen.

Georges Cipriani (79), die bij het kerststalletje in Béziers staat te kijken, is zo’n rechtse kiezer. ‘Ik heb zelfs op de plaatselijke lijst van de republikeinen gestaan’, zegt hij. ‘Toch kwam ik steeds meer in de verleiding om Front National te stemmen. Ik maak me zorgen over de islam. Die is zo strijdlustig en neemt zo veel terrein in. Nu zal ik toch voor Fillon kiezen.’

Fillon is een gevaar voor het Front National, zegt ook burgemeester Ménard. ‘Het gevaar bestaat dat kiezers zich laten bedriegen. Fillon is politieke marketing. Hij is vijf jaar premier geweest onder Sarkozy. In die tijd zijn een miljoen immigranten toegelaten. Zelf heeft hij de grote moskee van Argenteuil geopend. Bij de betogingen tegen het homohuwelijk heb ik hem nooit gezien.’

Volgens de burgemeester kwam vijftig jaar geleden de vraag naar de Franse identiteit niet op. Die sprak vanzelf. ‘Sindsdien hebben we een uiteenvallen van de samenleving gezien, van haar waarden en tradities. Bovendien wordt de identiteit bedreigd door immigratie, probleem nummer één.’

vuil en vermoeid

Immigranten zijn duidelijk aanwezig in Béziers. In de negentiende eeuw werd de stad schatrijk door de wijnbouw, daarna raakte zij in de versukkeling. Béziers oogt vuil en vermoeid, vooral in de straten die worden gedomineerd door theehuizen en kebabtenten.

Het is het voorland van heel Frankrijk, gelooft Ménard. Hij onderschrijft de theorie van de grand remplacement: de Franse bevolking zal langzaam maar zeker worden overvleugeld door immigranten uit moslimlanden. Een ongefundeerd schrikbeeld, vinden demografen: schattingen over het aantal moslims in Frankrijk lopen uiteen van bijna 6 tot 8 procent van de bevolking. Maar wie gelooft de demografen in Front National-kringen? Ménard niet, in elk geval.

Onlangs bracht hij een boek uit. Om de stervende patiënt Frankrijk te redden, zijn harde maatregelen nodig, vindt hij. Ten eerste moet de immigratie meteen worden gestopt. Ten tweede moeten immigranten worden gedwongen te assimileren. ‘In de jaren dertig hadden we een golf van Italiaanse immigranten. Tweederde is teruggekeerd, eenderde is gebleven. Die is nu Franser dan Frans’, zegt hij. ‘Zoiets moet nu opnieuw gebeuren. Als je hier wilt blijven, moet je van Frankrijk houden. Als de islam zo belangrijk voor je is, ga je maar naar een islamitisch land.’

In Ménards strijdmodel is de christelijke traditie een manier om tegen moslims te zeggen: we zijn hier bij ons.

‘De christelijke wortels zijn essentieel voor dit land’, zegt hij. ‘De verbeelding, de schilderkunst, het landschap met zijn klokkentorens, het is allemaal gestructureerd rond het christelijk erfgoed. Frankrijk is geen land met een boeddhistische, taoïstische of islamitische traditie, maar met een christelijke traditie. De positie van die religies is niet hetzelfde, dus ik ga niet doen alsof ze allemaal gelijk zijn.’

Daarom wordt er in het stadhuis geen Suikerfeest gevierd, maar staat er wel een kerststal. Het wordt hogelijk gewaardeerd door burgers, blijkt uit het gastenboek. ‘Magnifieke stal, Robert, wij zijn met ons hele hart bij jou. Ga zo door!’, schrijft iemand. Een ander: ‘Bravo, Béziers heeft weer een goede Franse smaak.’ <