Kerken Burkina Faso laten zich zien na aanslagen
Gorinchem
Bij de start van de ramadan deelde Werme Ousseini dit jaar 25 pakjes gesuikerde dadels uit aan de islamitische inwoners van zijn woonwijk in Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso. De steenvruchten zijn in die periode erg belangrijk voor een moslim: traditioneel gezien wordt het vasten na zonsondergang verbroken met een dadel.
Met de uitdeelactie toonde Ousseini, een van de weinige christenen in zijn wijk, dat hij respect had voor de vastenperiode van de moslimgemeenschap en dat hij zijn best wilde doen om zijn buren te ondersteunen.
Moslims en christenen die in harmonie samenleven – het is een heel normaal straatbeeld in Burkina Faso, vertelt Ousseini. Samen met zijn landgenoten Naon Aboubacar en Raoul Ouedraogo, een delegatie van een Burkinese kerkelijke ontwikkelingsorganisatie, verblijft hij momenteel in Nederland. Daar zijn de mannen te gast bij Woord en Daad, om te praten over een waterproject in het droge noorden van Burkina Faso.
Tijdens een ontmoeting in Gorinchem vertelt Ousseini dat de religieuze groepen in zijn land samen feestvieren. ‘Wanneer er een besnijdenis plaatsvindt bij de moslim, is de christen erbij. Wanneer de christen zich laat dopen, is de moslim aanwezig. Of het nou om vreugde of verdriet gaat – we leven samen.’
doelwitten
Met een reeks aanvallen op kerken wordt echter geprobeerd christenen en moslims uit elkaar te drijven, benadrukt de delegatie van de Office de Développement des Églises Evangélique (ODE). Vooral in het noorden en oosten van Burkina Faso zijn de spanningen en het geweld de afgelopen tijd flink toegenomen. Zondag werden tijdens een kerkdienst in het dorp Dablo, in het noorden, een priester en vijf kerkgangers doodgeschoten door tientallen aanvallers. Maandag werden tijdens een religieuze processie in de noordelijke plaats Zimtenga nog eens vier katholieken vermoord.
Ook scholen vormen steeds vaker een doelwit en regelmatig worden mensen thuis overvallen. Het geweld leidde ertoe dat honderden scholen en kerken het afgelopen jaar hun deuren sloten. Honderdduizenden mensen zijn op de vlucht geslagen.
Vermoed wordt dat islamitische extremisten, gelieerd aan groepen als al-Qaeda, Ansaril Islam en Nusrat al-Islam, verantwoordelijk zijn voor het geweld. Ook in buurlanden als Mali en Niger zijn zij bezig met een opmars. Volgens de Burkinese delegatie rekruteren de terreurgroepen vooral leden van etnische stammen die zich achtergesteld voelen. Ook zou het om veel ‘bandieten’ gaan, die door armoede overgaan tot plunderingen en criminaliteit.
Voorafgaand aan het bezoek van de delegatie aan Nederland schreef de secretaris van ODE in een brief aan Woord en Daad dat de aanslagen een aanval vormen op de waarden die voor Burkina Faso een leidraad vormen. ‘De terroristische groeperingen willen onze basis – eenheid, liefde, tolerantie – verzwakken en conflicten tussen gemeenschappen en identiteiten creëren.’
De bevolking staat echter niet toe dat er verdeeldheid ontstaat, legt de delegatie in Gorinchem uit. Ouedraogo: ‘Natuurlijk is de angst onder de christenen toegenomen. Maar ondanks het feit dat er pastoors vermoord zijn, blijven christenen en moslims elkaar opzoeken en vasthouden.’
Een deel van de aangevallen christenen heeft zelfs bij moslims onderdak gevonden, voegt Ousseini eraan toe. ‘De moslims die in Burkina Faso geworteld zijn, herkennen zich niet in deze daden, gepleegd in naam van de islam. Zij scharen zich achter hun christenbroeders.’
De sterke onderlinge vertrouwensband betekent niet dat kerken geen voorzorgsmaatregelen nemen. Vooral bij grote gemeenten worden mensen regelmatig voorafgaand aan de dienst gefouilleerd en moeten ze hun identiteitsbewijs laten zien. Bij massale bijeenkomsten wordt daarnaast de hulp van de politie en veiligheidsdiensten ingeschakeld.
Er zijn meer verregaande gevolgen voor de christelijk gemeenschap. Zo legt de grote vluchtelingenstroom een enorme druk op lokale kerken en gemeenschappen om iedereen van onderdak, voedsel en kleding te voorzien.
extra monden
Veel gevluchte predikantengezinnen en andere christenen uit het noorden van het land hebben hun intrek genomen bij familie in het midden of het zuiden van het land.
‘Een collega van mij heeft zijn schoonfamilie in huis genomen’, vertelt Aboubacar. ‘Hij moet nu ineens zeven extra monden voeden. Dat is een flinke belasting voor mensen die toch al niet veel te besteden hebben. Maar ze hebben geen keus.’
ODE werkt samen met onder meer de internationale Federatie van Evangelische Kerken en Missies (FEME) in het verstrekken van basisbenodigdheden aan families die vluchtelingen opvangen. Ook is de organisatie momenteel bezig met het starten van een noodhulpprogramma voor de achtergebleven inwoners van de noordelijke provincies. Zij hebben dringend behoefte aan voedsel, gezondheidszorg en hulp bij agrarische activiteiten. ‘De nood is hoog. Het is een onderontwikkelde regio, waar de inwoners veel last hebben van droogte’, zegt Ousseini. Door hun hoop en perspectief te bieden, wordt de kans kleiner dat zij zich aansluiten bij terreurgroepen, benadrukt hij.
ontwapening
Ondanks de vervolging bloeit de christelijke gemeenschap in Burkina Faso op, vertelt de delegatie. ‘De dreigingen en aanslagen dwingen ons om ons geloof beter te wortelen’, vertelt Ouedraogo. ‘We nemen een sterkere rol in de samenleving in. In plaats van het alleen bij het gesproken en gezongen woord te houden komen we nu concreet in actie. Juist door onze liefde en waarden zichtbaar en tastbaar te maken gaan mensen beter snappen waar het geloof om draait.’
De hoop van ODE is dat de extremisten daardoor geraakt worden en hun gedrag veranderen. Ouedraogo: ‘We bidden niet eens zozeer om de fysieke ontwapening, maar vooral om de ontwapening van hun hart.’ <
