Biden wil Amerika morele wereldleider maken door samen te werken met bondgenoten
Washington
Joe Biden had zaterdag een boodschap voor de heren Xi Jinping en Vladimir Putin – maar ook voor Europa en andere democratische bondgenoten. ‘Amerika is terug’, zei hij bij de presentatie van nieuwe leden van zijn buitenlandteam – ervaren diplomaten en politici, waarmee hij tijdens de regering Obama al heeft samengewerkt. En ze kregen een stevige opdracht: ze moeten ‘hun diplomatieke ervaring en hun kunde gebruiken om het wereldwijde en morele leiderschap van Amerika te herstellen’, aldus Biden. Dit team van ervaren rotten in het vak, ‘belichaamt mijn kernopvatting dat Amerika op zijn sterkst is als het samenwerkt met onze bondgenoten’, zo vatte hij de insteek van zijn buitenlandpolitiek samen. Dat hij daaraan grote nadruk wil geven, bleek al in november. Biden wees toen zijn eerste minister aan, de ervaren Antony Blinken voor Buitenlandse Zaken. ‘Dat laat zien wat de gekozen president ziet als zijn meest urgente prioriteit na vier jaar Donald Trump’, tekende CNN politiek commentator Chris Cillizza aan bij die keuze.
enorme lijst
Blinken krijgt het druk, net als zijn baas. Want de lijst aan prioriteiten voor het buitenlandbeleid is enorm. Het herstel van de verhoudingen met de Europese bondgenoten staat bovenaan, maar met wat kanttekeningen erbij. Want onder Trump verschoof de liefde naar landen als Polen en Hongarije en het door de brexit ‘bevrijde’ Verenigd Koninkrijk. Onder Biden zal ‘Europa’ weer veel meer staan voor landen als Duitsland, Frankrijk en Nederland die de nadruk leggen op de democratische waarden van de EU.
De agenda die Biden – al dan niet samen met de Europese en andere democratische bondgenoten – te wachten staat, gaat verder met het Klimaatakkoord van Parijs. Biden wil de VS daar meteen weer aan laten meedoen en heeft oud-minister van Buitenlandse zaken John Kerry als bijzonder gezant hiervoor aangewezen. Ook wil hij weer toetreden tot de Wereldgezondheidsorganisatie, de WHO.
Een heel ander terrein is dat van de beheersing van kernwapens. Daar heeft Biden aangegeven, het New START-verdrag over strategische kernraketten te willen verlengen en vervolgens wellicht nieuwe afspraken te maken.
De lijst gaat verder met meer lastige zaken, zoals de nucleaire politiek van Iran, dat nu weer hoog verrijkt uranium produceert, maar ook materialen die gebruikt kunnen worden voor de bouw van een kernwapen. ‘Europa ziet een kleine opening voor Biden om de Iraanse nucleaire deal te reanimeren’, stelt The Washington Post, met de nadruk op ‘klein’. Want er zijn wat andere zaken bijgekomen, zoals het Iraanse raketprogramma dat ook Biden bij een hervat overleg wil betrekken. Ook willen zowel de VS als de EU dat de Iraanse steun aan terroristische bewegingen in de zogenaamde ‘proxy-oorlogen’ inbindt – en ze staan ook sterker als ze daarbij samen optrekken.
Dan is er nog de schurk der schurken, de Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-Un en zijn kernwapenprogramma. Pal voor de Amerikaanse verkiezingen paradeerde hij met een nieuwe langeafstandsraket, en nu pal voor de inauguratie van Biden was er een raket te zien die vanaf een onderzeeër kan worden gelanceerd.
Kims buurman, de Chinese president Xi Jinping en diens politiek van een ‘assertief China’ draagt ook het risico van een confrontatie mee, zeker als de VS blijven vasthouden aan de vrijheid van navigatie in zeeën waarop China het stempel ‘Chinese wateren’ drukt. ‘China zal een buitensporig grote rol spelen in de Amerikaanse buitenlandse politiek’, schrijft het GMF (German Marshall Fund), ook als economische concurrent om de macht. Opmerkelijk in deze lijst is dat het Midden-Oosten, inclusief Israël, veel minder als prioriteit wordt genoemd.
mensenrechten
Maar de echte omwenteling is de nadruk die Biden weer op het verdedigen van de mensenrechten wil leggen. Het buitenlandteam dat Biden nu heeft samengesteld, brengt juist op dit terrein een grote ervaring mee. Biden zelf lijkt daarin, volgens het magazine Foreign Policy, op George Bush senior. Deze voormalige president beschikte ook over een grote ervaring, schonk eveneens veel aandacht aan bondgenootschappen en speelde een grote rol om chaos te voorkomen die kon ontstaan na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Bidens ervaring stamt al van vóór die tijd. Trumps buitenlandse politiek was voor hem een gruwel – en uit alles blijkt dat hij het niet alleen anders wil doen, maar ook weer als de leider van een gemeenschap van landen die recht en democratie willen verdedigen.
