Luister naar

Jaap ziet nog door een unieke arts

Achtergrond
Maar één Nederlandse oogarts kan een ernstige oogziekte bij te vroeg geboren baby’s behandelen en daarmee blindheid voorkomen. Tijd voor Frank Kerkhoff om zijn operatietechniek aan collega-oogartsen over te dragen.
zaterdag 11 januari 2020 om 08:15
Jaap Hartog heeft een beperkt gezichtsvermogen doordat hij te vroeg geboren is. Met lego bouwen is zijn grote hobby.
Jaap Hartog heeft een beperkt gezichtsvermogen doordat hij te vroeg geboren is. Met lego bouwen is zijn grote hobby. beeld Guus Dubbelman

Eindhoven

Toen Jaap ruim dertien jaar geleden werd geboren was niet meteen duidelijk dat hij risico liep ernstige oogproblemen te ontwikkelen. Hij kwam drie maanden te vroeg ter wereld, lag in de couveuse, moest lang worden beademd. ‘Het was een hectische tijd met voortdurende zorgen’, vertelt zijn moeder Jessica Hartog. Pas na een maand of drie werd bij een controle ontdekt dat het netvlies van zijn beide ogen aan het loslaten was. Er moest met spoed worden ingegrepen. Zo kwam Jaap in Eindhoven terecht, als een van de eerste patiëntjes van oogarts Frank Kerkhoff die in het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven was begonnen met het opereren van de allerkleinste ogen.
Het linkeroog bleek niet meer te redden, maar dankzij een succesvolle operatie bleef in het rechteroog van Jaap 3 procent zicht behouden. ‘Dat lijkt niet veel maar dat kleine beetje betekende net het verschil tussen afhankelijkheid en zelfstandigheid’, zegt zijn moeder. Nu zit Jaap in de tweede klas van het vwo.
Tientallen kinderen redde oogarts Kerkhoff de afgelopen jaren van blindheid, met een operatietechniek die hij zich eigen maakte in het Amerikaanse Detroit, waar hij maanden meeliep met gespecialiseerde kinderoogartsen. ROP heet de aandoening waarin hij is gespecialiseerd: retinopathie (netvliesloslating) bij prematuren. Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer zestig te vroeg geboren kinderen ROP; hoe vroeger een kind wordt geboren, hoe groter de kans op problemen. Bij een zwangerschapsduur van 24 weken is de kans op de ernstige oogaandoening 30 procent. Nu door betere medische zorg te vroeg geboren kinderen vaker in leven kunnen worden gehouden, neemt het aantal gevallen van ROP toe. Alleen, er is maar één dokter die hen kan opereren.

zuurstoftekort

Alle te vroeg geboren kinderen met ROP bij wie operatief moet worden ingegrepen, worden naar Eindhoven doorverwezen. Zelfs op vakantie bekijkt oogarts Frank Kerkhoff foto’s van kinderogen die hem vanuit het hele land worden doorgestuurd en heel soms, bekent hij, komt hij van vakantie terug voor een behandeling die niet kan wachten. Onlangs is hij begonnen met het opleiden van twee collega-oogartsen. ‘Ik realiseerde me laatst dat als mij iets overkomt niemand mijn werk kan overnemen.’
Een kind dat te vroeg wordt geboren, heeft nog geen volgroeid netvlies, legt Kerkhoff uit. De bloedvaten van het ongeboren kind groeien vanuit het centrum van de oogzenuw langzaam naar de rand van het netvlies maar dat stokt als een kind te vroeg ter wereld komt.

Daardoor ontstaat achter die rand een zuurstoftekort, waardoor stoffen in het oog komen die een woekering van bloedvaten kunnen veroorzaken. Zo’n kluwen bloedvaten kan veranderen in een litteken, dat aan het netvlies gaat trekken waardoor dat kan loslaten.
Laseren is de eerste optie: daardoor komen in het gebied zonder zuurstof de schadelijke stoffen niet vrij, wat de ongecontroleerde groei van bloedvaten vaak kan stopzetten. ‘Dan houdt een kind alleen een wat smaller gezichtsveld over, en moet het om alles te kunnen zien vaker het gezicht draaien’, legt Kerkhoff uit. Van alle ROP-kinderen wordt nu het merendeel in Eindhoven gelaserd. Als de woekering van bloedvaten toch te groot blijkt, kan alleen Kerkhoff nog ingrijpen. ‘We maken dan de ophangbandjes vrij die aan het netvlies trekken, alsof je de touwtjes doorknipt waarmee een zeil omhoog is getrokken.’ Een precisiewerk om dat allemaal voor elkaar te krijgen in een heel klein oog, vertelt hij.
Het aantal kinderen dat, zoals Jaap, uiteindelijk moet worden geopereerd, is in Nederland klein, vergeleken met de ons omringende landen. Van de 40 kinderen die vorig jaar in het MMC werden behandeld met laser, had slechts een kleine 4 procent alsnog een operatie nodig. Internationaal ligt dat cijfer ruim twee keer zo hoog. Dat succes heeft te maken met de landelijke samenwerking, aldus Kerkhoff, die van afstand vaak meekijkt en meebeslist over patiëntjes elders. Als moet worden ingegrepen, kan een pasgeborene razendsnel worden overgeplaatst naar zijn ziekenhuis, waar de neonatologen en anesthesiologen flexibel zijn.
Sinds de jaren tachtig worden te vroeg geboren kinderen kort na hun geboorte gescreend op de ziekte, zodat ze, indien nodig, snel kunnen worden behandeld. Soms kan de hoeveelheid en de wijze van zuurstoftoediening in de couveuse van invloed zijn op de voortgang van de ziekte, vertelt Kerkhoff, en dan kan een tussentijds advies nuttig zijn.

zelf ontworpen lego

De kleine Jaap werd niet tijdig gescreend. Als dat wel was gebeurd, had hij nu meer zicht gehad, zegt zijn moeder. ‘Maar we zijn blij met het beetje zicht dat hij heeft overgehouden. Hij leest braille en zijn geluk is dat hij erg goed kan onthouden. Zijn school werkt mee, de toetsvragen worden aan hem voorgelezen.’
Ieder jaar gaat hij terug naar Eindhoven, naar de oogarts die wist te voorkomen dat hij blind zou worden. Kerkhoff ziet al zijn patiënten nog, vertelt hij, en hij leert veel van wat ze hem vertellen. ‘Die informatie kan ik gebruiken om vragen te beantwoorden van de jonge ouders die nu op mijn spreekuur komen.’
Jaap is creatief en wil later iets met bouwkunde gaan doen. Ook dokter Kerkhoff kent inmiddels zijn zelf ontworpen legocollectie. ‘Als Jaap weet dat we voor controle naar het ziekenhuis gaan, maakt hij elke keer een legopoppetje van een dokter, tas in de hand, brilletje op’, vertelt zijn moeder. ‘Als we hem zien bouwen met zijn lego, de bouwtekening onder de loep, maken we ons geen zorgen over zijn toekomst. Door zijn slechte zicht kost alles hem twee keer zoveel energie. Maar zeg hem niet dat hij iets niet kan, hij wil alles zelf proberen.’ <


Jaap Hartog werd geopereerd door oogarts Frank Kerkhoff waardoor hij beperkt zicht heeft behouden.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.