Hebben jullie ook ebolamedicijnen?

Pepe Sese heeft de beste vraag. De havenarbeider is naar een van de Nederlandse militairen gelopen die de Karel Doorman af zijn gegaan en het wagen zich aan wal te begeven. Na zijn begroeting, uiteraard zonder ebolahanden te schudden, wil hij weten: Hebben jullie ook medicijnen aan boord?

Er valt een korte, pijnlijke stilte. De militair, een zeer vriendelijke marine-man, weet welk antwoord Pepe Sese wil krijgen. Met medicijnen bedoelt de Sierra Leoner immers middelen die ebola genezen. En die zijn er nog niet; niet althans voor de mensen die in Afrika door de ziekte zijn getroffen.

andere soorten medicijnen

De Karel Doorman, het gloednieuwe marinetransportschip dat in Freetown zijn eerste bestemming in West-Afrika aandoet, heeft wel allerlei andere zaken aan boord. Andere soorten medicijnen bijvoorbeeld, waaraan in het gebied ook gebrek is. Beschermende pakken en handschoenen voor medisch personeel. En tientallen voertuigen om de spullen verder Sierra Leone in te krijgen.

Dinsdag bij het vallen van de avond kwam het marineschip de haven van Freetown binnengelopen. Wat de bemanning aan dek toen vast niet hoorde, was dat iemand op de kade een eigengemaakt melodietje zong, met slechts één woord als herhaalde tekst: Ebola, ebola, ebola Wel zagen de marinemensen dat het regende, iets dat op veel plaatsen in Afrika als een zegen wordt gezien.

nachtmerriescenario

Op woensdagochtend, bij het krieken van de dag, staan al bijna alle 92 voertuigen en 20 goed gevulde containers aan wal. Tot verbazing van Peter van den Berg, de commandant van de Karel Doorman. Ik dacht dat we tot diep in de avond nodig zouden hebben. Maar nu kunnen we vanmiddag al vertrekken naar Conakry, onze volgende bestemming.

Ook Van den Berg komt zo nu en dan het schip af. Hij kent de gevaren van ebola, maar weet ook dat door nuchter en oplettend gedrag de ziekte te voorkomen is. En mocht aan boord van de Karel Doorman al ebola uitbreken het grootste nachtmerriescenario, aldus een van zijn collegas dan staat op het schip een isolatieruimte met drie bedden klaar. Maar we doen alles om de dreiging te minimaliseren.

erger

In Sierra Leone zelf is dat niet het geval. Terwijl het met de ziekte in de buurlanden Liberia en Guinee langzaam maar zeker iets beter lijkt te gaan, raken hier dagelijks nog tientallen mensen besmet. Het zal eerst erger worden, voordat het beter wordt, meent Hans Docter, de speciale Nederlandse ebola-afgezant, die op woensdagochtend een kort werkbezoek aan de Karel Doorman brengt.

Later op de ochtend heeft Docter een afspraak met de Sierra Leoonse minister van Buitenlandse Zaken en met president Ernest Bai Koroma. Hij wil hun duidelijk maken dat het land zelf meer moet doen om ebola onder controle te krijgen. Er is nog steeds te weinig voorlichting over de ziekte hier, meent hij. En dus is van preventie te weinig sprake. En kijk om je heen in Freetown. Het is in aanleg een prachtige stad. Maar dan moeten ze die wel schoon en hygiënisch houden.

armoede

De president op zijn beurt zal Docter ongetwijfeld wijzen op de armoede die Sierra Leone kent. En op het feit dat het land nog maar net een burgeroorlog achter de rug heeft en dus ook zonder ebola al tamelijk fragiel is. Het is allemaal waar. En toch.

Mohamed Kargbo, een van de arbeiders die de Karel Doorman in een mum van tijd hebben weten te lossen, weet dat de mensen hier ook hun eigen verantwoordelijkheid moeten dragen. Wij zullen zelf onze rol moeten spelen. Want de internationale gemeenschap doet wat zij kan, maar als wij zelf hun aanbevelingen niet opvolgen, zal ebola niet stoppen.

tweedehandsbrandweerwagen

De meeste bemanningsleden van de Karel Doorman laten deze discussie voor wat zij is. Zij hebben een klus te klaren; goederen uit negen landen van de Europese Unie te verschepen. Waaronder zelfs een tweedehandsbrandweerwagen. Geen idee waarvoor die zou kunnen dienen, zegt een militair. Maar, zoals mijn oma altijd zei: Beter mee verlegen dan om verlegen.

Het is in landen als Sierra Leone altijd maar te hopen dat een deel van de hulpgoederen niet verdwijnt. De Verenigde Naties, die met het zogeheten Unmeer hun allereerste ziektemissie hebben opgezet, moeten hierop toezien. De Nederlandse militairen hebben er vertrouwen in, al blijft het voor velen van hen wennen aan de soms ondoorzichtig bureaucratische regels volgens welke organisaties als de VN en de EU hun hulpverlenersspel spelen.

tot eind januari

De Karel Doorman is in principe tot eind januari voor ebolahulp beschikbaar. Na Freetown, Conakry en Monrovia zal het marineschip leeg zijn, maar commandant Van den Berg houdt er rekening mee dat hij en zijn bemanning nog voor een tweede ronde nodig zullen zijn. De commandant vindt het prima. Je kunt dit werk ook als vredeswerk zien. Je gaat als het ware vóór een mogelijk conflict uit. Als we erin slagen ebola in te dammen en Sierra Leone niet opnieuw, zoals tijdens de burgeroorlog, onderuitgaat, voorkomen we misschien dat we hier over vijf jaar weer moeten zijn, maar dan niet met een transportschip, maar met een oorlogsfregat.

Over oorlog gesproken, de Karel Doorman vaart langs de havens van West-Afrika met de eigen vaste bemanning van 140 mensen, maar heeft ook 32 mensen aan boord die dienst doen als zogeheten force protection. Ook zijn 23 militairen van de partij van de Bootgroep Texel. Zij voeren het gezag over amfibische boten bij het marinetransportschip, die bijvoorbeeld nog van pas kwamen bij de bevoorrading van de Argus, een Brits marineschip dat al langere tijd in Sierra Leone actief is.

ebolajobs

Als alle goederen van boord zijn, blijft de vraag hangen of er behalve spullen ooit ook voldoende medisch personeel beschikbaar zal zijn om ebolapatiënten te helpen. Nederland blijft proberen mensen voor ebolajobs te werven, heeft er zelfs een speciale website voor, maar de animo is nog kleiner dan gehoopt.

Dus moet Pepe Sese wellicht toch wachten tot er echt ebolamedicijnen of een vaccin beschikbaar zijn. De havenarbeider schikt zich in zijn lot. Ik vind het toch heel erg bijzonder dat jullie voor ons helemaal deze kant zijn opgekomen, vertelt hij de Nederlandse militair. Weet dat we jullie bijzonder dankbaar zijn.