23 december 2013 om 10:18
Luister naar

Roomse charmes

Voor charmes ben ik wel gevoelig, zeker als het om kerkelijke relaties gaat. Op diverse manieren heeft de Rooms-Katholieke Kerk in de afgelopen tijd verschijnselen getoond die kunnen worden uitgelegd als avances naar de protestantse kerken. Hoe gaan we daarop reageren?

Het meest opvallende gebaar is natuurlijk het optreden van de nieuwe paus, Franciscus I. Hij komt op voor mensen en maakt het kerkelijk instituut daaraan ondergeschikt. Dat doet overigens niets af aan de initiatieven van zijn voorganger, die opkwam voor God, en daarmee veel protestantse gelovigen heeft behaagd. Het schept herkenning en verbondenheid.

Een minder in het oog lopende, maar toch opvallende poging is de manier waarop de rooms-katholieke theoloog Hendro Munsterman in het ND van 29 oktober probeert uit te leggen dat er op het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren zestig een omslag is geweest in de houding ten opzichte van Maria. Zij werd vanaf toen minder gezien als moeder Gods en staande boven de kerk, en meer als prototype van de kerk. Veel predikanten zouden zich daarvan onvoldoende bewust zijn. Zon avance is op zn minst sympathiek te noemen.

Gods eigen wezen

In dezelfde lijn ligt de toenaderingspoging van de eveneens rooms-katholieke theoloog Paul van Geest. In de krant van 10 december legt hij uit dat Calvijn Christus werkelijk aanwezig achtte in het avondmaal, maar dat hij halt wilde houden voor het geheim. Dit in het besef dat wij niet kunnen doordringen tot Gods eigen wezen, en dus ook niet tot de essentie van Christus aanwezigheid in het avondmaal. Hierin ligt volgens Van Geest ruimte voor het interconfessionele gesprek. Als iemand zich zo verdiept in de protestantse theologie, dan mag je toch wel van oprechte belangstelling spreken. Dan heb je chance.

Van een andere orde is het artikel in de krant van 11 december over de trappisten van Zundert die een nieuw, luxe bier gaan brouwen, om daarmee het hoofd boven water te houden, geheel volgens de regel van Benedictus: Bid en werk. Daarmee komen die monniken ons na. In hun gemoedelijkheid blijken ze niet wereldvreemd, en ik lust ook weleens een biertje. Ik word overgehaald mijn reserves te laten varen en met hen samen mens te zijn in het goede leven voor God.

geduld

Ben ik al helemaal bezweken voor de roomse charmes? Dat nog niet, al doen ze me wel wat. Ik heb nog te veel vragen. De nieuwe paus wil ik niet voor de voeten lopen met mijn kritiek. Het is een boeiend en spannend proces te zien hoe hij het instituut van de kerk dienstbaar maakt aan de mensenliefde van God. Maar vooralsnog zie ik nog veel instituut. Ik betoon geduld en blijf geïnteresseerd.

De mariologie geeft me meer bedenkingen. De omslag die Munsterman schildert, is niet zonder betekenis. Het is ook aandoenlijk te ervaren hoe een rooms-katholiek theoloog zich afstemt op de denktrant van zijn niet-roomse medegelovigen. Daar kunnen wij protestanten van leren. Maar ik kan er niet omheen dat de onbevlekte ontvangenis en tenhemelopneming van Maria staan als een dogma, en dat zij nog steeds wordt aangeroepen als hemelkoningin. In een liturgie kwam ik de volgende woorden tegen: De poort van het paradijs werd door Eva voor allen gesloten en door de maagd Maria weer geopend. Daar kan ik alleen iets mee als hiermee de poort wordt bedoeld waardoorheen Jezus ter wereld kwam. Maar zou daarop gedoeld zijn?

vraag

De handreiking van Van Geest zou ik graag aanvaarden. Maar zij leidt bij mij meteen tot de vraag: waarom meent de Rooms-Katholieke Kerk het geheim van Jezus aanwezigheid in brood en wijn te moeten vastleggen in het dogma van de wezensverandering? Mijn probleem is niet dat dit een mogelijke duiding is, een poging het geheim te benaderen. Mijn probleem is wel dat dit als enig legitieme duiding wordt gepresenteerd. Waar blijft nu de ondoordringbaarheid van het geheim?

En dan het trappistenbier, hoe verleidelijk misschien ook. Ik begrijp niet dat diep eenvoudige monniken met hun luxe bier speculeren op het consumentisme, het goede sier maken en stand ophouden, interessant willen zijn aan de zijde van de klant. Want daar koop je dat bier natuurlijk voor; je wilt je onderscheiden. Dat staat in zon schril contrast tot de leefwijze in het klooster. Waarschijnlijk ben ik te rechtlijnig, te onrooms. Ik merk in die laatste zin dat ik me heb laten overhalen af te stemmen op het roomse denkkader. Alleen, dat lukt me nog niet zo goed.

We moesten maar eens verder praten, dan komen we wellicht nog eens nader tot elkaar.

Dr. Bert Loonstra, theoloog en psycholoog, is predikant van de Christelijke Gereformeerde Kerk te Gouda.

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Hilbrand Rozema

In Enschede kun je een houten ezel op wieltjes zien, die Koning Jezus draagt. Normaal gesproken dan

‘Het is het eindpunt van de trein, bijna geen mens hoeft er te zijn, bijna geen hond gaat zover mee: Enschede.’ ... zo dichtte Willem Wilmink. Ik ging in zijn stad op zoek naar een houten ezel met Koning Jezus.

.

Ik had nooit eerder een man horen zeggen dat hij feminist is

'Ik was zélf in het stereotype getrapt van de brutale meid die haar neus ophaalt voor alles wat mannen in machtsposities zeggen', schrijft Lysanne van de Kamp. En dat terwijl ze zich altijd zo ergerde aan dat stereotype.

Feniks de la Fosse

'Zijn ex regeert ons huishouden, ik kan er niet meer tegen.' Hoe kan dit worden opgelost?

‘Ik heb het nodig dat je me geruststelt’, zegt een vrouw tegen haar partner in de praktijk van relatiecoach Feniks de la Fosse tegen. ‘Ik ben gewoon onzeker en heb het nodig om te horen dat ik nummer één ben.’

Wim Dekker is lector informele netwerken en laatmoderniteit aan de Christelijke Hogeschool Ede.

Het gepest van Wilders mag niet gewoon zijn. Timmermans heeft hulp van andere Kamerleden nodig

Wim Dekker hoopt dat het fatsoenlijke deel van de Kamer niet in debat gaat over wat fatsoen is, maar soeverein afstand neemt van onfatsoen. En hij vraagt om gebed voor Frans Timmermans.

Zo sensationeel is dat boek van David de Vos niet, al suggereert hij het graag

Evangelisch prediker David de Vos prijst zijn verhaal aan als ‘het meest gedurfde en ongefilterde boek over de christelijke wereld dat je gaat lezen’. Verkooppraat, volgens Reina Wiskerke.

Kelly Keasberry is theoloog en pastoraal medewerker bij ziekenhuis AZ Monica in Deurne en Antwerpen.

Ambtenaren, managers, artsen of docenten: grijp eens wat vaker naar de gieter

Voor mij als ziekenhuispastor was het uitsterfbeleid niet om aan te zien, schrijft Kelly Keasberry. Na werktijd besloot ik tot een reddingsoperatie. Gewapend met een gietertje, een schaar en een emmer van de schoonmaker.

Anita Zeldenrust is ouder van een gezinshuis voor kinderen die (soms tijdelijk) niet thuis kunnen wonen.

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten verstommen, gaat je binnenwereld aan de gang

Stilte kan confronterend zijn. Als de geluiden van buiten zijn verstomd, gaat je binnenwereld aan de gang. Het is mij lang gelukt dat uit de weg te gaan, schrijft Anita Zeldenrust. Drukte is een statussymbool.

nd

In Amsterdam zit een witte duif klem. Hoe kan ik de vogel nog redden? Klimmend, via de regenpijp?

Wat doe je als je ziet dat er een vogel verstrikt is geraakt in een net? Op één-hoog? Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Maar er is toch hoop.

George Harinck is rector magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht.

Laat kinderen weer sleutelteksten uit de Bijbel, de geschiedenis en de literatuur uit het hoofd leren

Het is ronduit zonde dat we tegenwoordig bijna niets meer uit ons hoofd leren. Want wat je niet bezit, kun je jezelf niet herinneren. Zorg daarom voor een goed gevulde binnenkamer, stelt George Harinck.