Langstudeerder blijft bestaan, nog wel

De studentenbonden ISO en LSVb en de LKvV, de koepel van studentenverenigingen, zijn teleurgesteld over de uitspraak. Zij spanden een rechtszaak aan tegen de Staat omdat ze de maatregel niet eerlijk vinden. Veel studenten wisten bij het begin van hun studie namelijk niet dat ze een boete, die kan oplopen tot ruim drieduizend euro per jaar, konden krijgen. Ze hebben dus niet op de maatregel kunnen anticiperen, redeneren de organisaties.

Deeltijdstudenten worden daarbij in hun ogen onevenredig getroffen omdat zij bijna per definitie langstudeerder zijn.

verkiezingsprogramma

De rechter gaf de studenten op dat laatste punt gelijk. Alleen die groep studenten die zich voor 1 februari 2011 heeft ingeschreven voor een deeltijdstudie en niet treuzelt met studeren, moet worden ontzien, zei hij.

Toch is het niet gezegd dat de boete lang zal blijven bestaan. Terwijl de bonden zich nog beraden of ze eventueel in hoger beroep willen gaan, zijn alle ogen alvast gericht op de politiek. Die heeft de macht verder aan de wet te sleutelen. PvdA en VVD hebben expliciet in hun verkiezingsprogramma respectievelijk conceptverkiezingsprogramma opgenomen het liefst van de boete af te willen. Ook SP, D66 en GroenLinks staan daar welwillend tegenover.

sociaal leenstelsel

Maar dat komt niet voor niets. Er gaan tegelijkertijd al maanden stemmen op om een sociaal leenstelsel in te voeren, in ieder geval voor masterstudenten. Studenten zouden dan niet langer hun maandelijkse studiefinanciering cadeau krijgen, maar deze moeten lenen.

Dat kost hen al snel bijna dertienduizend euro voor hun hele opleiding en drieduizend voor een masterstudie. Bovendien krijgen niet alleen langstudeerders daarmee te maken, maar alle studenten.

Dit voorjaar oordeelde de Tweede Kamer dat een besluit hierover zou worden overgelaten aan een nieuwe regering. Na de verkiezingen van 12 september kunnen de zaken er dus zomaar heel anders voor staan. 'De vraag is straks wat we liever hebben, een boete of een sociaal leenstelsel', erkent Thijs van Reekum, voorzitter van ISO. 'Al blijft de langstudeerdersmaatregel altijd een perverse maatregel.'

'Ik begin alvast met sparen'

Met gespitste oren luisterde Mark Posthumus (21), vierdejaars rechten, naar het oordeel van de Haagse rechter. Binnen vijf minuten wist de jurist in spe hoe laat het was. 'Had ik er in zijn plaats gezeten, had ik waarschijnlijk anders geoordeeld', lacht hij. 'Maar ik voelde het meteen aankomen: Die langstudeerdersboete blijft bestaan.'

Posthumus was een van de weinige studenten die gisteren aanwezig waren in de rechtszaal om te horen hoe het zou aflopen met de door studenten zo gehate boete. Hoe anders was dat in mei toen de studenten en de overheid voor de rechter hun zegje mochten doen. Studenten zeiden toen dat ze de boete oneerlijk vinden. De overheid betoogde hen te willen aansporen sneller af te studeren omdat een student de maatschappij nu eenmaal veel geld kost. De ruim honderdvijftig aanwezigen pasten toen niet eens in de rechtszaal.

Maar dankzij de vakantie, storingen op het spoor en een rechtstreekse uitzending van de NOS, bleef de zaal ditmaal half leeg. Alsof de studenten wisten dat ze bakzeil zouden halen bij de rechter en zij zich daarbij al bij voorbaat hadden neergelegd.

Niets is minder waar, stellen de studentenorganisaties die de rechtszaak aanspanden. Ze zullen, menen ze, strijden tot het bittere eind om alsnog de gehele wet van tafel te halen. De verkiezingen bieden wat dat betreft hoop, zegt Jan Boers, kersverse voorzitter van de Landelijke Kamer van Verenigingen. 'Je weet het maar nooit wat gebeurt. De VVD-staatssecretaris die de maatregel doorvoerde is van de partij die er nu zelf vanaf wil.'

Vooralsnog zijn alleen bepaalde deeltijdstudenten gevrijwaard van de boete, oordeelde de rechter. De rest van de studenten heeft gewoonweg pech gehad. Posthumus, die volgens de definitie van de wet niet snel genoeg studeert, begint naar eigen zeggen morgen alvast maar met sparen voor die boete die hij na de zomer kan verwachten.