Luister naar

In de leer bij een edelsmid

Nieuws
Hoe maak je een sieraad uit een stuk zilverplaat? Edelsmid Hanneke van der Haven geeft workshops edelsmeden. Aan de slag met zilver. Hanneke van der Haven uit Tiel stapte uit de gehandicaptenzorg en werd edelsmid.
Lia van de Minkelis
zaterdag 3 maart 2012 om 14:03
In de leer bij een edelsmid
In de leer bij een edelsmid

Zelf een kunstig sieraad smeden tijdens een workshop. Zonder kennis of vaardigheid kom je binnen en na afloop ga je met een professioneel ogend resultaat de deur uit. Met dank aan de meester. De leermeester is in dit geval edelsmid Hanneke van der Haven. In haar atelier achter het woonhuis in Tiel geeft ze workshops edelsmeden. Van der Haven wordt bijgestaan door haar man Chris Koolma die een instrumentmakersopleiding heeft.

Ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van Monique geven haar zussen Daphne en Joyce haar een workshop cadeau. Ook moeder Nelleke is van de partij. Wat gaan ze maken? De keuze is uit een ring, een broche, een hanger of oorbellen. Een collier of armband is te veel werk voor drieënhalf uur, geeft Van der Haven aan.

werkstukken

In het atelier en op de website zijn voorbeelden te zien van haalbare werkstukken. Van der Haven werkt hoofdzakelijk met zilver, omdat dat goed te bewerken is, ook voor workshopdeelnemers. De sieraden worden gezaagd uit zilverplaat of gemaakt van ronddraad. Monique en Joyce kiezen voor een ring, Daphne en Nelleke voor een hanger.

Koolma berekent de omtrek van de ringen en overlegt over de breedte. De zussen willen beiden een ring die aan de bovenkant een bredere uitloop heeft. Nauwkeurig bestuderen ze hun vingers en overleggen met Koolma hoe breed de uitloop zal worden. Als je kiest voor 9 mm, moet je het zilver zagen op 10 mm. Door het recht te maken kom je dan weer uit op ongeveer 9mm, zegt Koolma.

sieraad

Daphne kiest voor een hanger in de vorm van een ster: Ik draag graag colliers en heb wat met sterren. In het mandje met mallen zoekt ze naar een ster in de maat die ze hebben wil. Ze wil hem groter. Het wordt zon 6x6 cm. Als je deze maat wilt, bereken ik eerst even de zilverprijs voor je. Dan weet je wat het gaat kosten, zegt Hanneke van der Haven.

Intussen heeft Nelleke een patroontje uitgezocht voor een rechthoekige hanger. Over deze rechthoek wil ik een smal, iets langer plaatje laten komen. De sieraden kunnen voorzien worden van edelstenen in zettingen. Maar dat is voor een later stadium. Maak eerst je sieraad en beslis daarna of je er een steen op wilt of niet, aldus de edelsmid.

schuren

Het zagen van het zilver gebeurt met een figuurzaag. Het is een kwestie van rustig zagen zonder veel kracht te zetten, anders knapt het zaagje. Nelleke hamert daarna haar hanger. Wat simpel is het eigenlijk. Je legt het zilverplaatje op een grindtegel en slaat er met een hamer op. In het begin sloeg ik voorzichtig, maar dan lukt het dus niet. Je moet echt flink slaan en het plaatje steeds omdraaien.

Joyce heeft haar ring gezaagd en is de zijkanten aan het schuren. Het schuurpapier zit vast op een plankje dat op tafel ligt. Ze houdt het reepje zilver vast en gaat er mee over het schuurpapier.Stevig schuren tot het helemaal vlak is, ook al wordt het heet, instrueert Koolma. Intussen leert hij Daphne dat ze haar ster van de punt naar het midden moet zagen. Wie niet helemaal recht zaagt, stelt hij gerust door te zeggen dat hij de ergste hobbels er wel af zal vijlen.

smeltpunt

Na het vijlen en schuren gaan Joyce en Monique hun ring krassen. Van der Haven adviseert om het zilver te bewerken, want het is veel werk om het perfect glad te schuren. Behalve krassen kun je het hameren of walsen met een kant er tussen. De edelsmid laat zien hoe dat gaat. Eerst wordt het zilver zacht gemaakt door het te verhitten met een brander. Het zilver heeft een smeltpunt van 800 graden Celsius. De vlam is 2400 graden Celsius.

Het duurt even voordat het zilver op temperatuur is. Zodra er een oxidehuidkleur op het zilver komt, gaat de brander uit en wordt het zilver in een afbijtbadje van 80 graden Celsius gelegd, zodat vet, vuil en oxide verdwijnen. Het zilverplaatje gaat samen met een stukje kant door de wals. De kantafdruk geeft een speels effect aan het zilver.

gedenkwaardiger

Ook voor het buigen van de ring moet het zilver eerst zachter worden gemaakt door het te verhitten. Onder toeziend oog van Koolma verhit José het zilver. Ze pakt het met een pincet beet en laat het onder de kraan afkoelen. Koolma neemt, afgestemd op de dikte van haar vinger, een ronde staaf van 17 mm dik. Met moeite duwt Joyce het zilver om de stang. Breek ik m niet?, vraagt ze ongerust. Koolma vertelt dat zilver heel wat kan hebben en dat het weer harder wordt door erop te slaan. Tenslotte moet ze de ring met de hamer rond slaan.

Als Monique dezelfde handelingen heeft verricht, twijfelt ze of ze op een uiteinde een dun zilveren plaatje in de vorm van een M zal aanbrengen. Haar zussen kijken mee. Uiteindelijk kiest ze voor een extra stukje glad zilver boven op haar gekraste ring. Ze zaagt en schuurt en Van der Haven soldeert het vast. Wauw, heb ik dit gemaakt? Evenals de andere deelnemers is Monique heel tevreden met haar zelfgemaakte verjaardagscadeau. Aanvankelijk twijfelde ze over een ring of een hanger, maar ze is nu blij dat ze een ring heeft gekozen. Ik had geen mooie ring en vind een ring toch gedenkwaardiger.

vernieuwing

Hanneke van der Haven maakte in 1990 de switch van de gehandicaptenzorg naar het edelsmeden. Als ik het over kon doen, zou ik direct met edelsmeden begonnen zijn. Ik heb een goede tijd gehad in de zorg, maar het edelsmeden heeft mijn hart, vertelt ze. Na de opleiding begon ze met een atelier aan huis. In haar ontwerpen zoekt ze naar draagbaarheid en vernieuwing.

Klanten kunnen bij haar terecht voor nieuwe sieraden, maar ook voor reparatie of voor het omvormen van oude sieraden tot een nieuw. Mijn kracht ligt in mijn betrokkenheid, zowel op het materiaal als op de drager, vertelt ze. Deze betrokkenheid vormt zeker ook de basis van het succes van de workshops. Het is niet erg om onvolkomenheden in het werk van deelnemers weer goed te maken, vindt de edelsmid. Het is juist leuk, meestal kun je het wel in orde krijgen.


Informatie

Edelsmid Hanneke van der Haven geeft 1 à 2 workshops edelsmeden per week in de periode van half oktober tot begin april.

Workshop edelsmeden:

Duur: 3,5 uur. Prijs: 20 euro excl. materiaal.

Voor een ring komt het zilver op ca. 20 euro.

Voor een broche of hanger kan dat, afhankelijk van de grootte, behoorlijk meer zijn.

Meer info: www.edelsmidtiel.nl

Sieraden van Hanneke van der Haven, materialen en gereedschappen zijn te koop via de webwinkel: www.webwinkelzilver.nl

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
'Museum Buren & Oranje is ontstaan vanuit een privécollectie.'

Uit de hand gelopen Oranje-verzamelingen: een nieuw seizoen voor Oranjemusea

De twee grootste Oranjemusea in Nederland openen in april hun deuren weer. In Diepenheim en Buren kunnen bezoekers vitrines boordevol borden en bekers bewonderen. 'De musea zijn ontstaan vanuit een privécollectie'

Cor Visscher: 'Het doet me verdriet als ouderen op zondag niet naar de kerk kunnen gaan.'

Cor (76) regelt de autorijdienst in zijn kerk: 'Soms moesten er een paar rollators mee in de kofferbak'

Cor (76) coördineert de autorijdienst van de kerk: 'Aan de telefoon vraag ik aan de kerkganger die opgehaald wil worden: ‘Wie denk je dat de chauffeur wordt, raad eens?’'

Matteo van der Grijn speelt Petrus in The Passion. 'Ik was vereerd dat ik werd gevraagd. Het is een groot, jaarlijks, breed toegankelijk evenement waaruit mensen houvast halen. Het heilige verhaal wordt heel concreet gemaakt: vrienden die onvoorwaardelijk voor elkaar gaan.'

Matteo van der Grijn speelt in The Passion. 'Ik ga nu ook het paasverhaal aan mijn kinderen voorlezen'

Acteur Matteo van der Grijn (43) hangt tussen geloof en ongeloof in. In The Passion speelt hij Petrus. ‘Het kan zomaar zijn dat er iets is.’ Jaarlijks leest hij zijn kinderen het kerstverhaal uit Lucas 2 voor.

Barend Schuurman: 'Als er straks één jongere is die mede dankzij het jeugdwerk in God gaat geloven, een fijne relatie krijgt en gewoon een mooi leven, dan is mijn inzet de moeite geweest.'

Op zijn werk in de bouw praat Barend over zijn geloof. 'Ik bid voor m'n eten en dan ontstaan er gesprekken'

In zijn werk als timmerman leert Barend Schuurman (26) graag jonge gastjes de kneepjes van het vak. Ook in zijn kerk investeert hij in tieners, als jeugdleider. ‘Je moet niet proberen cool te doen, dan lig je eruit.’

Wilma Wolff: ‘Zodra ik de drempel overga, ben ik thuis.’

Wilma voelt zich thuis in Nederland. 'Inmiddels zou ik niet meer in Suriname kunnen aarden'

Op haar 47e ging Wilma Wolff (81) op vakantie naar Nederland en bleef voor de liefde. Ondanks enkele hobbels voelde ze zich snel thuis in Rotterdam. Ze geniet er elke dag van haar flat van 80 vierkante meter.

Jeanne Diele-Staal (85): 'Op mijn 63e speelde mijn verleden weer op.'

De vader van Jeanne (85) was NSB'er. 'Soms werd ik uitgescholden, maar ik werd vooral genegeerd'

Als kind werd Jeanne Diele-Staal (85) uit Zwolle gepest omdat haar vader NSB’er was. 'Ik mocht niet meespelen en stond op het speelplein altijd tegen de muur aan.'