Luister naar

Je gelijk krijgen: mooi, maar duur

Nieuws
DEN HAAG - Het gratis juridisch advies van de rechtswinkels staat onder druk, omdat gemeenten bezuinigen.
Sjoerd Mouissie Sjoerd Mouissie
zaterdag 21 mei 2011 om 06:00
Je gelijk krijgen: mooi, maar duur
Je gelijk krijgen: mooi, maar duur

Dit terwijl het kabinet de kosten van rechtszaken wil verhogen, soms met wel twaalfhonderd procent.

Rechtenstudenten die in hun vrije tijd mensen met een laag inkomen juridisch advies geven - het gebeurt op zo'n tachtig plaatsen in Nederland, in zogenoemde rechtswinkels. De studenten schrijven ook brieven namens hun 'cliënten', in sommige steden stappen ze voor hen naar de kantonrechter. Gratis. Tenminste, zolang het duurt.

Gemeenten moeten bezuinigen en met name grote steden kloppen daarbij steeds vaker aan bij de rechtenstudenten, zo blijkt uit een rondgang. 'Wij moesten dit jaar al twee keer op het stadhuis verschijnen om uit te leggen wat we doen', zegt een medewerker van de rechtswinkel in Leiden. 'Vroeger was dat niet nodig.' In Amsterdam werd de rechtswinkel op het nippertje gered door de gemeenteraad, die besloot de subsidiestop nog twee jaar uit te stellen. Vaak is de gemeente de enige financier van een rechtswinkel.

In Rotterdam en Den Haag liep het minder goed af. 'Dit jaar krijgen we de helft minder subsidie', zegt Annemieke Boon, voorzitter van de Rotterdamse rechtswinkel. 'Over 2012 zijn wij nog in gesprek, maar het is al wel duidelijk dat de subsidie dan nog lager wordt.' De gemeente Den Haag meldde eind vorige maand in een brief dat de lokale wetswinkel volgend jaar geen geld meer krijgt. Hoewel volgens een woordvoerder van de gemeente 'nog alles mogelijk' is, vreest het bestuur dat de winkel moet sluiten - precies op de veertigste verjaardag.

'Volgens mij weet de gemeente niet goed wat wij doen', verzucht voorzitter Jeroen van Sintemaartensdijk. Vorig jaar klopten ruim 2700 mensen bij de wetswinkel aan voor juridische hulp. 'Die gaat veel verder dan "even een briefje schrijven". We gaan bijvoorbeeld met ze mee naar het bureau als ze klachten hebben over een politieagent. En we procederen voor hen bij de kantonrechter. Er zijn geen andere instanties die dat gratis voor ze doen.'

opbrengen

De eventuele sluiting van de wetswinkel zou er voor zorgen dat mensen met een laag inkomen bijna nergens meer terecht kunnen voor juridische hulp, stelt Van Sintemaartensdijk.

Het Juridisch Loket, een soort rechtswinkel van de overheid, levert wel gratis advies, maar voert geen procedures. Rechtsbijstandverzekeringen zijn te duur, en voor een pro-Deoadvocaat geldt een eigen bijdrage van ongeveer honderd tot zevenhonderdvijftig euro. 'Dat zijn bedragen die veel mensen hier niet kunnen opbrengen', zegt Van Sintemaartensdijk. 'De helft van de Haagse bevolking verdient minder dan 23.000 euro per jaar.'

'Ik zou ook niet weten waar deze mensen gratis terecht kunnen', reageert Annemieke Boon van de Rotterdamse rechtswinkel. 'Soms komen mensen langs van wie het loon structureel niet wordt uitbetaald. Ze worden flink benadeeld, maar hebben het geld niet om daar iets aan te doen.'

Overigens zal geld in de toekomst een allesbepalende factor worden in de juridische hulp. Het kabinet heeft voorgesteld in 2013 de griffierechten, het bedrag dat betaald moet worden om een zaak voor de rechter te brengen, fors te verhogen. De rechtspraak moet zo 'kostendekkend' worden, is de gedachte.

Hoewel de precieze invulling van de plannen nog niet bekend is, hebben diverse organisaties al berekend hoe hoog de griffierechten zullen worden. Een burenruzie voor de rechter uitvechten zal dan geen 530, maar 2000 euro kosten, becijferde de Raad voor de Rechtspraak. Nieuw is dat niet alleen de eiser, maar ook de gedaagde in een conflict dat bedrag moet betalen. In beroep gaan tegen de beslissing van de gemeente of een andere overheid, bijvoorbeeld over de dakkapel van de buren, kost dan geen 41, maar 500 euro. Daarbij komt dat de verliezende partij - dus ook de burger - met de totale rekening van de twee partijen komt te zitten.

Erger wordt het als de klager gelijk krijgt, en de gemeente in hoger beroep gaat. Want dan bedragen de griffierechten 1250 euro - met dus de mogelijkheid dat de burger aan het einde van de rit 2500 euro kwijt is. 'Neemt u het met dat onzekere vooruitzicht nog op tegen bijvoorbeeld vijfhonderd euro aan te veel opgelegde belasting? Nee? Daarvoor heb ik alle begrip', schreef Peter Ingelse, vicepresident van het Amsterdamse gerechtshof, onlangs in NRC Handelsblad. 'De minister ziet zelfs graag dat u het laat afweten.'

Met deze prijzen is het onvermijdelijk dat het aantal rechtszaken gaat dalen, schrijft de Raad voor de Rechtspraak. 'Dat betekent dat rechtzoekenden afzien van het afdwingen van wat hen in rechte toekomt.' Daaraan voegt de raad toe dat voor bijvoorbeeld mensen met een middeninkomen, zelfstandige ondernemers en kleine bedrijven 'de toegang tot de rechter problematisch is', vanwege de hoge kosten.

scheidsrechter

Het kabinet zou er goed aan doen de uitgangspunten van het plan - dat rechtspraak betaald moet worden door diegenen die er gebruik van maken - nog eens onder de loep te nemen, aldus de raad. 'Daaruit spreekt de opvatting dat de rechtspraak niet meer is dan dienstverlening aan partijen die hun onderlinge problemen niet kunnen oplossen. Dit gaat volstrekt voorbij aan het maatschappelijk belang van de rechtspraak.'

Het risico op 'ontduikingsgedrag' wordt door de hoge kosten groter, redeneert de organisatie. 'De mate waarin mensen de verplichtingen die zij in het civiele rechtsverkeer zijn aangegaan naleven, wordt immers mede bepaald door de kans dat zij bij niet naleving daarop worden aangesproken.' Simpel gezegd: haal de scheidsrechter weg en kijk wat er gebeurt met het aantal overtredingen.

In Rotterdam moet de rechtswinkel verder met een gehalveerd budget, maar voorzitter Annemieke Boon ziet nog wel mogelijkheden. 'We hebben abonnementen op vakbladen en de krant opgezegd, en het jaarlijkse teamuitje afgeschaft. De huur kan nog wel betaald worden, maar we hebben geen reserves meer om apparatuur te vervangen. Als één van onze twee computers serieus crasht, is er een probleem. Het is een uitdaging met zo weinig mogelijk geld het beste niveau te blijven halen.'

De ruim dertig medewerkers van de Haagse Wetswinkel waren woensdag 'wel heel erg stil' toen de dreigende sluiting bekendgemaakt werd, zegt Jeroen van Sintemaartensdijk. Toch zijn ze ook strijdbaar. 'We gaan er, in ieder geval dit halfjaar, nog keihard tegenaan.'

Mail de redactie
Mail de redactie
Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt.
Agenten met machinegeweren bewaken de Dom in Keulen rond Kerst en Nieuwjaar na de ontdekking van aanslagplannen van ISIS-Khorasan.

ISIS heeft Europa nog steeds in het vizier voor aanslagen als die in Rusland

In heel Europa zijn veiligheidsdiensten in staat van paraatheid. Want de aanslag in Moskou was niet het enige plan van ISIS. Het heeft Europa weer stevig in het vizier, te beginnen met kerken.

‘Je kunt aan je vlucht een CO2-uitstootcijfer hangen, maar wat zijn de precieze gevolgen dan?'

Waarom we toch blijven vliegen ondanks schaamte. 'Zet op een rij wat je belangrijkste waarden zijn'

Vliegschaamte blijft een dingetje, van de 18 tot 65-jarigen heeft 1 op de 5 er last van. Waarom blijven we vliegen, terwijl we weten dat het het klimaat fors schaadt?

De brug over het Noordhollandsch Kanaal bij Purmerend ligt midden in de A7, en is verreweg de belangrijkste verkeersader in het gebied.

Motorambulances en speedpedelecs om de file te omzeilen: de brug over de A7 wordt verbouwd

De verkeersoverlast in Noord-Holland zal gigantisch zijn zodra Rijkswaterstaat begint met de versteviging van een brug, midden in de A7. Artsen en verpleegkundigen maken zich zorgen over de gevolgen voor de spoedzorg.

Boerenprotest dinsdagmorgen in Brussel.

EU-landen komen boeren ongekend snel tegemoet, GroenLinks spreekt van 'symboolpolitiek'

De EU-landen zijn akkoord met een serie maatregelen die tegemoetkomen aan de protesten van boeren. De milieueisen om EU-landbouwsubsidies te krijgen worden versoepeld, kleinere landbouwbedrijven worden helemaal niet meer gecontroleerd.

Het gezin Laan, met rechtsboven Henk-Willem en daaronder zijn gehandicapte zoon Joas pleit voor betere toiletvoorzieningen voor mensen als Joas. ‘We hopen dat het balletje nu snel verder gaat rollen.’

Waar verschoon je onderweg een ernstig gehandicapt kind? 'Soms moet het in de bosjes'

Naar de wc gaan tijdens een dagje uit levert kinderen en volwassenen met een ernstige beperking veel gedoe op. Ze hebben vaak een ruimte nodig waarin ze liggend verschoond kunnen worden. Maar die zijn er nauwelijks.

Anniek Pheiher leidt een trainingssessie voor activistische beleggers bij The Field in Leiden.

Klimaatactivistische beleggers trainen voor de confrontatie met CEO's: 'Ik wil ja of nee horen'

In de aanloop naar het aandeelhoudersseizoen stoomt Milieudefensie honderden klimaatactivisten klaar om een duurzamer beleid af te dwingen bij bedrijven. Actrice Anniek Pheifer traint de activistische beleggers.