Hulp aan ouders bij opvoeding kan ontmoedigen
Dat zegt Jan van der Maas, psycholoog en medewerker van een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Hij promoveerde woensdag aan de VU op een test die helpt de opvoedvaardigheden van ouders beter te beoordelen.
Van der Maas: ,,Er zijn tegenwoordig veel oudertrainingen en opvoedcursussen die wetenschappelijk onderzocht en redelijk bewezen effectief zijn. Dat is een goede ontwikkeling, maar die behandelingen worden vaak ongezien toegepast. Zo van: baat het niet, dan schaadt het niet. Maar het kan wel schaden. Als je hulp verleent aan ouders terwijl ze zelf al voldoende in staat zijn het gedrag van hun kind te hanteren, ontmoedig je ze.''
Zijn test, de taxatielijst voor ouderfunctioneren, helpt hulpverleners beoordelen of ouders van kinderen met een probleem zelf wel goed functioneren. De test beoordeelt of ouders kunnen 'respecteren, regisseren en interpreteren'. ,,Die termen gebruik ik omdat ze stimulerende termen zijn. Woorden als stress of opvoedbelasting, die vaak in dit verband worden gebruikt, geven bij voorbaat een probleem aan. Regisseren gaat over reguleren van en het toezien op gedrag. Interpreteren gaat over opvattingen van ouders over het gedrag van hun kind. Respecteren gaat erover of een ouder wel betrokken is. Dat kun je nagaan door vragen te stellen als: is deze ouder betrokken bij school?''
Er wordt makkelijk naar ouders gewezen: het kind doet moeilijk, dus de ouders zullen wel verkeerd opvoeden, bevestigt Van der Maas. ,,Maar dat hoeft niet zo te zijn. En als je weet dat de ouders het goed doen, kun je kijken wat voor maatregelen verder nodig zijn. Denk aan medicatie of aanpassingen op school.''
Sommige groepen ouders hebben eerder hulp nodig dan andere. ,,Bij kinderen met een contactstoornis, zoals autisme, is de kans groter dat het probleem meer bij het kind ligt. Als ouders over de schok heen zijn dat hun kind beperkingen heeft, is de gemiddelde ouder na wat uitleg prima in staat het kind te begeleiden.'' Maar bij gedragsstoornissen, zoals niet luisteren of stelen en liegen, 'heeft het probleem al snel meer te maken met de wisselwerking tussen kind en omgeving'.