Doodseskaders terug in Ivoorkust
Laurent Gbagbo gaat nooit op vakantie naar Europa. Met dat feit deden de zelfbenoemde Ivoriaanse president Gbagbo en zijn getrouwen het reisverbod dat de Europese Unie tegen hen instelde, af als betekenisloos.
Die EU-sancties zijn vooral symbolisch, erkent Rinaldo Depagne van de denktank International Crisis Group (ICG). Maar nu de Wereldbank de leningen aan het land bevriest, zal het regime het wel degelijk gaan merken. Er komt een moment waarop de ambtenaren en het leger betaald moeten worden.
De spanning in Ivoorkust is hoog opgelopen, sinds Laurent Gbagbo en zijn rivaal Alassane Ouattara zich beiden lieten beëdigen als president van Ivoorkust.
Oppositieleider Ouattara, die de presidentsverkiezing met 54,1 procent won, kreeg steun van de internationale gemeenschap. Hij was ook de winnaar volgens de kiescommissie van het land. Maar Laurent Gbagbo weet dat hij het leger en de veiligheidsdiensten achter zich heeft . Bovendien heeft hij de staatsmedia in zijn greep. Buitenlandse radio- en tv-zenders zijn uit de lucht gehaald.
Bij gewelddadige confrontaties tussen aanhangers van beide presidenten zijn al tientallen doden gevallen, vooral aanhangers van Ouattara. Getuigen vertellen dat s nachts aanhangers van de oppositie van hun bed worden gelicht, die dan verdwijnen of vermoord worden, aldus Depagne. Mannen in uniform hebben zelfs s nachts de privéhuizen van leden van de VN-vredesmacht bezocht om hen te bedreigen. Het zijn toestanden die herinneringen oproepen aan de doodseskaders die Gbargo in 2002, na een opstand tegen zijn regime, op pad stuurde om tegenstanders uit de weg te ruimen.
De angst voor een hervatting van de burgeroorlog, die het land in 2002 opdeelde in een noordelijk en een zuidelijk deel, is groot. Nederland heeft de vijftig landgenoten die in Ivoorkust verblijven, opgeroepen het land te verlaten. Duitsland, Portugal, Zweden en voormalig kolonisator Frankrijk hebben dat voorbeeld inmiddels gevolgd. Er wonen 15.000 Fransen in het Afrikaanse land.
Niet alleen de westerse landen hebben zich tegen Gbagbos regime gekeerd, zegt Depagne. Nigeria heeft zijn ambassadepersoneel teruggeroepen, na een aanval op de ambassade. Bijna alle buurlanden voeren de druk op.
Depagne denkt dat het instellen van economische sancties kan werken. Laurent Gbagbo is niet zwak. Bij de verkiezingen kreeg hij 45 procent van de stemmen. Maar nu de geldkraan dichtgaat, kan het regime over enkele maanden zonder geld komen te zitten. Ik zie Gbagbo dat geen jaar volhouden.
Laurent Gbagbo heeft echter één belangrijke vriend in Afrika over. José Eduardo dos Santos, de president van Angola. Dat land is de grootste olie-exporteur van Afrika. Dos Santos kwam als een van de weinige staatshoofden naar de door Gbagbo voor hemzelf georganiseerde inhuldiging als president. Angola kan Gbagbos regering van geld blijven voorzien. Gbagbo krijgt verder steun van huurlingen uit Liberia. Dat gebeurde tijdens de vorige burgeroorlog ook, aldus Depagne. Beide partijen in het conflict huurden toen krijgsheren in van over de grens.
In een televisietoespraak heeft Laurent Gbagbo laten weten niet aan aftreden te denken. Premier Guillaume Soro, van Ouattaras regering, zei daarop dat geweld de enige uitweg is, zeker als internationale druk en sancties niet blijken te werken. Hij riep de VN, de EU en de Afrikaanse Unie op, zich vast gereed te maken voor een gewelddadig ingrijpen.
Soro zelf heeft de leiding over de Forces Nouvelles (FN), de rebellengroep die het noordelijk deel van het land in handen heeft. Vorige week vochten FN-eenheden al met het regeringsleger in Abidjan, de belangrijkste stad van het land.
De VN hebben inmiddels Youssouf Bamba, gezant van Ouattara, erkend als representant van Ivoorkust.
De VN hebben een vredesmacht in Ivoorkust, de Unoci. Die bestaat uit 7576 militairen, 193 militaire waarnemers, 1336 politiemensen en 1388 burgers, waaronder 738 Ivorianen. Waarnemers geloven niet dat zij een burgeroorlog kunnen voorkomen. De VN-troepen beschermen Ouattara en zijn regering, die vanuit het luxueuze Hotel du Golf in Abidjan opereren. De VN hebben aangekondigd in het land te blijven, ondanks de intimidatie. Ook het Franse leger heeft 900 soldaten in het land. Het Nederlandse marineschip Hr. Ms. Amsterdam is op verzoek van de Fransen naar de Ivoriaanse wateren onderweg.
Laurent Gbagbo heeft in mei een stuk land aan het Meer van Genève voor twaalf miljoen euro verkocht. De opbrengst werd op zijn verzoek gestort op een rekening bij de Société Generale in Parijs. Rekeninghouder is de president van Ivoorkust. Het geld ging niet naar het ministerie van Financiën in Ivoorkust, al behoorde de grond formeel aan de staat Ivoorkust toe.
Kopers waren twee Libanese zakenlieden. Hun vastgoedbedrijf werd twee weken voor de aankoop opgericht. Dat meldt het Franse dagblad La Croix. Bij de transactie was een Franse advocaat van Ivoriaanse afkomst betrokken.
In 2005 werd Gbagho er al van beschuldigd onroerend goed voor eigen gewin te verkopen. Destijds ging het over een dozijn appartementen en huizen in de voorsteden van Parijs.