Christenen Indonesië hopeloos verdeeld
JAKARTA - Twee christelijke partijen hebben zich aangemeld voor de Indonesische verkiezingen in april. Maar het wordt voor hen een zware strijd. De Partij voor de Vrede en Welvaart (PDS) heeft vooral een protestants-christelijke achterban in met name Noord-Sulawesi. Voor rooms-katholieke kiezers is er de Partij voor Liefde van Indonesische Democratie (PKDI). Beide partijen moeten ieder minstens drie procent van de stemmen halen, willen ze überhaupt een plek in het parlement kunnen innemen. Indonesië telt circa 170 miljoen kiezers.
Ongeveer negen procent van hen is christen. Maar velen van hen zullen op de grote nationalistische partijen stemmen. De christelijke partijen staan dan ook voor een reusachtig karwei.
Kieswet
Vorige maand passeerde een nieuwe Indonesische kieswet het parlement. De verhoogde kiesdrempel in de nieuwe wet bevoordeelt de grote gevestigde partijen, stellen deskundigen in Indonesië. De door wijlen Soeharto opgerichte Golkarpartij en PDI-P van Megawati Sukarnoputri zijn van oudsher gematigde partijen met een nationalistische ideologie. Dan zijn er de moslimpartijen, die uiteenlopen van gematigd tot aan ultraconservatief. Deze partijen willen hun religieuze agenda door middel van politieke macht verwezenlijken. Het is hen echter nooit gelukt om een grote meerderheid van de Indonesische stemmen te verwerven. Maar het tij lijkt te keren. Ook nationalistische partijen presenteren zich nu als 'religieuze' partijen om conservatief-islamitische kiezers aan zich te binden.
Hoog tijd voor Indonesische christenen om zich te verzamelen en een eigen politieke partij te stichten, vond de rooms-katholieke mensenrechtenadvocaat Roy Rening. De afgelopen maanden moest hij de PKDI opbouwen tot een volwaardige politieke partij. ,,De nationalistische partijen hebben ons bij de laatste verkiezingen in 2004 laten zitten. We willen gewoon puur de belangen behartigen van al die mensen die een christelijke achtergrond hebben. We moeten als christenen zelf onze politieke rechten verdedigen. En dat wordt steeds belangrijker. Want je ziet dat nationale wetgeving in toenemende mate een speciale religieuze belangengroep begunstigt'', verklaart Roy Rening.
Paars logo
Maar veel christenen vragen zich af hoe effectief de nieuwe partij van Rening is. In het voorjaar vonden besprekingen plaats met andere christelijke partijen, waaronder de PDS. De PDS is de eerste politieke partij in Indonesië met een duidelijk christelijke grondslag.
Het paarse logo met een grote witte crucifix haalt elk misverstand uit de weg: de PDS bestaat voor Indonesische christenen die op christelijke grondslag het nationalisme van Indonesië en van oudsher diens plurale samenleving willen dienen. Maar niet elke christelijke leider in Indonesië is het eens met deze aanpak. Het Verbond van Indonesische Kerken PGI en diens rooms-katholieke tegenhanger KWI riepen weliswaar afgelopen week in een gezamenlijke verklaring alle christenen op om actief deel te nemen aan de presidentsverkiezingen volgend jaar.
Maar enige steun aan puur christelijke partijen wijst PGI-leider Richard Daulay resoluut van de hand. ,,De toekomst van christenen in Indonesië ligt in de seculiere nationalistische partijen. Juist die moeten nu versterkt worden. Kerkleden moeten actief zijn in de grote partijen die op nationaal niveau actief zijn. Ik keur christelijke partijen af, omdat ze niet in lijn zijn met de regels van democratie. Puur christelijke partijen veroorzaken verdeeldheid langs religieuze lijnen in Indonesië. En dat is heel gevaarlijk.''
Afzijdig
In veel protestant-christelijke kerken rond Jakarta houden de predikanten zich principeel afzijdig van politieke uitspraken of meningen. Ze gebieden behoedzaamheid in het gebruiken van de naam van God in hun politieke campagnes. ,,Ze zeggen dat de toekomst van het volk en de natie in de handen van God liggen en zij daarom als partij moeten regeren. Betekent dat als zij verliezen, ook God verliest?'', vraagt Richard Daulay zich af. Hij erkent dat de christelijke gemeenschappen in Indonesië politiek verdeeld zijn. Het gebrek aan eenheid kan christelijke politici parten spelen in de komende verkiezingen. In 2004 werden 81 van de 550 zetels in het Indonesische parlement door politici met christelijke achtergrond ingenomen, ruim veertien procent van het totaal aantal parlementsleden.
Het gevaar is nu dat de splitsing van de PDS-partij en PKDI noodlottig wordt voor het behalen van de kiesdrempel.Hierdoor kan de PDS, nu met dertien zetels, straks uit het parlement verdwijnen.
Maar de PDS toont zich zelfverzekerd. Tijdens een bijeenkomst in Midden-Java beloofden PDS-leden minstens vijf procent van de stemmen in de provincie te winnen.